Y bác sĩ liên tục bị hành hung, làm sao bệnh viện là nơi an toàn?

Vụ việc nhân viên y tế bị đâm tại Bệnh viện Sản Nhi Nghệ An mới đây thêm một lần nữa gióng lên hồi chuông cảnh báo về tình trạng bạo lực trong môi trường y tế, nơi lẽ ra phải là chỗ dựa an toàn cho cả người bệnh lẫn thầy thuốc.

Để đưa ra giải pháp tăng cường an ninh trong bệnh viện, ngày 29-10 Bộ Y tế đã họp lấy ý kiến dự thảo nghị định quy định về an toàn an ninh y tế, hướng tới hoàn thiện khung pháp lý, đảm bảo an toàn cho nhân viên y tế và người bệnh.

Hành hung nhân viên y tế cả thể chất lẫn tinh thần

Sự việc một đối tượng dùng dao tấn công người nhà bệnh nhân và các điều dưỡng tại Bệnh viện Sản Nhi Nghệ An mới đây khiến dư luận phẫn nộ. Không chỉ gây nguy hiểm đến tính mạng nhân viên y tế và người bệnh, vụ việc còn làm dấy lên lo ngại về tình trạng mất an ninh tại các cơ sở khám chữa bệnh, khi nguy cơ các em bé cũng có thể trở thành nạn nhân.

Theo thống kê của Bộ Y tế, từ đầu năm đến nay đã có 6 vụ hành hung nhân viên y tế được ghi nhận trên cả nước. Đáng chú ý, đa số xảy ra ở khoa cấp cứu hoặc hồi sức, nơi các y bác sĩ đang chạy đua từng phút giành giật sự sống cho người bệnh. Hay thậm chí xảy ra ở phòng sơ sinh, khi những em bé vừa mới cất tiếng khóc chào đời.

Không chỉ chịu bạo lực thể chất, nhiều nhân viên y tế còn bị xúc phạm, chửi bới, gây tổn thương tinh thần nặng nề. Theo Tổ chức Y tế thế giới (WHO), trong môi trường y tế có tới 68% bạo hành tinh thần và 32% bạo hành thể chất.

Thứ trưởng Bộ Y tế Trần Văn Thuấn cho biết bạo lực đối với nhân viên y tế đang diễn ra tại nhiều địa phương, gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến tâm lý đội ngũ thầy thuốc và chất lượng khám chữa bệnh. "Nhiều vụ việc chưa được xử lý kịp thời, hoặc chưa đủ sức răn đe, khiến nhân viên y tế luôn trong tâm lý bất an khi làm việc", ông nói.

Nguyên nhân nhìn từ nhiều phía

Ông Hà Anh Đức, Cục trưởng Cục Quản lý khám chữa bệnh (Bộ Y tế), thẳng thắn thừa nhận bạo lực trong bệnh viện xuất phát từ cả nguyên nhân chủ quan và khách quan.

Phần lớn vụ việc xảy ra ở khoa cấp cứu, hồi sức, nơi áp lực công việc cực lớn, tâm lý thân nhân người bệnh luôn căng thẳng vì lo lắng cho người thân.

Thực tế cũng cho thấy đang có một "rào cản" giao tiếp giữa người nhà bệnh nhân, bệnh nhân và nhân viên y tế. Nhiều vụ việc đáng tiếc xảy ra khi người nhà nạn nhân cho rằng người thân không được cứu chữa kịp thời, hay "hỏi không đáp, gọi không thưa"..., từ đó những giao tiếp bình thường trở thành "nguy cơ" xảy ra bạo lực trong bệnh viện.

Ông Đức cho hay ngành y mỗi năm tiếp nhận khoảng 200 triệu lượt khám ngoại trú, có ngày tại một bệnh viện trung ương lên tới hàng chục nghìn lượt bệnh nhân. Cường độ làm việc quá cao khiến nhân viên y tế dễ rơi vào trạng thái mệt mỏi, căng thẳng. Trong khi đó, người nhà bệnh nhân lại trong tâm thế chờ đợi, sốt ruột và dễ dẫn đến bức xúc nếu không được giải thích kịp thời.

Thế nhưng ông cũng cho rằng y tế là lĩnh vực cung cấp dịch vụ, do vậy nhân viên y tế cần được đào tạo và tập huấn kỹ năng giao tiếp, ứng xử để có thể giải thích, trao đổi với người bệnh và người nhà một cách phù hợp, giúp giảm thiểu những hiểu lầm và xung đột đáng tiếc. 

"Dù vậy trong bất kỳ hoàn cảnh nào, việc hành hung cán bộ y tế khi họ đang thực hiện nhiệm vụ là hành vi không thể chấp nhận", ông Đức nói.

Mặc dù các cơ sở y tế thường xuyên tập huấn kỹ năng giao tiếp, ứng xử cho nhân viên y tế, thế nhưng với áp lực công việc, lượng bệnh nhân đông... nên không tránh khỏi những hành vi chưa đúng mực.

Cũng bởi vậy, một chuyên gia Cục Quản lý khám chữa bệnh cho rằng cần có những giải pháp mang tính hệ thống để giải quyết tình trạng này. Ngoài tăng cường an ninh, bệnh viện cần chuẩn hóa quy trình giao tiếp, cung cấp thông tin cho người bệnh, đặc biệt ở khu vực cấp cứu, hồi sức.

"Nhân viên y tế có thể thông báo định kỳ 2-4 giờ/lần về tình trạng bệnh nhân ở khoa cấp cứu, có thể qua "biểu mẫu" về tình trạng, hướng điều trị, từ đó giúp giảm đáng kể mâu thuẫn và hiểu lầm. Như vậy người nhà nắm được tình hình sức khỏe người thân, y bác sĩ cũng chuyên tâm để điều trị", ông đề xuất.

Lấp khoảng trống pháp lý về an ninh bệnh viện

Sau những vụ việc đáng tiếc xảy ra, Thứ trưởng Trần Văn Thuấn cho rằng vấn đề không chỉ dừng ở việc bố trí thêm bảo vệ hay camera giám sát, mà cần hoàn thiện hành lang pháp lý để bảo vệ người hành nghề y.

"Cán bộ y tế không được đào tạo để đối phó với hành vi tấn công, trong khi họ lại phải đối diện trực tiếp với áp lực sinh tử. Cần có quy định pháp luật đủ mạnh để bảo vệ họ khi đang thực hiện nhiệm vụ cứu người", ông nói.

Thời gian qua Bộ Y tế đã phối hợp Bộ Công an triển khai mô hình "tổ an ninh bệnh viện", tăng cường tuần tra và xử lý tình huống mất an ninh. Nhiều địa phương bước đầu ghi nhận hiệu quả khi giảm được các vụ việc nghiêm trọng.

Tuy vậy theo đánh giá của chuyên gia Cục Cảnh sát quản lý hành chính về trật tự xã hội trong cuộc họp vừa được tổ chức với Bộ Y tế, tình trạng hành hung nhân viên y tế từ đầu năm 2025 vẫn gia tăng cả về tần suất lẫn mức độ nguy hiểm, cho thấy công tác phòng ngừa chưa được chú trọng đúng mức. 

Đại diện cục đề nghị tại những bệnh viện đông bệnh nhân, cần bố trí lực lượng công an túc trực vào giờ cao điểm để răn đe và phòng ngừa; đồng thời tăng cường lực lượng bảo vệ tại các khoa, phòng có nguy cơ cao.

Luật sư Phạm Văn Học, Phó chủ tịch Hiệp hội Bệnh viện tư nhân Việt Nam, cũng cho rằng hiện vẫn tồn tại khoảng trống pháp lý lớn trong việc bảo đảm an ninh, trật tự tại cơ sở khám chữa bệnh.

"Hiện nay, nội dung này chỉ được nhắc đến tại điều 114 Luật Khám bệnh, chữa bệnh, mang tính nguyên tắc, chưa có hướng dẫn cụ thể để xử lý hành vi bạo lực trong bệnh viện", ông nói.

Theo ông Học, cần xác định nhân viên y tế là người thi hành công vụ khi thực hiện nhiệm vụ chuyên môn. Mọi hành vi cản trở, tấn công nhân viên y tế trong khi họ đang làm việc phải được xem là hành vi chống người thi hành công vụ và bị xử lý nghiêm.