Xuất khẩu nông, thủy sản thắng lớn

Không chỉ vươn lên và giữ vững vị trí số 2 thế giới về xuất khẩu gạo, nhiều mặt hàng nông thủy sản khác của Việt Nam cũng thắng lớn khi kim ngạch xuất khẩu tăng mạnh, giá sản phẩm nông sản cao, nông dân và doanh nghiệp đều được hưởng lợi.

Đó là thông tin được nhiều doanh nghiệp và hiệp hội ngàng hàng đưa ra tại hội nghị thúc đẩy xuất khẩu nông lâm thủy sản năm 2025, do Bộ Nông nghiệp & Môi trường tổ chức tại TP.HCM ngày 12-8.

Dù vậy, nhiều doanh nghiệp cũng thừa nhận đang gặp khó trong việc tiếp cận vốn, áp lực càng thêm đè nặng khi nộp (trước) khoản thuế giá trị gia tăng, trong khi thời gian hoàn thuế kéo dài...

Nhiều cơ hội mở rộng thị trường xuất khẩu

Phát biểu tại hội nghị, ông Đỗ Hà Nam, chủ tịch Hiệp hội Lương thực Việt Nam (VFA), cho biết trong 7 tháng đầu năm, xuất khẩu gạo Việt Nam đạt 5,5 triệu tấn, tăng 3,1% so với cùng kỳ năm trước, với kim ngạch 2,8 tỉ USD.

Dự kiến cả năm 2025, sản lượng gạo Việt Nam xuất khẩu đạt khoảng 8,8 triệu tấn, giữ vững vị trí quốc gia xuất khẩu gạo lớn thứ 2 thế giới.

Theo ông Nam, Việt Nam đã xây dựng được thương hiệu gạo riêng, được nhiều thị trường ưa chuộng, cung không đủ cầu...

Do đó cần tận dụng cơ hội để mở rộng thị trường sang Nhật Bản, Hàn Quốc và đặc biệt là châu Phi - thị trường tiềm năng nhưng thanh toán chậm và rủi ro cao.

"Về lâu dài, cần phát triển giống gạo chất lượng cao và xây dựng vùng chuyên canh, đặc biệt gạo ST25, nâng cao hình ảnh quốc gia", ông Nam nói.

Trong khi đó, theo ông Nguyễn Thanh Bình - chủ tịch Hiệp hội Rau quả Việt Nam, Mỹ là một trong những thị trường có tốc độ tăng trưởng nhanh nhất về xuất khẩu rau quả của Việt Nam.

"Phần lớn trái cây Việt Nam xuất khẩu sang Mỹ vẫn chủ yếu phục vụ cho cộng đồng người Việt và người gốc Á tại Mỹ, tiềm năng tiêu thụ ở các cộng đồng tại Mỹ còn rất lớn, nhất là sản phẩm trái cây chế biến có lợi cho sức khỏe".

Tuy nhiên, ông Bình thừa nhận rằng mức thuế 20% được áp cho rau quả Việt Nam xuất sang Mỹ là mức khá cao, làm tăng giá rau quả nhập khẩu của Việt Nam vào Mỹ.

Do đó ông Bình đề xuất các giải pháp tháo gỡ, trong đó có việc đàm phán để đưa thuế xuống thấp hơn, hay tăng nhập khẩu trái cây từ Mỹ để giảm bớt thâm hụt thương mại của Mỹ.

Cũng trong 7 tháng đầu năm, xuất khẩu thủy sản Việt Nam tăng hơn 17% so với cùng kỳ năm trước, đạt hơn 6,2 tỉ USD.

Theo bà Tô Thị Tường Lan - phó tổng thư ký Hiệp hội Chế biến và xuất khẩu thủy sản Việt Nam (VASEP), bên cạnh nhưng thách thức, hoạt động xuất khẩu thủy sản Việt những tháng cuối năm cũng có nhiều triển vọng, lạc quan.

"Đó là sự phục hồi mạnh từ thị trường Trung Quốc, ASEAN và Nhật Bản, cùng với tín hiệu gỡ bỏ rào cản kỹ thuật từ EU, mở ra dư địa tăng trưởng cho các dòng sản phẩm chế biến sâu. Các hiệp định thương mại như EVFTA, CPTPP, UKVFTA tiếp tục tạo lợi thế thuế quan vượt trội so với các nước đối thủ", bà Lan nói.

Phải kiểm soát chặt chất lượng nông sản xuất khẩu

Cũng tại hội nghị, ông Nguyễn Anh Sơn, cục trưởng Cục Xuất nhập khẩu (Bộ Công Thương), cho biết bộ này đang tiếp tục phối hợp đàm phán, mở cửa các thị trường mới như thị trường vùng Vịnh, Halal, Ai Cập...

Ngoài ra, Bộ Công Thương cũng phối hợp với Bộ Ngoại giao để sớm xúc tiến thương mại đối với các thị trường này. Cơ quan này cũng vừa sang Singapore đàm phán về việc xuất khẩu gạo vào thị trường này.

Cục Xuất nhập khẩu cũng đang được giao nghiên cứu hai đề án, đó là "Đa dạng hóa các nguồn cung nguyên liệu nhập khẩu" và "Tận dụng các hiệp định thương mại tư do khi Mỹ áp thuế đối ứng", sẽ có những đề xuất thiết thực tới các cộng đồng doanh nghiệp.

"Khi có thông tin Philippines sẽ ngừng nhập khẩu gạo trong 60 ngày, Bộ Công Thương đã có báo cáo tới Chính phủ, đề nghị với các bộ ban ngành thông qua con đường ngoại giao để tháo nút thắt vấn đề này", ông Sơn cho biết thêm.

Trong khi đó, ông Trương Xuân Trung, phụ trách Thương vụ Việt Nam tại Các Tiểu vương quốc Ả Rập thống nhất (UAE), cho biết tổng kim ngạch xuất nhập khẩu nông lâm thủy sản của UAE đạt khoảng 200 tỉ USD mỗi năm, trong đó Việt Nam chiếm chưa tới 10%.

Đáng chú ý, đây là thị trường mang tính chất trung chuyển, phần lớn hàng hóa nhập vào sẽ được tái xuất sang các thị trường khác, thay vì tiêu thụ nội địa.

Điều này cho thấy bức tranh xuất khẩu vẫn tồn tại những gam màu trái chiều tại thị trường UAE, đòi hỏi các giải pháp đồng bộ để duy trì đà tăng trưởng.

Theo ông Trung, cần lưu ý UAE và các nước thành viên Hội đồng Hợp tác vùng Vịnh (GCC) áp dụng chung một hệ thống hải quan.

Nhờ đó, hàng hóa Việt Nam sau khi vào UAE có thể tiếp tục lưu thông sang các nước GCC mà không bị đánh thuế lần hai, đây là một lợi thế quan trọng trong mở rộng thị trường.

"Tuy vậy, rủi ro cũng hiện hữu. Nếu một sản phẩm của Việt Nam vi phạm tiêu chuẩn tại UAE, toàn bộ sáu nước GCC sẽ đồng loạt áp dụng biện pháp kiểm tra nghiêm ngặt, do đó sẽ gây ảnh hưởng lớn tới tiến độ xuất khẩu", ông Trung nói và khuyến cáo các doanh nghiệp xuất khẩu vào UAE và GCC phải đặc biệt chú trọng khâu kiểm soát chất lượng, đảm bảo sản phẩm đáp ứng tiêu chuẩn về an toàn thực phẩm, dư lượng thuốc bảo vệ thực vật.