Vị tướng nào là ‘anh cả của du kích Việt Nam’?

Tướng Chu Văn Tấn (1909-1984) vốn là người dân tộc Nùng ở Thái Nguyên, xuất thân trong một gia đình thổ hào địa phương. Là người yêu nước, có học vấn, ông thường xuyên đấu tranh với những quan chức thực dân để giảm áp bức và sưu thuế. Vì vậy, ông được đồng bào và người dân tin tưởng. 

Năm 1934, ông tham gia xây dựng phong trào cách mạng và chỉ đạo chiến tranh du kích ở Tràng Xá, Võ Nhai, Bắc Sơn. Đến năm 1936, ông gia nhập Đảng Cộng sản Đông Dương với bí danh Tân Hồng, bắt đầu sự nghiệp làm cách mạng của mình. 

Tháng 2/1941, ông được bầu làm Xứ ủy viên Bắc Kỳ, phụ trách xây dựng đội du kích Bắc Sơn. Thời điểm ấy, ông đã chỉ huy Cứu quốc quân phát triển lực lượng, đánh du kích ở Tràng Xá, phát triển về Đại Từ, cướp được nhiều vũ khí của quân Pháp. Đội quân du kích của đồng chí nổi tiếng khắp vùng, làm cho các đội quân của Pháp hễ nghe tới tên đều tỏ ra khiếp sợ, mất ăn, mất ngủ, coi đó là mối hiểm họa cực kỳ to lớn đối quân đội Pháp.

Tại Phủ Chủ tịch ngày 1/1/1967, Chủ tịch Hồ Chí Minh cũng đã giới thiệu về ông “Chu Văn Tấn, người anh cả của lực lượng du kích quân Việt Nam”.

Sinh thời, tướng Chu Văn Tấn được mệnh danh là “Hùm xám Bắc Sơn”. Năm 1967-1968, một đạo diễn người Pháp đã sang Việt Nam làm phim tài liệu “Hồ Chí Minh - chân dung một lãnh tụ”. Người này đề đạt nguyện vọng dựng thêm 1 bộ phim về một nhân vật lãnh đạo khác nhưng phải “rất Việt Nam”. Bác Hồ khi đó nói: “Đồng chí Vũ Kỳ sẽ lo thủ tục đưa đoàn lên Việt Bắc, làm phim về “Hùm xám Bắc Sơn”!

Sau khi tiếp xúc với đồng chí Chu Văn Tấn, người đạo diễn này chia sẻ: “Ông Chu Văn Tấn là một con người vĩ đại theo đúng nghĩa của từ này!”. Bộ phim “Hùm xám Bắc Sơn” nói về đồng chí Chu Văn Tấn cũng được chiếu rộng rãi ở khắp các trung tâm huấn luyện quân sự và trường quân sự ở Pháp, khiến các tướng lĩnh Pháp phải ngỡ ngàng khi nhìn thấy đối thủ của mình gần 30 năm trước.

Trên cương vị thủ lĩnh Khu tự trị Việt Bắc, tướng Chu Văn Tấn đã có những đóng góp to lớn trong sự phát triển của khu vực này. Ý thức được giao thông là huyết mạch của khu tự trị, ông đã phát động phong trào thanh niên tình nguyện 6 tỉnh trong khu đi lao động và hình thành con đường Hà Giang - Đồng Văn - Mèo Vạc, một huyết mạch quan trọng của cả vùng.

Ngoài ra, ông cũng là người chỉ đạo và chủ trì xây dựng Đài phát thanh Việt Bắc (bằng các thứ tiếng Kinh, Tày, Nùng, Dao, Mông), xây dựng hệ thống các trường trung học, cao đẳng, đại học; các trường, lớp dân tộc nội trú, thiếu nhi vùng cao. Đồng thời, ông cũng là người chủ trì xây dựng bộ chữ Tày, Nùng ở khu tự trị Việt Bắc.

Sau khi nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa ra đời, để bảo vệ khu vực phía Bắc thì việc “quy phục” vua Mèo là vấn đề cấp bách. Chủ tịch Hồ Chí Minh đã giao cho Chu Văn Tấn đi thuyết phục vua Mèo và mời ông về Hà Nội “cùng Chính phủ gánh vác việc nước”.

Ông Chu Văn Tấn đã thuyết phục thành công. Tuy nhiên, do tuổi đã cao nên vua Mèo Vương Chính Đức đã cho con trai thứ hai của mình là Vương Chí Sình, người được coi là kế nghiệp vua Mèo, đi thay. Trong chuyến đi này, ông Chu Văn Tấn đã kết nghĩa anh em với Vương Chí Sình.

Tháng 8/1945, tướng Chu Văn Tấn được cử làm Bộ trưởng Bộ Quốc phòng, là người đầu tiên giữ chức vụ này của nước ta. Năm 1958, ông cùng ông Văn Tiến Dũng là hai vị thượng tướng đầu tiên của quân đội, được phong vượt cấp từ thiếu tướng lên.

Ngoài ra, ông đã đảm nhiệm nhiều chức vụ quan trọng: Chính ủy, Bí thư khu ủy Quân khu Việt Bắc, Chủ tịch Ủy ban hành chính Khu tự trị Việt Bắc; Ủy viên Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa I, II và III (1945-1976), đại biểu Quốc hội từ khóa II đến khóa VI (1960-1976), trong đó từ khóa III đến khóa VI làm Phó Chủ tịch Quốc hội.