TP.HCM thải ra 14.000 tấn rác sinh hoạt mỗi ngày, chủ yếu là chôn lấp

Với gần 14 triệu dân, mỗi ngày TP.HCM thải ra trung bình 13.000 - 14.000 tấn rác sinh hoạt. Trong đó, 85% rác vẫn được xử lý bằng phương pháp chôn lấp.

Sáng 21.10, Báo Người Lao Động tổ chức hội thảo "Biến rác thải thành năng lượng sạch: Giải pháp cho phát triển bền vững" với sự tham dự của lãnh đạo sở, ngành TP.HCM và các tỉnh, thành; cùng các chuyên gia, nhà khoa học, hiệp hội và doanh nghiệp.

Phát biểu tại hội thảo, nhà báo Tô Đình Huân, Tổng biên tập Báo Người Lao Động thông tin, mỗi ngày, Việt Nam thải ra khoảng 65.000 - 70.000 tấn rác sinh hoạt, trong đó TP.HCM và Hà Nội chiếm phần lớn. Nhưng hơn 60% lượng rác này vẫn được xử lý bằng chôn lấp, một phương thức cũ kỹ, tốn đất, gây ô nhiễm và phát thải khí metan loại khí gây hiệu ứng nhà kính mạnh gấp hàng chục lần CO₂.

Trong khi đó, tỷ lệ tái chế và đốt phát điện còn rất nhỏ, phân loại rác tại nguồn vẫn chưa đi vào nền nếp. Nhiều dự án xử lý rác quy mô lớn vẫn ì ạch vì thiếu cơ chế, thiếu chính sách đột phá.

Ông cho hay Việt Nam đã cam kết tại COP26 và COP28: đến năm 2050, phát thải ròng bằng 0. Mục tiêu đó không chỉ là lời hứa trước cộng đồng quốc tế, mà là cam kết của một dân tộc với tương lai xanh của con cháu mình.

Muốn đạt được điều đó, phải chuyển đổi mô hình xử lý rác từ chôn lấp sang công nghệ cao; phải có chính sách khuyến khích đầu tư, và quan trọng nhất là thay đổi nhận thức của cộng đồng.

Trong khi đó, tiến sĩ Phạm Viết Thuận, Viện trưởng Viện kinh tế tài nguyên và môi trường TP.HCM cũng cho biết TP.HCM hiện là trung tâm kinh tế – xã hội lớn nhất cả nước, với gần 14 triệu dân, tạo ra trung bình 13.000 – 14.000 tấn rác thải sinh hoạt mỗi ngày. Tốc độ đô thị hóa, tăng dân số cơ học và mở rộng khu công nghiệp khiến lượng rác tăng trung bình 6 – 8% mỗi năm.

Dù vậy, 85% rác sinh hoạt vẫn được xử lý bằng phương pháp chôn lấp, chủ yếu tại hai khu vực lớn: Đa Phước (huyện Bình Chánh cũ) và Phước Hiệp (huyện Củ Chi cũ), tỉnh Bình Dương và Bà Rịa - Vũng Tàu cũ.

Tuy nhiên, phương pháp này đang tiêu tốn diện tích đất khổng lồ với khoảng 300 ha cho mỗi bãi rác, gây phát sinh khí CH₄ (metan) – loại khí có hiệu ứng nhà kính gấp 28 lần CO₂. Ngoài ra, nước rỉ rác thấm xuống đất, ô nhiễm nguồn nước ngầm, tạo mùi hôi kéo dài hàng chục năm.

Theo khảo sát mới nhất, rác thải ở TP.HCM có thành phần gồm: hữu cơ: 45%; xây dựng – xà bần: 27%; nhựa, nilon: 9%; đồ dùng, kim loại, chai lọ: khoảng 15%. Điều này cho thấy tới 70% rác có thể tái chế hoặc tái sử dụng. Nếu 50% lượng rác hữu cơ được chuyển hóa thành phân bón hoặc khí sinh học (biogas), và phần còn lại được đốt phát điện, TP.HCM có thể tái sinh hàng nghìn mWh điện mỗi ngày – đủ cung cấp cho 100.000 hộ dân.

Tiến sĩ Thuận nói thêm, dù tiềm năng lớn, việc chuyển đổi rác thành năng lượng tại Việt Nam đang gặp nhiều rào cản. Các rào cản gồm kỹ thuật - công nghệ; cơ chế - chính sách; xã hội - nhận thức.

Tuy nhiên, nếu không chuyển đổi mô hình xử lý, sau 5 năm nữa, TP.HCM sẽ không còn quỹ đất chôn rác. Mục tiêu Net Zero 2050 sẽ khó đạt được, thiệt hại về chi phí môi trường, y tế và khí hậu có thể vượt xa chi phí đầu tư công nghệ.

Trong khi đó, mỗi tấn rác đốt phát điện có thể giảm 0,8 tấn CO₂, tương đương trồng 30 cây xanh trưởng thành. Như vậy, đầu tư công nghệ WtE chính là đầu tư cho khí hậu và tương lai xanh của thành phố.

Ông Sietse Agema, Giám đốc công nghệ Công ty Harvest Waste B.V (Hà Lan) cho biết, vào năm 2008, tại Amsterdam, Hà Lan đã ra đời thế hệ thứ 4 của công nghệ đốt rác phát điện. Theo đó, nhà máy đốt rác phát điện hiệu suất cao được thiết kế để tối đa hóa việc thu hồi tài nguyên, trở thành một phần trong nền kinh tế tuần hoàn.

Công nghệ thế hệ thứ 4 mang lại lợi ích về sức khỏe cộng đồng. Hiệu quả về chi phí khi tạo ra nhiều hơn 30% điện năng với cùng lượng rác đầu vào. Công nghệ này cũng đáp ứng tiêu chuẩn khí thải khắt khe nhất của châu Âu và có độ tin cậy cao. Về lợi ích về môi trường, công nghệ thế hệ thứ 4 cũng giúp giảm chi phí xã hội thấp nhất và cải thiện chất lượng không khí và sức khỏe người dân.