Thiên Cấm Sơn - Kho báu sinh học trên đỉnh trời An Giang

Giữa miền Tây sông nước, nơi tưởng như chỉ có phù sa và đồng bằng trải rộng, lại tồn tại một vùng sinh quyển quý giá: Thiên Cấm Sơn, An Giang, được mệnh danh là “ngân hàng gene sống” độc nhất của đồng bằng sông Cửu Long.

“Đỉnh xanh” của miền Tây - “Ngân hàng gene” quý hiếm

Thiên Cấm Sơn sở hữu cảnh quan thiên nhiên kỳ vĩ xen kẽ những công trình tâm linh tại An Giang, như tượng Phật Di Lặc lớn nhất Đông Nam Á, chùa Phật Lớn, chùa Vạn Linh… Bên cạnh yếu tố văn hóa - tín ngưỡng, núi Cấm ngày càng được chú ý bởi vai trò là vùng lõi đa dạng sinh học hiếm hoi của miền Tây Nam Bộ, nơi lưu giữ nhiều giống loài quý hiếm, tạo nền tảng cho nghiên cứu và bảo tồn thiên nhiên bền vững.

Dựa trên các khảo sát sinh học mới nhất năm 2024, Thiên Cấm Sơn hiện ghi nhận 102 loài thực vật có mạch thuộc 57 họ - tăng mạnh so với các nghiên cứu trước. Tính cộng dồn các đợt điều tra, khu vực này hiện có tới 178 loài thực vật. Nổi bật nhất là trầm hương Aquilaria crassna - một loài cây cực kỳ nguy cấp theo phân loại của IUCN, được ví như “vàng lỏng” của rừng nhờ giá trị dược liệu và hương liệu cao cấp.

Thiên Cấm Sơn phong phú về thực vật, đồng thời rất đa dạng nhiều loài động vật quý hiếm, trong đó có thằn lằn chân cong Cyrtodactylus septimontium, loài đặc hữu chỉ được mô tả và công bố bởi giới khoa học năm 2019. Ngoài ra, khu vực núi Cấm còn ghi nhận sự hiện diện của rắn hổ mang chúa, hơn 80 loài bướm rừng, và các loài lưỡng cư như nhái chân đỏ Micryletta erythropoda - tạo nên hệ sinh thái tầng tầng lớp lớp, đa dạng bậc nhất trong toàn dãy Thất Sơn.

Chính nhờ các vi đai khí hậu xếp chồng cùng nền địa chất granit hình thành cách đây hơn 100 triệu năm, nơi đây trở thành một “phòng thí nghiệm sinh học ngoài trời”, vừa đủ nhỏ để nghiên cứu chuyên sâu, vừa đủ đa dạng để gìn giữ nguồn gen bản địa đặc trưng của vùng bán sơn địa miền Tây.

Thiên Cấm Sơn - vùng đất của sinh thái, tâm linh và tri thức hội tụ

Song song với hoạt động du lịch, giới chuyên gia sinh học, nhà nghiên cứu thực vật và động vật học cũng không ngừng thực hiện các đợt điều tra chuyên sâu tại khu vực. Việc tiếp tục duy trì, bảo vệ và quảng bá Thiên Cấm Sơn như một “ngân hàng gene sống” cấp vùng là bước đi quan trọng không chỉ với An Giang, mà còn với chiến lược bảo tồn đa dạng sinh học quốc gia.

Việc phát triển hệ thống cáp treo, đường bộ, các điểm check-in như hồ, rừng, hang động cùng dịch vụ du lịch thân thiện môi trường đang mài giũa nơi đây thành “viên ngọc xanh” giữa lòng miền Tây.

Khi bước chân lên vùng núi này, mỗi du khách như được nhắc nhở về mối liên kết mật thiết giữa con người và môi trường, giữa tín ngưỡng và sự sống.

Trong bối cảnh biến đổi khí hậu và suy giảm đa dạng sinh học toàn cầu, việc phát triển du lịch gắn liền với bảo tồn - như mô hình Thiên Cấm Sơn - không chỉ là lựa chọn đúng đắn, mà còn là trách nhiệm với thế hệ mai sau.

Chân Ân