Làm thế nào để các quyết định kinh tế phụng sự số đông?

Trong cuốn sách "Kinh tế học vì lợi ích chung", tác giả muốn truyền tải tới người đọc rằng kinh tế học là công cụ để cộng đồng tìm "lợi ích chung", mọi người đều hưởng lợi.

Kinh tế học vì lợi ích chung: Làm thế nào để các quyết định kinh tế phụng sự số đông? - cuốn sách được viết với mong muốn giải thích vì sao kinh tế học có vai trò quan trọng trong đời sống thường ngày và có thể giúp chúng ta xây dựng một xã hội tốt đẹp hơn của Jean Tirole - một trong những nhà kinh tế học nổi tiếng nhất thế giới hiện nay.

Trong cuốn sách này, Tirole muốn truyền tải đến người đọc rằng: Kinh tế học không phải chỉ xoay quanh những con số khô khan hay biểu đồ phức tạp. Nó chính là công cụ để chúng ta trả lời câu hỏi: làm thế nào để xã hội phát triển công bằng, bền vững, và mọi người đều được hưởng lợi. Ông gọi đó là "lợi ích chung" - thứ mà cả cộng đồng cùng hướng tới, vượt lên trên lợi ích cá nhân hay nhóm nhỏ.

Cuốn sách "Kinh tế học vì lợi ích chung: Làm thế nào để các quyết định kinh tế phụng sự số đông?". Ảnh: Omega Plus.

Đầu tiên, là câu chuyện biến đổi khí hậu. Ông cho rằng cách giải quyết tốt nhất là áp dụng một mức giá carbon toàn cầu, buộc những ai gây ô nhiễm phải trả đúng chi phí mà họ tạo ra cho xã hội. Như vậy, con người và doanh nghiệp sẽ có động lực chuyển sang công nghệ sạch. Tuy nhiên, ông cũng thừa nhận, việc các nước cùng ngồi lại cam kết và tuân thủ là điều không dễ dàng chút nào.

Thứ hai, kinh tế số và đổi mới sáng tạo. Tirole phân tích quyền sở hữu dữ liệu, cách thức thu thuế công bằng trong nền kinh tế số, cũng như rủi ro từ việc một số ít công ty ngôi sao chi phối toàn bộ thị trường. Ông cảnh báo nếu không có khung pháp lý thích hợp, sự tập trung quyền lực này có thể làm xói mòn lợi ích của người tiêu dùng và cản trở đổi mới.

Bên cạnh đó, cuốn sách cũng nói khá nhiều về thị trường lao động. Theo ông, thay vì giữ luật quá cứng nhắc, cần thiết kế hệ thống linh hoạt hơn: doanh nghiệp dễ dàng tuyển và sa thải, nhưng đồng thời nhà nước phải bảo đảm an sinh xã hội và đào tạo lại cho người lao động.

Và có một phần quan trọng khác là vấn đề cạnh tranh. Ở những ngành có hiệu ứng mạng lưới mạnh, như viễn thông hay nền tảng kỹ thuật số, một công ty có thể nhanh chóng chiếm lĩnh toàn bộ thị trường. Nếu không có sự điều tiết, người tiêu dùng sẽ bị thiệt thòi, còn doanh nghiệp mới thì khó có cơ hội vươn lên. Do đó, chính sách công cần giữ thế cân bằng: để các doanh nghiệp có động lực đầu tư, nhưng cũng phải ngăn ngừa việc họ lạm dụng sức mạnh.

Dù là một nhà khoa học hàng đầu, Tirole có cách viết rất mạch lạc, dễ hiểu, gần gũi với người đọc phổ thông. Ông thường xuyên lấy ví dụ thực tế để minh họa nên gợi mở nhiều điều thiết thực, với những vấn đề gần gũi với mọi người.

Sách thuộc Tủ sách Kinh điển kinh tế học của Omega Plus.