Vì sao người ta khắc đèn lồng bí ngô trong lễ Halloween?

Truyền thống khắc đèn lồng bí ngô (jack-o'-lantern) là một trong những điểm nhấn của lễ Halloween, nhưng nguồn gốc của truyền thống này bắt nguồn từ đâu?

Theo tờ báo Tây Ban Nha Diario AS, mỗi mùa Halloween, khắp các hiên nhà và bệ cửa sổ trên thế giới lại rực sáng bởi những chiếc đèn lồng bí ngô (jack-o'-lantern) nhấp nháy trong ánh trăng ma mị.

Việc khắc bí ngô đã trở thành một trong những truyền thống quen thuộc và dễ nhận biết nhất của lễ hội này, đồng thời cũng là hoạt động vui chơi được nhiều người yêu thích.

Những chiếc đèn lồng bí ngô vừa dễ làm, vừa thú vị cho cả trẻ em lẫn người lớn. Trong những năm gần đây, các nông trại bí ngô cũng mọc lên khắp nơi, biến bí ngô thành một phần của niềm vui đón Halloween.

Tuy vây ít ai biết rằng phong tục này có nguồn gốc rất xa xưa và kỳ lạ.

Nguồn gốc của Halloween và chiếc đèn jack-o'-lantern

Theo trang Snopes, Halloween bắt nguồn từ lễ Samhain của người Celt cổ đại - dịp để tiễn mùa hè và chào đón mùa đông. Theo quan niệm xưa, đêm 31-10 là ranh giới giữa người sống và người chết trở nên mong manh, đây là thời điểm linh hồn người chết trở về trần thế, nên con người hóa trang và thắp lửa để xua đuổi tà ma.

Trải qua hàng trăm năm, lễ Samhain dần hòa trộn với tín ngưỡng Kitô giáo và trở thành ngày Halloween như ngày nay.

Tiếp đến, người ta cho rằng truyền thống khắc bí ngô bắt nguồn từ Ireland, với mục đích ban đầu là xua đuổi linh hồn của “Stingy Jack” (tạm dịch: Jack keo kiệt) - một nhân vật trong truyền thuyết dân gian Ireland.

Theo chuyện kể, Jack keo kiệt là kẻ chuyên lừa gạt quỷ dữ để trục lợi cho bản thân. Khi chết đi, anh ta không được vào thiên đàng hay địa ngục vì tội lỗi của mình.

Quỷ dữ đành kết án Jack phải lang thang mãi mãi trên trần gian, chỉ được cầm theo ngọn lửa duy nhất là một cục than hồng đặt bên trong củ cải khoét rỗng ruột để soi đường trong đêm tối.

Từ đó, người dân Ireland bắt đầu khắc khuôn mặt lên củ cải, đặt nến bên trong để xua đuổi linh hồn của Jack khi ông ta lang thang vào đêm Halloween.

Khi người nhập cư Ireland và Anh đến Mỹ vào thế kỷ 19, họ mang theo tập tục khắc củ cải. Tuy nhiên ở “xứ cờ hoa, củ cải lại khó tìm hơn nhưng nguồn bí ngô lại dồi dào, to và dễ khắc hơn. Từ đó, họ dần chuyển sang khắc bí ngô thay cho củ cải, và chiếc đèn jack-o’-lantern bằng bí ngô ra đời.

Từ truyền thuyết đến biểu tượng thương mại

Đến thế kỷ 20, các công ty Mỹ nhanh chóng thương mại hóa ngày lễ này, đặc biệt là ngành kẹo và trang phục hóa trang, biến Halloween thành một “câu chuyện thành công của chủ nghĩa tư bản Mỹ”, người dẫn chương trình Rund Abdelfatah của Đài NPR nhận định.

Ngày nay, Halloween đã trở thành một lễ hội toàn cầu mang về hơn 13 tỉ USD doanh thu mỗi năm, hình ảnh những chiếc đèn lồng bí ngô (jack-o'-lantern) với nụ cười ma quái gần như là biểu tượng không thể thiếu.

Theo Snopes, người Mỹ được dự đoán sẽ chi tới 834 triệu USD chỉ để mua bí ngô vào mùa Halloween 2025, bên cạnh 3,9 tỉ USD tiền kẹo.

Ngoài ra, người ta cũng có thể dễ dàng tìm thấy bộ dụng cụ khắc bí ngô, cuộc thi khắc jack-o’-lantern, chương trình truyền hình thực tế và lễ hội bí ngô ở khắp nơi.