Ung thư đại tràng có di truyền, phòng ngừa thế nào?

Ung thư đại tràng hiện là một trong những bệnh ung thư phổ biến nhất trên toàn cầu. Nhiều bạn đọc thắc mắc trong gia đình có nhiều người cùng mắc bệnh, liệu ung thư đại tràng có di truyền hay không?

5-10% trường hợp ung thư đại tràng mang yếu tố di truyền

Tiến sĩ - bác sĩ Ung Văn Việt, Phó trưởng Khoa Ngoại tiêu hóa, Bệnh viện Đại học Y Dược TP.HCM, cho biết khoảng 5-10% trường hợp ung thư đại tràng mang yếu tố di truyền. 

Theo bác sĩ Chu Thị Dung, Bệnh viện Đại học Y Dược TP.HCM - cơ sở 3, 2 hội chứng thường gặp nhất của bệnh ung thư đại tràng là hội chứng lynch (ung thư đại tràng không đa polyp di truyền) và bệnh đa polyp tuyến gia đình (FAP). Đây là những rối loạn gien khiến nguy cơ ung thư đại tràng ở thế hệ sau tăng cao, thậm chí gần như chắc chắn nếu không can thiệp y khoa kịp thời.

Tuy nhiên, không chỉ yếu tố gien, môi trường sống và thói quen sinh hoạt cũng đóng vai trò rất lớn. Việc cả gia đình cùng có thói quen ăn nhiều thịt đỏ, ít rau xanh, hút thuốc, uống rượu bia, ít vận động sẽ làm nguy cơ ung thư đại tràng tăng lên. Do vậy, khi trong gia đình có từ 2 người thân trực hệ trở lên mắc bệnh, những thành viên khác cần đặc biệt chú ý tầm soát sớm.

Những dấu hiệu ung thư đại tràng 

Bác sĩ Chu Thị Dung cho biết, ung thư đại tràng giai đoạn sớm thường không có triệu chứng điển hình, khiến nhiều người bỏ qua thời điểm vàng để phát hiện bệnh. Một số dấu hiệu cảnh báo gồm: thay đổi thói quen đi tiêu kéo dài, tiêu chảy hoặc táo bón bất thường, phân nhỏ dẹt; đại tiện ra máu hoặc phân đen; đau bụng âm ỉ, đầy hơi dai dẳng; sụt cân không rõ nguyên nhân; thiếu máu thiếu sắt không giải thích được. Khi xuất hiện các biểu hiện này, người dân nên đi khám chuyên khoa tiêu hóa để được chẩn đoán chính xác.

Phòng ngừa và tầm soát ung thư đại tràng như thế nào?

Theo khuyến cáo của Tổ chức Y tế thế giới (WHO), ung thư đại tràng có thể phòng ngừa hiệu quả bằng việc điều chỉnh lối sống như ăn nhiều rau xanh, trái cây, ngũ cốc nguyên hạt; hạn chế thịt đỏ và thực phẩm chế biến sẵn; duy trì cân nặng hợp lý; tập luyện thể dục đều đặn; tránh rượu bia và thuốc lá. Đây là những biện pháp đơn giản nhưng đã được chứng minh có tác dụng giảm nguy cơ mắc bệnh.

Bác sĩ Ung Văn Việt cho biết, hiện nay đã có các xét nghiệm di truyền giúp xác định chính xác trường hợp ung thư đại tràng của gia đình bạn có phải là loại di truyền hay không, từ đó bác sĩ sẽ tư vấn và xây dựng kế hoạch phòng ngừa, sàng lọc và điều trị phù hợp cho từng thành viên, giúp giảm nguy cơ mắc bệnh hoặc phát hiện sớm để tăng hiệu quả điều trị.

Bên cạnh đó, tầm soát định kỳ giữ vai trò quyết định. Với người bình thường, việc tầm soát được khuyến nghị bắt đầu từ 45 tuổi. Riêng những người có tiền sử gia đình mắc ung thư đại tràng nên tiến hành sớm hơn, thường từ 40 tuổi hoặc sớm hơn 10 năm so với tuổi người thân được chẩn đoán. Nội soi đại tràng vẫn là tiêu chuẩn vàng vừa giúp phát hiện sớm vừa có thể cắt bỏ polyp ngay trong quá trình thực hiện. Ngoài ra, các xét nghiệm máu ẩn trong phân hoặc ADN trong phân cũng được sử dụng tùy từng trường hợp.

Bác sĩ Chu Thị Dung cho biết, ung thư đại tràng có yếu tố di truyền, nhưng không phải ai mang gien nguy cơ cũng sẽ mắc bệnh. Điều quan trọng là những người có tiền sử gia đình cần chủ động hơn trong việc khám sàng lọc và duy trì lối sống lành mạnh. Phát hiện sớm bệnh không chỉ giúp điều trị hiệu quả, giảm chi phí mà còn mang lại cơ hội sống cao cho người bệnh. Vì vậy, mỗi người hãy coi việc tầm soát ung thư đại tràng là một phần trong chăm sóc sức khỏe định kỳ, nhất là khi trong gia đình đã có nhiều thành viên mắc bệnh.