Israel tấn công Iran, Trung Đông căng thẳng

Cuộc tấn công lớn của Israel vào Iran rạng sáng qua có nguy cơ đẩy Trung Đông vào vòng xoáy xung đột giữa hai thế lực có sức ảnh hưởng hàng đầu khu vực.

Israel nắm thế chủ động

Lực lượng Phòng vệ Israel (IDF) ngày 13.6 cho biết đã tiến hành đợt không kích phủ đầu vào hơn 100 địa điểm tại Iran, bao gồm các cơ sở hạt nhân và kho tên lửa đạn đạo, theo tờ The Times of Israel đưa tin. Chiến dịch có sự tham gia của khoảng 200 máy bay thuộc Không quân Israel, với nhiều tiêm kích chủ lực như F-15, F-16 và F-35.

Hơn 330 quả đạn đã được Israel sử dụng, nhằm vào tỉnh Kermanshah, các thành phố Khorramabad, Natanz, cũng như thủ đô Tehran của Iran. Tel Aviv sau đó tuyên bố Iran đã có hành động trả đũa bằng việc phóng hơn 100 máy bay không người lái (UAV) nhằm vào Israel. Hãng tin Fars tại Iran cho hay vụ tấn công vào Tehran khiến ít nhất 78 người thiệt mạng và 329 người bị thương. Israel chưa bình luận về con số này.

Giới quan sát quân sự cho rằng chiến dịch ngày 13.6 đã nêu bật ưu thế quân sự vượt trội của Israel so với Iran khi tác chiến trên không. Người phát ngôn IDF cho biết loạt chiến đấu cơ của Israel đã phá hủy hàng chục hệ thống radar và tổ hợp phòng không của Iran. Ngoài ra, CNN dẫn lời quan chức cấp cao Israel tiết lộ cơ quan tình báo khét tiếng Mossad của nước này đã đưa vũ khí vào Iran để phối hợp phá hoại hệ thống phòng không và tổ hợp tên lửa của đối thủ. Những hoạt động trên đã tạo điều kiện cho máy bay của Không quân Israel thoải mái tập kích các mục tiêu chiến lược trên đất Iran.

Xét rộng hơn, Israel hồi năm ngoái cũng đã có các đợt không kích vừa mang mục tiêu phá hủy mạng lưới tên lửa phòng không S-300 của Iran, vừa để "thăm dò" phản ứng của Tehran, theo NBC News. Việc không tổn thất chiến đấu cơ nào trong chiến dịch năm ngoái đã tạo thêm niềm tin cho Israel thực hiện bước đi lớn hơn, đó là nhắm đến cơ sở hạt nhân Iran, mục tiêu mà Tel Aviv nhiều lần khẳng định muốn loại bỏ.

Ông Michael Knights, từ Viện Washington về chính sách Cận Đông (trụ sở tại Mỹ), nhận định Iran đã chịu tổn thất từ các đợt không kích của Israel trước đây và không dễ để bù đắp trong thời gian ngắn. "Iran là quốc gia rộng lớn với nhiều mục tiêu cần bảo vệ nhưng phải đối đầu với một đối thủ có tiềm lực tiên tiến. Rõ ràng là họ không có hệ thống phòng không đủ tốt để ngăn chặn Israel", NBC News dẫn lời ông Knights.

Chỉ là khởi đầu

Động thái của hai bên đều hướng đến kịch bản những cuộc tấn công qua lại có thể diễn ra trong vài ngày. Người phát ngôn IDF Effie Defrin cho biết các cuộc tấn công vào Iran hôm qua chỉ mới là bước đầu. Ông Defrin nhấn mạnh Israel đang theo dõi và chuẩn bị cho những phản ứng từ Tehran. Ông cũng nêu rằng người dân Israel cần sẵn sàng cho kịch bản xung đột kéo dài.

Tối qua theo giờ VN, ông Defrin cho hay IDF tiếp tục tấn công, cho thấy Israel đã tổ chức đợt không kích mới, sau vụ tấn công vào sáng cùng ngày. Truyền thông Iran cũng đã ghi nhận những vụ nổ mới tại 2 thành phố Tabriz và Hamedan ở Iran.

Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu khẳng định cuộc tấn công ngày 13.6 nhằm vào cơ sở hạt nhân ở Natanz, với mục tiêu là loại bỏ chương trình hạt nhân Iran, điều mà ông coi là "mối đe dọa rõ ràng và hiện hữu đối với tồn vong của Israel". Iran liên tục bác bỏ cáo buộc nước này phát triển vũ khí hạt nhân. Cơ sở hạt nhân Natanz ghi nhận những vụ nổ, song Cơ quan Năng lượng nguyên tử quốc tế (IAEA) không ghi nhận sự gia tăng mức độ phóng xạ. Ba cơ sở hạt nhân quan trọng khác của Iran gồm Fordow, Isfahan và Bushehr không bị ảnh hưởng bởi đợt không kích sáng 13.6.

Lãnh tụ tối cao Iran Ali Khamenei khẳng định Tehran sẽ có biện pháp trả đũa và Israel sẽ phải nhận "số phận cay đắng". Ngoài ra, Tổng thống Iran Masoud Pezeshkian cảnh báo Israel sẽ phải hối hận khi tấn công cơ sở hạt nhân và mục tiêu quân sự ở Iran. Ông Pezeshkian cũng kêu gọi người dân Iran đoàn kết và tin tưởng vào lãnh đạo Iran.

Đòn tấn công với hơn 100 UAV từ Iran được cho là chưa tương xứng với những tuyên bố đáp trả cứng rắn từ giới lãnh đạo Tehran. IDF cho biết đã bắn rơi toàn bộ số UAV trên trước khi chúng tiến vào lãnh thổ Israel.

Theo Viện Nghiên cứu chiến tranh (ISW), có trụ sở tại Mỹ, Iran những ngày tới có thể áp dụng "kiên nhẫn chiến lược", cụ thể là sẽ dành thời gian đánh giá chi tiết thiệt hại từ vụ tấn công của Israel, từ đó đưa ra biện pháp đáp trả. Đây là chính sách mà Tehran từng áp dụng đối với những cuộc tấn công từ Israel trước đây, cũng như trước các diễn biến chính trị tại Trung Đông.

Cuộc tấn công nêu trên còn ảnh hưởng đến tiến trình đàm phán thỏa thuận hạt nhân giữa Mỹ và Iran. Kế hoạch đàm phán dự kiến diễn ra tại Oman vào ngày 15.6, song tờ The Jerusalem Post đưa tin Iran sẽ không tham gia bất kỳ cuộc đàm phán hạt nhân nào với Mỹ cho đến khi có thông báo mới. Theo CNN, Tổng thống Mỹ Donald Trump đã hoan nghênh Israel có cuộc không kích rất thành công vào Iran. Chủ nhân Nhà Trắng đã thúc giục Iran trở lại đàm phán thỏa thuận hạt nhân và ngăn nguy cơ xung đột leo thang với Israel.