Truy tìm đàn sói hoang ở Điện Biên: Chưa thể khẳng định là sói?

Những người cao niên từng giáp mặt chó sói cho biết loài này đã xuất hiện ở đây từ lâu. Tuy nhiên, ở những bản gần trung tâm, phải sau một thời gian dài chúng mới quay trở lại. Chính quyền địa phương cũng khẳng định trên địa bàn không xảy ra tình trạng trộm cắp hay phá hoại.

Bản Hin Phon nằm trên đồi cao, ngay dưới chân rừng.

Mong có kết luận làm rõ

Theo lời kể của ông Vàng Chử Mẩy, 45 tuổi, người dân của bản Na Côm, xã Núa Ngam, sáng 8/4, ông men theo đường mòn lên nương thì thoáng thấy những bóng lờ mờ cách mình hơn 100 mét.

Khi đến nơi, cảnh tượng trước mắt khiến ông giật mình, con bò dưới 2 tuổi đã chết, nằm sấp trên nền đất ẩm, lông còn dính bùn và lá rừng. Xung quanh xác bò, dấu chân phân tán thành nhiều hướng, còn mới in trên đất ẩm. Quan sát kỹ, ông Mẩy dự đoán khoảng 4-5 con sói vừa săn mồi tại đây.

Anh Vàng A Sử, 35 tuổi, cũng ở bản Na Côm, cho biết chỉ kịp nghe tiếng hú của chó sói trước khi gọi thêm thanh niên bản lên. Khi đến nơi, con bò đã bị sói ăn mất, phần thịt bị cắn và mất nội tạng như nhiều trường hợp người dân chứng kiến. Anh không chụp ảnh hiện trường mà chỉ mang bò về, cắt lọc lấy thịt để bán, sử dụng, thu lại một phần thiệt hại.

Tại bản Hin Phon, một bản nhỏ sát khu rừng già, lối lên bản là con đường đất dốc cao, nhiều đoạn thành hố sâu, chỉ còn mô đất vừa đủ lốp xe đi qua, anh Mùa A Dếnh, trưởng bản, cũng thuật lại những cái chết bất thường tương tự.

Thông tin từ người dân và gia súc chết bất thường lan truyền, thủ phạm khả năng động vật hoang dã nghi là chó rừng (Canis aureus) hoặc sói đỏ (Cuon alpinus) tấn công gia súc. Các chuyên gia cho biết, dù sói đỏ và chó rừng đều thuộc họ chó, nhưng cách săn mồi và để lại dấu vết trên hiện trường khác nhau.

Sói đỏ thường săn theo bầy, tấn công con mồi lớn, moi nội tạng ngay sau khi cắn và không ăn xác chết, dấu chân lớn, in sâu, phân tán nhiều hướng. Trong khi đó, chó rừng nhỏ hơn, ăn tạp, săn các động vật nhỏ hoặc ăn xác chết, dấu chân nhỏ, thường đi đơn lẻ, ít phối hợp.

Nhìn vào ảnh hiện trường các con bò bị giết, các dấu hiệu như nội tạng bị moi, thịt còn tươi, dấu chân phân tán theo nhiều hướng, khả năng săn theo bầy... đều gần giống tập tính sói đỏ trở lại sau nhiều năm vắng bóng.

Ông Vì Văn Biến, Phó chủ tịch xã Núa Ngam, kể từ khi còn làm Chủ tịch xã Na Tông cũ, ông nhiều lần nghe người dân phản ánh tình trạng sói cắn gia súc và đã phối hợp với lực lượng chức năng đi kiểm tra, nhưng vẫn không tìm ra.

Nhưng cũng đã có lần ông đã chạm trán với loài động vật này. Vào khoảng tháng 9/2005, một con sói đuổi con hoẵng xuống trường THPT Mường Nhà. Con hoẵng chạy xuống vũng nước, dân bản lấy súng săn mới bắt được. Ông mô tả: “Chó có đuôi xù, lông xù, mõm đen...

Không có hình ảnh chứng minh, cũng không bắt sống được. Thời đó chưa cấm, có người bắn được, thịt được dân bản chia nhau. Máu của nó màu đen, thịt tanh”.

Thậm chí, một số còn bắt được những con non gần bản Pu Lau. Từ đó, hầu như năm nào sói cũng xuất hiện ở các bản giáp biên giới, dân bản phải xua đuổi nhưng chúng không đi.

“Giờ rất khó khăn cho người dân, kinh tế phụ thuộc vào con trâu, con bò để gom được khoản lớn giúp con em đi học, mua xe máy. Gom góp được một chút thì lại bị sói tha hết”, ông Biến chia sẻ.

Chính quyền địa phương đã khuyến cáo người dân không săn bắt sói, chỉ nên dùng biện pháp xua đuổi và chăn thả gia súc về gần nhà để bảo vệ đàn vật nuôi.

Vẫn chưa thể khẳng định là sói

Thiếu tá Vì Văn Xiên, Trưởng Công an xã Núa Ngam, cho biết thời gian vừa qua, lực lượng đã phối hợp với kiểm lâm, các phòng ban liên quan của huyện và sở Nông nghiệp và Môi trường đã tiến hành xác minh hiện tượng mất trâu, bò trên địa bàn.

Đơn vị đã đi trực tiếp từng hộ gia đình để làm việc, quan sát hiện trường, đồng thời thu thập thông tin từ người dân. Quá trình này diễn ra nhiều ngày, nhằm đảm bảo tính khách quan và minh bạch.

Qua xác minh, cơ bản không phát hiện dấu hiệu vi phạm pháp luật hay phá hoại tài sản. Một số trường hợp chỉ còn xương hoặc xác động vật, chưa thể khẳng định bị sói tấn công. Thông tin từ người dân cho thấy họ thường thả trâu, bò rông trong rừng và thăm kiểm tra định kỳ, nên việc xác định thời điểm chết chính xác rất khó.

Dấu vết tại hiện trường vẫn chưa đủ căn cứ để xác định. Trong hành trình đi xác minh ngày 3/8, ông Vũ Xuân Mạnh, đội phó đội cơ động Chi cục Kiểm lâm tỉnh Điện Biên cho biết, đoàn kiểm tra phối hợp với hạt kiểm lâm Thanh An, UBND xã Núa Ngam và Biên phòng đã đi gần 8 km, vào rừng từ bản Hin Phon.

Khi đến hiện trường, con bò hai tuổi đã chết gần một tuần, xác phân hủy, chỉ còn da và lông bên ngoài, phần nội tạng gần như mất. Một số dấu chân lạ có thể quan sát, nhưng mưa gió nhiều ngày khiến khó khẳng định loài. Tại một số điểm khác, bò chỉ còn lại xương, hay một số bộ phận rời rạc của xác.

Lực lượng chức năng truy lùng dấu vết của đàn sói.

Những xác gia súc chết phân hủy mạnh tại thời điểm lực lượng chức năng kiểm tra.

Đoàn chia nhóm khảo sát, vừa quan sát vừa ghi nhận hiện trạng, chụp ảnh và quay video gửi chuyên gia phân tích. “Chưa thể xác định nguyên nhân cái chết là do đâu, con gì cắn hay bị ngã chết”, ông Mạnh nói.

Theo báo cáo kiểm tra liên ngành, trong tổng số 52 con gia súc chết, có 8 con còn lại một phần thịt và nội tạng, 43 con chỉ còn một phần xương sườn, xương sống, đầu hoặc đuôi, có con chỉ còn cặp sừng. Do việc xác minh chủ yếu dựa trên mô tả, hình ảnh của người dân, nên chưa thể khẳng định nguyên nhân chết là do động vật cắn hay nguyên nhân khác.

Từ thông tin người dân cung cấp về các địa điểm có bộ phận gia súc nghi bị chó sói giết, tổ công tác đã xác minh tại 3 điểm. Tại bản Huổi Chanh, chỉ còn một đầu bò tại hiện trường, phần thịt đã được người dân mang về sử dụng; tại bản Sơn Tống, chỉ còn một ít xương sườn, xương sống và xương ống chân; tại bản Hin Phon, xác bò phân hủy mạnh, cách xác khoảng 30 m trên sườn đồi phát hiện một phần nội tạng (dạ dày) bị rách và đã phân hủy.

Biên bản kết luận thiệt hại gia súc là có thực, nhưng chưa xác minh, kiểm chứng được số lượng cụ thể, chưa kết luận nguyên nhân chết và chưa có dấu hiệu của hành vi trộm cắp hay phá hoại tài sản.