Thủ tướng Thái Lan bị phế truất

Hội đồng gồm 9 thẩm phán của Tòa Hiến pháp Thái Lan hôm nay phán quyết rằng bà Paetongtarn không tuân thủ các tiêu chuẩn đạo đức cần thiết đối với một thủ tướng trong cuộc gọi với ông Hun Sen hồi tháng 6.

"Hành động của bà gây mất lòng tin, coi trọng lợi ích cá nhân hơn lợi ích quốc gia, khiến công chúng nghi ngờ bà đứng về phía Campuchia và làm giảm niềm tin của người dân Thái Lan vào bà với tư cách thủ tướng", phán quyết có đoạn.

Phát biểu sau khi bị phế truất, bà Paetongtarn cho biết bà chấp nhận phán quyết của tòa. "Mục đích của tôi trong cuộc gọi đó không chỉ vì lợi ích của đất nước, không phải của cá nhân, mà còn vì mạng sống của người dân, bao gồm cả thường dân và binh sĩ", cựu thủ tướng nói với phóng viên. "Phán quyết hôm nay đã thay đổi chính trường Thái Lan, tất cả các bên, dù là chính phủ, phe đối lập hay người dân, đều phải cùng nhau xây dựng sự ổn định chính trị và để đảm bảo sẽ không có biến động nào nữa".

Quốc hội Thái Lan sẽ bầu ra thủ tướng mới và quá trình này có thể kéo dài. Phó thủ tướng Phumtham Wechayachai và nội các hiện tại sẽ điều hành chính phủ cho đến khi có thủ tướng mới.

Bà Paetongtarn là thủ tướng thứ năm bị Tòa Hiến pháp phế truất trong 17 năm qua. Phán quyết được cho là sẽ khiến tình hình chính trường Thái Lan thêm phức tạp, khi công chúng ngày càng bất an trước việc cải cách đình trệ và tăng trưởng kinh tế yếu.

Bà Paetongtarn, 39 tuổi, con gái cựu thủ tướng Thaksin Shinawatra, được Hạ viện Thái Lan bầu làm thủ tướng vào tháng 8/2024. Ngày 1/7, Thủ tướng trẻ nhất lịch sử Thái Lan bị Tòa Hiến pháp đình chỉ chức vụ sau vụ rò rỉ đoạn ghi âm cuộc gọi giữa bà với ông Hun Sen.

Trong cuộc gọi, bà Paetongtarn gọi ông Hun Sen là "chú" và mô tả Tư lệnh Quân khu 2 Thái Lan là "thuộc phe đối lập". Các nghị sĩ bảo thủ Thái Lan cáo buộc Thủ tướng "nhún mình" trước Campuchia, không bảo vệ Thái Lan giữa lúc hai nước căng thẳng do tranh chấp biên giới, làm ảnh hưởng đến danh tiếng quân đội, vi phạm các điều khoản hiến pháp yêu cầu thủ tướng và các bộ trưởng phải chính trực, đáp ứng tiêu chuẩn đạo đức công vụ.

Ông Hun Sen cho biết đã nói chuyện khoảng 17 phút với bà Paetongtarn và cuộc điện đàm được ghi âm vì mục đích minh bạch, cũng như để tránh hiểu lầm và trình bày sai lệch. Ông chia sẻ bản ghi âm cuộc điện đàm với khoảng 80 người, song khoảng 9 phút trong bản ghi âm đã bị rò rỉ bởi những người chưa rõ danh tính.

Một số đảng đã rút khỏi chính phủ liên minh, khiến chính phủ của bà Paetongtarn suýt sụp đổ. Sau khi bị đình chỉ chức vụ, bà Paetongtarn vẫn đảm nhiệm vai trò Bộ trưởng Văn hóa.

Vụ rò rỉ cuộc gọi giữa bà Paetongtarn với ông Hun Sen còn là một trong các yếu tố đẩy mối quan hệ giữa hai nước láng giềng vào tình trạng hỗn loạn. Vào tháng 7, căng thẳng leo thang thành cuộc đụng độ quân sự nghiêm trọng nhất giữa hai bên trong nhiều thập kỷ, khiến ít nhất 43 người thiệt mạng ở cả hai bên và 300.000 người dân ở biên giới phải sơ tán.

Bà Paetongtarn là người thứ ba trong gia tộc Shinawatra từng giữ chức vụ thủ tướng Thái Lan, sau bố của mình và cô ruột Yingluck Shinawatra. Ông Thaksin là thủ tướng từ năm 2001, nhưng bị lật đổ trong cuộc đảo chính quân sự năm 2006. Ông về nước hồi tháng 8/2023 sau hơn một thập kỷ lưu vong. Bà Yingluck, nữ thủ tướng đầu tiên trong lịch sử Thái Lan, đảm nhiệm chức vụ từ năm 2011 đến khi bị lật đổ trong cuộc đảo chính năm 2014. Bà sống lưu vong từ năm 2017.

Huyền Lê (Theo AFP, Reuters)