Vì sao chưa trục vớt, khai quật tàu cổ nổi lên biển Hội An sau bão số 13?

Sau lần đầu nổi lên cuối năm 2023 rồi mất dấu, những ngày qua tàu cổ nghi bị đắm từ hàng trăm năm trước lại nổi lên ở biển Hội An. Vì sao suốt thời gian dài việc trục vớt, khai quật vẫn chưa thể tiến hành?

Sáng 11-11, hiện trường nơi con tàu nghi là tàu cổ nổi lên ở biển Hội An sáng 8-11 vẫn nằm yên vị. So với trước đó 3 ngày, phần nhô lên từ mặt cát của con tàu đã ít hơn hẳn.

Không dễ để đưa tàu cổ ra khỏi hiện trường

Cơ quan chức năng vẫn tiếp tục cắt cử người bảo vệ hiện trường, ngăn không cho người lạ tới gần để không làm ảnh hưởng tới di vật.

Dù vậy con tàu vẫn gây tò mò và thu hút rất đông người tìm tới đứng từ xa quan sát.

Trong báo cáo gửi cơ quan chức năng hôm 8-11, Trung tâm Bảo tồn di sản văn hóa thế giới Hội An cũng nhận định rằng khả năng tàu có niên đại giữa cuối thế kỷ 14 đến thế kỷ 16.

Các thông tin nghiên cứu ban đầu từ các nhà khoa học cũng cho rằng con tàu "có thể là một báu vật về tàu đắm, được phát hiện trong tình trạng gần như nguyên vẹn". Các yêu cầu về việc sớm khai quật, đưa lên nghiên cứu đã được đặt ra từ đầu năm 2024.

Dù vậy ngay cả tới những ngày qua, khi tàu cổ lại một lần nữa lộ rõ hình hài đầy kinh ngạc thì việc khai quật cũng chưa thể tiến hành.

Lý giải về việc này, Trung tâm Bảo tồn di sản văn hóa thế giới Hội An cho biết hiện nay mức độ sạt lở đang diễn ra khốc liệt ở bờ biển Hội An, di vật tàu cổ liên tục lộ ra và có nhiều yếu tố tác động trực tiếp.

Do vậy cần khẩn trương khai quật di vật lên khỏi bờ biển. Dù vậy việc khai quật một di vật nằm dưới mặt cát biển, tàu có khối lượng lớn, ở bối cảnh sát mép nước, thủy triều lên xuống liên tục là điều không hề đơn giản.

Cơ quan chức năng thận trọng với số phận con tàu cổ

Quan trọng nhất, các phương án khai quật, bảo quản hiện vật cũng phải hết sức thận trọng và được tính toán kỹ. Đã từng xảy ra tình trạng hiện vật, di tích khảo cổ bị xuống cấp nhanh khi đưa lên khỏi mặt đất do tiếp xúc không khí, môi trường xung quanh.

"Những di vật bằng vật liệu gỗ sau thời gian dài chôn dưới đất cát nay tiếp xúc khí hậu khắc nghiệt thường dễ dàng hư hỏng. Do đó quá trình khai quật phải chú ý phần bảo quản, cần dự lường tất cả giải pháp.

Kết quả khai quật tàu cổ không chỉ giúp chúng ta có thêm một hiện vật tiêu biểu trưng bày giới thiệu đến du khách gần xa, mà còn cung cấp những thông tin quý giá về vùng đất thương cảng Hội An xưa" - một chuyên gia của Viện Khảo cổ học Việt Nam nói.

Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch TP Đà Nẵng cho biết đang yêu cầu cơ quan chức năng tại Hội An giữ nguyên hiện trường, bảo vệ khu vực tàu gỗ nổi lên trong lúc chờ các thủ tục đánh giá thêm.

Việc tổ chức khai quật sẽ được tiến hành nhưng cần thận trọng để lên phương án kỹ càng, đảm bảo yếu tố khoa học và không tác động tới di vật.