Khách nước ngoài 'săn' tiếng rao bánh bao nóng ở Việt Nam

Ky, du khách Australia, vẫn nhớ rõ lần đầu tiên nghe tiếng rao này khi đang ở khách sạn tại TP HCM. "Dù ở tầng cao, tôi vẫn nghe rõ âm thanh vọng lên từ dưới phố, khiến tôi rất tò mò", anh kể. Từ đó, Ky bắt đầu để ý và nhận ra tiếng rao này vang lên khắp mọi nơi.

Yêu thích Việt Nam, Ky cùng bạn đời đã chuyển đến Đà Nẵng sinh sống từ tháng 4 vừa qua. Với đam mê tìm hiểu văn hóa và ẩm thực Việt, anh bất ngờ khi lần đầu thử món bánh bao mua từ xe hàng rong. "Hương vị đậm đà, ngon hơn tưởng tượng", anh nhận xét và liên tưởng đến bánh meat pie, một món ăn nhanh phổ biến ở Australia.

Ky cho biết, văn hóa hàng rong không phổ biến ở Australia, nơi người bán chủ yếu làm việc trong cửa hàng. "Vì thế, tiếng rao bánh bao là một trong những biểu tượng đặc trưng của Việt Nam", anh nói. Điều Ky ấn tượng nhất là vào một ngày Đà Nẵng mưa to, đường ngập nước, anh vẫn thấy người bán bánh bao rong ruổi mưu sinh. Anh vừa ngạc nhiên vừa khâm phục sự cần cù của họ.

Ky từng làm một số nội dung về trải nghiệm "săn" tiếng rao bánh bao trên trang cá nhân và nhận được hưởng ứng tích cực.

"Có vẻ bất kỳ ai từng đến Việt Nam đều đã nghe thấy tiếng rao bánh bao và đều thấy thú vị khi nhắc lại", Ky nói.

Mae, du khách Philippines, cũng bị cuốn hút bởi âm thanh đặc biệt này. Trước chuyến du lịch đến Việt Nam, cô đã xem nhiều video trên mạng xã hội với tiếng rao "bánh bao nóng đây", trong đó đa phần gắn vị trí ở Đà Nẵng. Tháng 7 vừa rồi đến thành phố biển, Mae quyết tâm "săn lùng bằng được".

Theo gợi ý từ bạn bè, cô dậy từ 5h sáng đi dạo quanh biển Mỹ Khê và nhanh chóng gặp được một người đàn ông bán bánh bao bằng xe máy gắn loa phát tiếng rao.

"Ban đầu tôi không hiểu vì đó là tiếng địa phương, sau khi được hướng dẫn viên giải thích, tôi mới biết đó là lời mời mua bánh bao hấp nóng, món ăn phổ biến ở Việt Nam", Mae kể.

Cô quay lại trải nghiệm, đăng video lên TikTok và nhận gần 70.000 lượt tương tác. Nhiều người nước ngoài rất tò mò, một số từng đến Việt Nam tỏ ra thích thú vì cũng từng nghe qua.

Không chỉ ấn tượng với âm thanh, Mae còn khen ngợi món ăn ngon và rẻ. Bánh bao nóng hổi, nhân thịt, trứng, mộc nhĩ, vỏ mềm thơm, giá 15.000 đồng, đủ cho bữa sáng. Cô còn ngạc nhiên trước cách người bán sắp xếp bếp củi, nồi hấp và tủ bánh trên cùng một chiếc xe máy.

"Tôi nghĩ đây là nét văn hóa đường phố chỉ Việt Nam mới có", Mae nói.

Trên TikTok, tìm kiếm từ khóa "banhbao" cho ra hàng trăm video có lượng tương tác cao, nhiều video đạt gần triệu lượt xem, tất cả đều gắn với âm thanh rao đặc trưng.

Nhà nghiên cứu văn hóa, Tiến sĩ Nguyễn Ánh Hồng, Học viện Báo chí và Tuyên truyền, cho rằng sức hút của tiếng rao bán hàng rong đến từ sự độc đáo trong ngữ âm tiếng Việt, giàu nhạc điệu khiến lời rao giống như một câu hát. Âm điệu không chỉ tác động đến thính giác mà còn khơi gợi cảm xúc.

Điều đặc biệt khác những tiếng rao là vang lên giữa không gian đô thị nhộn nhịp, khi thành phố cuốn theo nhịp sống gấp gáp ban ngày hay lặng đi trong đêm tối. Âm thanh ấy tạo ra một khoảng lặng cân bằng, gợi về hình ảnh người mưu sinh lam lũ, chịu thương chịu khó. Vì thế mà nhiều người dễ "ám ảnh" với âm thanh lặp đi lặp lại có vần nhịp này.

Theo Tiến sĩ Ánh Hồng, tiếng rao hàng rong là một hình thức biểu hiện văn hoá lối sống. Nếu mất đi, đô thị sẽ trở nên khô cằn, nhịp cầu kết nối quá khứ, hiện tại, tương lai cũng đứt gãy.

Ở Nhật Bản, những tiếng rao từng quen thuộc trong đời sống đô thị, như người bán cá tươi vào buổi sáng, xe hàng rong rao "yaki-imo" (khoai nướng), hay tiếng kêu mài dao, sửa xoong nồi. Những âm thanh đó dần biến mất từ thập niên 1960-1970, khi siêu thị, cửa hàng tiện lợi và các quy định về tiếng ồn phát triển. Người Nhật gọi đó là "sự biến mất của âm thanh thị dân".

Ngày nay, chỉ còn một số tiếng rao được bảo tồn ở quy mô nhỏ, như tiếng gõ gỗ của người bán đậu hũ sáng sớm ở Kyoto hay các lễ hội mùa hè ở Osaka tái hiện cảnh hàng rong để gợi ký ức. Nhiều bảo tàng âm thanh và dự án, như Japanese Art Sound Archive (2025), lưu trữ âm thanh nghệ thuật và đô thị, bao gồm các bản ghi từ quá khứ để tái hiện và giáo dục về di sản văn hóa đô thị đang mai một.

"Điểm khác biệt ở Việt Nam là tiếng rao vẫn còn gắn bó mật thiết với đời sống thường nhật, đặc biệt trong những khu dân cư. Mỗi tiếng rao là một sự sáng tạo, có nhạc tính, có phong thái riêng, khiến du khách thấy hấp dẫn", bà Hồng nói thêm.

Hà Nội từng có nhiều tranh luận xung quanh việc nên giữ hay loại bỏ hàng rong, trong đó có những tiếng rao quen thuộc như "bánh bao nóng đây", "xôi lạc, bánh khúc đây". Nhiều chuyên gia cho rằng muốn phát triển du lịch bền vững, không chỉ chú trọng những sản phẩm lớn, mà cần giữ lại và tôn vinh những chi tiết nhỏ gắn với đời sống, vì đó là nét chạm gần gũi nhất với du khách.

Chuyên gia văn hóa Ánh Hồng nhận định tiếng rao có thể trở thành một "đặc sản tinh thần", bổ sung cho trải nghiệm du lịch. Tuy nhiên, đi kèm phải là chuẩn mực ứng xử văn minh, tránh tình trạng chặt chém hoặc làm mất thiện cảm của du khách.

"Xây dựng hình ảnh văn hóa quốc gia không cần những điều quá cao siêu. Đôi khi chính từ những điều nhỏ bé, bình dị lại tạo ra hiệu quả quảng bá tích cực", bà Hồng nhấn mạnh.

Bích Phương