Văn chương Việt đầu thế kỷ XX thể hiện điều gì về nam tính?

"Hậu khoa cử: Nam tính và thẩm mỹ hiện đại ở Việt Nam thời thuộc địa" là một nghiên cứu về nam giới và vấn đề nam tính giai đoạn 1900-1945, một giai đoạn lịch sử đầy biến động.

Nghiên cứu giới (gender studies) là một trong những khuynh hướng nổi bật của khoa học xã hội và nhân văn nói chung, khoa nghiên cứu văn học nói riêng trong mấy thập niên gần đây. Tuy nhiên, trong khi nữ giới ngày càng nhận được sự chú ý của giới học thuật và những công trình nghiên cứu về vấn đề phụ nữ đang phát triển theo cấp số nhân, thì nam tính và các thực hành giới của người nam lại chưa nhận được sự quan tâm tương đương.

Hậu khoa cử: Nam tính và thẩm mỹ hiện đại ở Việt Nam thời thuộc địa của PGS.TS. Ben Tran (bản dịch) là một trong số ít nghiên cứu về nam giới và vấn đề nam tính ở một giai đoạn đầy biến động trong lịch sử Việt Nam: 1900-1945.

Cuốn "Hậu khoa cử: Nam tính và thẩm mỹ hiện đại ở Việt Nam thời thuộc địa". Ảnh: Omega Plus.

Cuốn sách đem đến cho bạn đọc một bức tranh sinh động về sự chuyển dịch của đời sống văn hóa và văn học Việt Nam từ sau khi chế độ khoa cử bị bãi bỏ. Từ đống đổ nát của hệ thống quan lại thuần nam, một nền văn hóa in ấn mới đã hình thành, gắn liền với chữ quốc ngữ, báo chí và sự mở rộng độc giả, đặc biệt là sự xuất hiện của nữ giới trong thế giới chữ nghĩa vốn trước kia chỉ thuộc về đàn ông.

Sách gồm 5 chương, mỗi chương mở ra như một lát cắt mới: từ “dân tộc chí bằng trải nghiệm cá nhân” trong phóng sự của Tam Lang và Thạch Lam; đến chủ nghĩa hiện thực và thẩm mỹ hiện đại qua tiểu thuyết của Vũ Trọng Phụng; từ tiểu thuyết xã hội học và sự kháng cự Nho giáo trong văn phong Nhất Linh; đến việc ngôn ngữ và ngôi kể định hình giới tính trong Nửa chừng xuân của Khái Hưng; và cuối cùng là sự giao thoa giữa chủ nghĩa quốc tế Queer, thẩm mỹ Việt Nam hiện đại và tinh thần chống thực dân.

Tranh vẽ chân dung Thạch Lam. Ảnh: Báo Hà Nội Mới.

Qua đó, Hậu khoa cử: Nam tính và thẩm mỹ hiện đại ở Việt Nam thời thuộc địa cho thấy văn hóa in ấn hậu khoa cử đã làm thay đổi tận gốc diện mạo văn chương Việt Nam: chữ quốc ngữ, báo chí, độc giả nữ và những cây bút hậu khoa cử cùng hòa quyện tạo nên một thẩm mỹ hiện đại đặc thù. Trong đó, sự chú tâm đến phụ nữ - vừa như độc giả, vừa như nhân vật văn học - đã mở ra một chân trời mới, vừa phản ánh những bất ổn của nam tính thuộc địa, vừa đánh dấu bước ngoặt cho văn học Việt Nam đầu thế kỷ XX.

Cuốn sách gồm 5 chương: Dân tộc chí bằng trải nghiệm cá nhân và nam tính hậu khoa cử; Văn chương dâm tục như là chủ nghĩa hiện thực, chủ nghĩa hiện thực như là thẩm mỹ hiện đại; Tiểu thuyết xã hội học và sự kháng cự lại chủ nghĩa thực dân; Tôi nói ở ngôi thứ ba: Nữ giới và ngôn ngữ ở Việt Nam thời thuộc địa; Chủ nghĩa quốc tế Queer và Mỹ học Việt Nam hiện đại.

Sách nằm trong Tủ sách các tác giả Việt Nam đương đại thuộc Tủ sách Lịch sử Việt Nam của Omega Plus.