Xem lại Tây Du Ký sau 20 năm, tôi nhận ra: Con giống Tôn Ngộ Không mà lại áp dụng cách giáo dục theo kiểu Đường Tăng, tương lai sớm hỏng!

Những mâu thuẫn giữa Đường Tăng và Tôn Ngộ Không trong Tây Du Ký hóa ra phản chiếu sống động cách nhiều bậc cha mẹ đang nuôi dạy con hôm nay.

* Dưới đây là tâm sự của một bà mẹ U50 trên trang Aboluowang (Trung Quốc).

Ngày bé, Tây Du Ký với tôi chỉ là một bộ phim phiêu lưu đầy màu sắc. Nhưng 20 năm sau, khi ngồi xem lại, tôi lại thấy bộ phim quen thuộc ấy giống một tấm gương phản chiếu cách cha mẹ ngày nay nuôi dạy con cái. Đặc biệt, mối quan hệ giữa Đường Tăng và Tôn Ngộ Không khiến tôi giật mình vì sao nó giống đến vậy với thực tế nhiều gia đình ở ngoài đời.

Những đứa trẻ giống Tôn Ngộ Không

Tôn Ngộ Không mạnh mẽ, thông minh, linh hoạt và luôn có cách giải quyết tình huống nhanh gọn. Đối diện với yêu quái, Tôn Ngộ Không không chần chừ mà xông vào chiến đấu. Đằng sau hình tượng nhân vật ấy, tôi thấy bóng dáng của rất nhiều đứa trẻ ngày nay. Có em thích khám phá, có em bộc lộ khả năng lãnh đạo từ nhỏ, có em say mê nghệ thuật hay công nghệ. Chúng hiếu động, giàu năng lượng và có cái tôi rất rõ ràng.

Thế nhưng trong mắt nhiều phụ huynh, những tính cách đó lại bị nhìn nhận như sự bướng bỉnh, khó bảo. Trẻ càng thể hiện cá tính, cha mẹ càng muốn uốn cho thật thẳng. Họ sợ con vấp ngã, sợ con khác biệt, sợ con không phù hợp với hình mẫu ngoan ngoãn mà xã hội chấp nhận. Cũng giống như việc bắt Tôn Ngộ Không phải im lặng đi gánh hành lý như Sa Tăng, trong khi thế mạnh thật sự của "con khỉ" này lại nằm ở trí tuệ và bản lĩnh chiến đấu.

Cha mẹ kiểu Đường Tăng

Đường Tăng trong phim là một nhà sư hiền lành, nhân hậu, có lòng từ bi. Nhưng đồng thời, ông lại giáo điều, nguyên tắc đến mức mù quáng. Khi yêu quái giả dạng hãm hại, ông dễ dàng tin theo, còn khi Ngộ Không tiêu diệt kẻ xấu thì ông lại nổi giận, bắt đồ đệ của mình phải chịu đau khổ vì vòng Kim Cô.

Điều này chẳng khác gì một số bậc cha mẹ trong đời thực. Họ đặt ra hàng loạt quy định và mục tiêu như con phải giỏi toán, phải đỗ trường chuyên, phải vào đại học top đầu, phải có nghề nghiệp ổn định. Họ coi đó là con đường duy nhất dẫn đến thành công và không cho phép con được bước chệch ra ngoài. Nếu con phản kháng, cha mẹ sẽ dùng lời mắng, so sánh hoặc áp lực thành tích để kéo về đúng “khuôn mẫu”. Và thế là vòng Kim Cô vô hình siết chặt tâm trí đứa trẻ.

Khi tiềm năng bị kìm hãm

Thử hình dung nếu không có Ngộ Không, Đường Tăng và các đồ đệ sẽ có bao lần rơi vào nguy hiểm, thậm chí mất mạng? Và nếu Ngộ Không bị đẩy đi mãi mãi, hành trình thỉnh kinh chắc chắn thất bại. Thế nhưng suốt hành trình, sư phụ lại nhiều lần nghi ngờ Tôn Ngộ Không.

Trong cuộc sống, có không ít gia đình đang lặp lại sai lầm này. Đứa con thông minh nhất thường là đứa hay bị gắn mác cãi lời. Đứa con dám mạo hiểm lại bị chê liều lĩnh. Đứa con sáng tạo thì bị bác bỏ vì theo đuổi ngành nghề không ổn định. Sự kìm hãm ấy dần dần bào mòn sự tự tin, khiến đứa trẻ chỉ biết sống rập khuôn. Tương lai của chúng không hẳn là thất bại, nhưng chắc chắn là bị thu nhỏ, không còn tỏa sáng như lẽ ra có thể.

Xem lại Tây Du Ký, tôi nhận ra Đường Tăng vẫn có thể thành công nếu biết tin tưởng Ngộ Không và để Ngộ Không phát huy hết khả năng. Trong đời thực cũng vậy, cha mẹ hoàn toàn có thể đặt ra định hướng, giá trị nền tảng, nhưng điều quan trọng hơn là trao cho con cơ hội thử và sai. Những đứa trẻ cá tính mạnh mẽ cần sự kỷ luật, nhưng đó phải là kỷ luật xuất phát từ sự tôn trọng. Cần sự chỉ dẫn, nhưng đó phải là chỉ dẫn dựa trên thấu hiểu. Thay vì ép buộc con phải đi theo con đường duy nhất mà cha mẹ vạch sẵn, hãy cho con quyền chọn hành trình, còn cha mẹ đi cùng như một người dẫn dắt.

20 năm trước, tôi chỉ xem Tây Du Ký để giải trí. 20 năm sau, tôi thấy đó là một bài học sâu sắc về giáo dục. Con cái vốn dĩ giống Tôn Ngộ Không, tràn đầy năng lượng, thông minh, sáng tạo và đôi khi khó bảo. Nếu cha mẹ cứ áp dụng cách dạy dỗ theo kiểu Đường Tăng, chỉ biết giáo điều và áp đặt, thì sớm muộn hành trình trưởng thành của con cũng sẽ nặng nề và chật hẹp.