'Khẩn cấp mà phải trình, họp, xin thì coi như xong rồi'

Đại biểu Quốc hội Hà Sỹ Đồng đề nghị mở rộng thẩm quyền cho UBND tỉnh, chủ tịch UBND tỉnh được áp dụng một số biện pháp khẩn cấp, bởi 'khẩn cấp mà phải trình, họp, xin thì coi như xong rồi'.

Ngày 23.6, tiếp tục chương trình kỳ họp thứ 9 Quốc hội khóa XV, các đại biểu thảo luận tại tổ về dự án luật Tình trạng khẩn cấp.

Theo dự thảo, tình trạng khẩn cấp là trạng thái đặc biệt của xã hội được thiết lập tại một hay nhiều địa phương hoặc trên phạm vi cả nước khi an ninh quốc gia, trật tự an toàn xã hội, tính mạng, sức khỏe của con người bị đe dọa hoặc bị xâm hại nghiêm trọng mà các biện pháp phòng thủ dân sự cấp độ 3 không đáp ứng được, cần áp dụng các biện pháp đặc biệt nhằm kịp thời ngăn chặn, khắc phục hậu quả, ổn định tình hình.

Nêu ý kiến, đại biểu Hà Sỹ Đồng (đoàn Quảng Trị) cho rằng việc ban hành luật Tình trạng khẩn cấp là rất cần thiết, có ý nghĩa quan trọng trong bối cảnh thế giới đối mặt ngày càng thường xuyên với các rủi ro phi truyền thống, khó lường như dịch bệnh, biến đổi khí hậu, an ninh mạng, thảm họa thiên nhiên…

Song, ông Đồng đề nghị làm rõ hơn căn cứ và tiêu chí trong ban bố tình trạng khẩn cấp, nhất là tiêu chí đe dọa gây thiệt hại hoặc thiệt hại nghiêm trọng.

Vị đại biểu đoàn Quảng Trị cho hay, quá trình thảo luận nhiều ý kiến cũng đề nghị quy định rõ các cấp độ, tiêu chí, định lượng và phân loại tình trạng khẩn cấp theo từng lĩnh vực.

"Dịch bệnh ở cấp độ như thế nào thì áp dụng tình trạng khẩn cấp?", ông Đồng dẫn chứng và cho rằng cần quy định cụ thể trong luật để tránh áp dụng tùy tiện, đồng thời đảm bảo tính minh bạch, dễ thực hiện.

Đại biểu Đồng cũng kiến nghị nên mạnh dạn giao cho Chính phủ quy định chi tiết về tiêu chí, cấp độ tình trạng khẩn cấp để đảm bảo linh hoạt nhưng vẫn có cơ sở pháp lý vững chắc. Điều này còn giúp vừa hạn chế được nguy cơ lạm quyền, hoặc lúng túng khi xử lý tình huống, "có người nói được, có người nói không".

"Cứu người phải trong tích tắc, từng giây, từng phút"

Dự thảo luật quy định Ủy ban Thường vụ Quốc hội quyết định ban bố tình trạng khẩn cấp trong cả nước hoặc ở từng địa phương theo đề nghị của Thủ tướng. Căn cứ nghị quyết của Ủy ban Thường vụ Quốc hội, Chủ tịch nước công bố tình trạng khẩn cấp.

Trong trường hợp Ủy ban Thường vụ Quốc hội không họp ngay được, Chủ tịch nước công bố tình trạng khẩn cấp theo đề nghị của Thủ tướng.

Thảo luận về nội dung trên, đại biểu Hà Sỹ Đồng nói, thực tiễn cho thấy tình trạng khẩn cấp thường phát sinh bất ngờ, cần ứng phó ngay tại chỗ, nhất là ở cấp tỉnh. "Cứu người phải trong tích tắc", ông Đồng phân tích, và đề nghị mở rộng thẩm quyền cho UBND tỉnh, chủ tịch UBND tỉnh được áp dụng một số biện pháp khẩn cấp.

Ông Đồng cũng đề xuất Thủ tướng Chính phủ có thẩm quyền bổ sung các biện pháp trong tình trạng khẩn cấp mà không cần phải trình ra Ủy ban Thường vụ Quốc hội.

"Khẩn cấp mà phải trình, họp, xin thì coi như xong rồi", ông Đồng nói và nhắc lại tháng 10.2020, Quảng Trị có 10 cơn bão, tình thế cấp thiết nhưng việc huy động tàu, thuyền, máy móc rất lúng túng. Dưới biển thì hàng chục người cầu cứu, đưa thuyền ra thì lật, xin trực thăng phải qua bao nhiêu vòng.

"2 giờ sáng tôi phải điện thoại cho Bộ trưởng Bộ Quốc phòng…", ông Đồng nói và cho rằng việc trao quyền cho chủ tịch UBND cấp tỉnh trong trường hợp này là để cứu dân, cứu tài sản, "không phải lạm quyền mà sợ".

Một nội dung khác được ông Đồng ủng hộ, đó là dự thảo bổ sung nguyên tắc trong việc hạn chế quyền con người và quyền công dân phải có căn cứ rõ ràng, vì mục đích chính đáng và không phân biệt đối xử.

Vị đại biểu đánh giá đây là "bước rất tiến bộ". Song song với đó, việc hạn chế quyền phải đi kèm với giám sát, có cơ chế kiểm soát tránh lạm quyền, ảnh hưởng đến quyền và lợi ích hợp pháp chính đáng của công dân và trái với các quy định của pháp luật khác.