Lạm phát âm thầm rút ví người trẻ: Làm gì để quản lý chi tiêu hiệu quả?

(Dân trí) - Chuyên gia cho rằng, giới trẻ cần thay đổi tư duy về chi tiêu, kiểm soát và tối ưu dòng tiền cá nhân, đồng thời sớm xây dựng thói quen và kế hoạch tiết kiệm.

Theo báo cáo của Cục Thống kê, Bộ Tài chính, trong năm tháng đầu năm, chỉ số giá tiêu dùng (CPI) tăng 3,21% so với cùng kỳ năm trước, trong khi lạm phát cơ bản cũng tăng 3,10%. Mức tăng CPI quanh ngưỡng 3,2% tuy không gây sốc lớn, nhưng lạm phát lại âm thầm len lỏi vào những khoản chi nhỏ hàng ngày của giới trẻ.

Chính vì điều này, nhiều bạn trẻ khó nhận ra chi phí sinh hoạt đang tăng lên. Về lâu dài, áp lực tài chính ngày càng lớn, tạo ra gánh nặng tiềm ẩn ảnh hưởng sâu sắc đến chi tiêu và sinh hoạt của họ.

Gen Z phản ứng ra sao trước lạm phát?

Theo báo cáo của Công ty Nghiên cứu thị trường Q&Me, khảo sát 300 người trẻ (20-29 tuổi) tại TPHCM và Hà Nội cho thấy 70% trong số họ cảm thấy áp lực ngày càng lớn từ chi phí sinh hoạt.

Giá thuê nhà, thực phẩm và chi phí đi lại không ngừng leo thang đang “ăn mòn” ngân sách cá nhân, khiến nhiều người trẻ phải chật vật cân đối thu chi trong cuộc sống thường nhật.

Ngọc Ánh, 23 tuổi, nhân viên văn phòng sống tại huyện Bình Chánh (TPHCM) cho biết, từ sau Tết Nguyên đán, nhiều khoản chi phí sinh hoạt như tiền thuê trọ, điện nước, phí giao dịch trên các sàn thương mại điện tử và giá thực phẩm đều đồng loạt tăng, trong khi thu nhập của cô vẫn giữ nguyên.

Để ứng phó, cô thay đổi thói quen chi tiêu: ưu tiên nấu ăn tại nhà với các món đơn giản, săn khuyến mãi và hạn chế chạy theo xu hướng mua sắm. Ngoài ra, trong 3 tháng gần đây, Ánh cùng các đồng nghiệp còn triển khai mô hình “Ngày không chi tiêu”. Tức, mỗi tuần chọn một ngày không mua sắm bất kỳ món đồ nào. Theo cô, cách làm này phần nào giúp kiểm soát chi tiêu và hình thành thói quen tiêu dùng có ý thức hơn.

Dù vậy, Ánh thừa nhận việc cân đối thu nhập với chi phí sống ngày càng trở nên khó khăn. Dù làm việc chăm chỉ, cô vẫn thường xuyên rơi vào trạng thái căng thẳng, lo lắng vì áp lực tài chính.

Anh Di Đan, nhân viên kinh doanh vừa ra trường (ngụ quận Bình Thạnh, TPHCM) cho biết, anh có nhiều thay đổi đáng kể để thích nghi với tình trạng lạm phát.

Để tiết kiệm chi phí sinh hoạt, anh ưu tiên săn các mặt hàng khuyến mãi tại Bách hóa Xanh, đặc biệt là rau củ, thịt cá. Dù đôi khi chất lượng không được như mong muốn, nhưng mức giá rẻ khiến anh chấp nhận đánh đổi.

Anh cũng từ bỏ thói quen uống cà phê thương hiệu, thay vào đó là pha cà phê phin tại nhà để tiết kiệm hơn. Việc mang cơm đi làm cũng được anh duy trì đều đặn không chỉ tối ưu hóa ngân sách mà còn đảm bảo dinh dưỡng.

Không chỉ thay đổi thói quen ăn uống, anh Di Đan còn chuyển từ mua hàng hiệu sang đồ second-hand và săn khuyến mãi trong các đợt giảm giá lớn.

Để kiểm soát tài chính, anh áp dụng phương pháp lập ngân sách theo mô hình “bao phong bì”, phân chia chi tiêu theo từng nhóm như ăn uống, giải trí, chi phí cố định và chỉ dùng trong giới hạn mỗi bao. Bên cạnh đó, anh cũng có thói quen so sánh giá, sử dụng mã giảm giá và voucher để tiết kiệm tối đa.

Chuyên gia mách nước để quản lý tài chính hiệu quả

Chuyên gia tài chính Trịnh Công Hoà, nhà sáng lập Blog tài chính cá nhân và đầu tư tích lũy TienCuaToi, cho rằng, để kiểm soát và tối ưu dòng tiền cá nhân, điều quan trọng đầu tiên là thay đổi tư duy.

Thay vì chỉ tập trung vào việc kiếm tiền một lần, cần hướng đến việc tạo ra dòng tiền ổn định và đều đặn. Khi mục tiêu rõ ràng, các hoạt động tạo thu nhập cũng sẽ chuyển dịch theo hướng bền vững hơn.

Ông Hoà cũng nhấn mạnh vai trò của việc tổ chức lại dòng tiền. Trước đây, ông từng gom toàn bộ thu nhập vào một tài khoản chi tiêu rồi mới trích ra để tiết kiệm hoặc đầu tư. Cách làm này khiến chi tiêu luôn vượt kiểm soát.

Sau đó, ông thay đổi cách phân bổ: thu nhập được đưa vào tài khoản đầu tư trước, tiếp đến là kinh doanh, và cuối cùng mới là chi tiêu. Việc ưu tiên đầu tư và kinh doanh giúp tăng tích lũy và nâng cao hiệu quả sử dụng tiền.

Về mặt an toàn tài chính, ông khuyến cáo không nên gửi tiền vào các nền tảng tài chính công nghệ, công ty chứng khoán hoặc quỹ linh hoạt do rủi ro cao. Thay vào đó, ông chọn gửi tiết kiệm ngân hàng có kỳ hạn nhưng vẫn có thể rút linh hoạt khi cần, vừa an toàn vừa đảm bảo lợi nhuận ổn định.

Để gia tăng dòng tiền, ông đề xuất đưa nguồn tiền hiện có vào các tài sản sinh lời như bất động sản cho thuê, cổ phiếu có cổ tức, trái phiếu hoặc quỹ đầu tư. Nguyên tắc cốt lõi là luôn giữ được vốn và lựa chọn tài sản an toàn, hiệu quả.

Cuối cùng, ông nhấn mạnh tầm quan trọng của thu nhập thụ động. Thay vì lệ thuộc vào thời gian và công sức, nên tìm kiếm những hình thức tạo thu nhập ngay cả khi không trực tiếp làm việc như bán hàng trực tuyến, sản xuất nội dung số hoặc phát triển mô hình tự động tạo doanh thu.

Ở góc nhìn khác, bà Chung Vũ Thanh Uyên (Mina Chung) - đại sứ nền tảng cộng đồng chuyên về tài chính và sự nghiệp - cho rằng người trẻ nên xây dựng thói quen và kế hoạch tiết kiệm.

"Hãy tiết kiệm ít nhất 5%, tốt nhất là 20% thu nhập và có thể nhiều hơn. Hãy tiết kiệm trước, tiêu sau", bà Uyên nói. Tuy nhiên, ngoài việc lên kế hoạch chi tiêu, vị chuyên gia cho rằng mỗi người nên có thói quen ghi chép chi tiêu và nhìn lại cách chi tiêu của từng tháng, từ đó rút kinh nghiệm cho những tháng tiếp theo.

"Nếu chỉ lên kế hoạch mà không biết cách thay đổi thói quen thì không còn ý nghĩa gì nữa. Sau khi phân bổ và chi tiêu, hãy nhìn lại bảng chi tiêu và cân đối chỉnh sửa nếu bạn có thói quen chi tiêu chưa đúng, vượt quá ngân sách", bà Uyên chia sẻ.