Tăng cường hợp tác quốc tế để thu hồi tài sản bị tẩu tán ra nước ngoài

Từ vụ Mr. Pips Phó Đức Nam sở hữu hàng loạt bất động sản cao cấp ở một số nước, câu hỏi được đặt ra: Làm thế nào để thu hồi tài sản bị người phạm tội tẩu tán ra nước ngoài?

Từ vụ Mr. Pips Phó Đức Nam sở hữu hàng loạt bất động sản cao cấp như hai căn hộ tại Campuchia, một căn hộ tại Dubai, hai căn chung cư tại Úc, một căn hộ tại Thổ Nhĩ Kỳ, câu hỏi được đặt ra: Làm thế nào để thu hồi tài sản bị người phạm tội tẩu tán ra nước ngoài?

Trước đó tại họp báo quý 3 của Bộ Công an, đại tá Nguyễn Đức Long - Phó giám đốc Công an TP Hà Nội - đã thông tin thêm về vụ án lừa đảo liên quan Mr. Pips Phó Đức Nam.

Đại tá Nguyễn Đức Long cho biết quá trình điều tra Cơ quan cảnh sát điều tra Công an TP Hà Nội thu giữ 69 tỉ đồng tiền mặt; 2,3 triệu USD; 890 miếng vàng SJC, 246kg vàng nguyên khối; 156 tỉ đồng trong tài khoản; 41 ô tô.

Trong đó mới nhất thu giữ thêm một ô tô nhãn hiệu Volvo XC 90; 59 đồng hồ nhãn hiệu nổi tiếng, trang sức bằng vàng, túi xách tay hàng hiệu, tạm dừng giao dịch đối với 133 bất động sản... Tổng trị giá thu hồi khoảng 5.315 tỉ đồng.

Ngoài ra đã làm rõ việc Phó Đức Nam nhờ người thân gửi 1,5 triệu đô la Singapore vào ngân hàng của Singapore và đang phối hợp với Interpol Singapore để phong tỏa, thu giữ số tiền này cùng nhiều bất động sản ở các nước.

Nam còn sở hữu hàng loạt bất động sản cao cấp như hai căn hộ tại Campuchia trị giá khoảng 800.000 USD, một căn hộ tại Dubai trị giá 600.000 USD, hai căn chung cư tại Úc trị giá 700.000 USD, một căn hộ tại Thổ Nhĩ Kỳ trị giá 400.000 USD.

Thu hồi tài sản bị tẩu tán ra nước ngoài không đơn giản

Theo luật sư Đặng Văn Cường - Đoàn luật sư Hà Nội, chính sách pháp luật của Việt Nam hiện nay đối với tội phạm về tham nhũng, kinh tế, chiếm đoạt là xử lý nghiêm minh và chú trọng việc thu hồi tài sản.

Thời gian qua chúng ta đã làm rất tốt chủ trương xử lý nghiêm minh, kịp thời phát hiện vi phạm và công tác thu hồi tài sản từng bước đạt hiệu quả. Bởi vậy thời gian tới đây tiếp tục duy trì chính sách kịp thời phát hiện, xử lý nghiêm minh, tăng cường công tác thu hồi tài sản và thực hiện các giải pháp phòng ngừa tội phạm.

Ông Cường chia sẻ: "Với riêng vấn đề thu hồi tài sản, nhất là tài sản bị các đối tượng tẩu tán ra nước ngoài là vấn đề không đơn giản nhưng phải làm rất quyết liệt và tất cả các tài sản do phạm tội mà có đều phải được thu hồi.

Trong đó, để ngăn chặn việc tẩu tán tài sản do phạm tội mà có ra nước ngoài thì đầu tiên phải quản lý chặt chẽ vấn đề chuyển tiền ra nước ngoài. Trước đây các đối tượng thường lợi dụng các phương tiện trung gian thanh toán, lợi dụng khoảng trống về quản lý tiền ảo hay chuyển bất hợp pháp ra nước ngoài.

Các đối tượng lừa đảo thường đặt máy chủ ở nước ngoài nên tiền thường bị chuyển ra nước ngoài, nhận ở nước ngoài. Do vậy phải tăng cường việc kiểm soát vấn đề này, bịt các lỗ hổng, kẽ hở trong việc chuyển tiền ra nước ngoài".

Việt Nam đã ký nhiều hiệp định song phương về tương trợ tư pháp hình sự với các nước và tham gia các công ước quốc tế liên quan. Vì vậy thời gian tới, các cơ quan chức năng cần tham mưu cho Chính phủ tiếp tục tăng cường ký kết các hiệp định với các nước nhằm thực hiện tốt hơn việc chuyển giao người bị kết án phạt tù, dẫn độ người phạm tội, nhất là thu hồi tài sản tham nhũng, chiếm đoạt mà có. Đây là yếu tố quan trọng nhất để thực hiện tốt việc này.

Với riêng các quan chức, để ngăn chặn việc tẩu tán tài sản phải làm tốt vấn đề kê khai tài sản, kiểm soát tài sản kê khai của quan chức. Đồng thời mở rộng cả việc kiểm soát tài sản của người thân lãnh đạo để phòng ngừa.

Luật sư Cường nói thêm: "Bên cạnh đó hiện pháp luật Việt Nam về tương trợ tư pháp đã có nhưng vẫn còn thiếu những quy định chi tiết về thẩm quyền, trình tự, thủ tục, phối hợp yêu cầu cơ quan có thẩm quyền nước ngoài thực hiện tương trợ tư pháp thu hồi tài sản trong tố tụng hình sự, nhất là quy định liên quan đến phong tỏa, kê biên, thu giữ, tịch thu tài sản và xử lý tài sản do phạm tội mà có...

Do vậy thời gian tới cần bổ sung, hoàn thiện để đảm bảo tốt việc phòng ngừa, thu hồi tài sản do phạm tội mà có bị tẩu tán ra nước ngoài".

Thu hồi ra sao?

Theo thạc sĩ, luật sư Nguyễn Thị Thanh Hằng - Công ty luật TNHH Fanci, để thu hồi tài sản của người phạm tội đang sở hữu ở nước ngoài, trước tiên cơ quan tố tụng Việt Nam cần xác định những tài sản kê trên có phải do phạm tội mà có hay không?

Sau khi đã xác định được những tài sản này hình thành do nguồn tiền phạm tội thu được thì căn cứ vào các quy định trong Hiệp định tương trợ tư pháp với các quốc gia để tiến hành ủy thác tư pháp trong việc thu hồi tài sản.

Trường hợp các nước và Việt Nam chưa có Hiệp định tương trợ tư pháp về việc thu hồi tài sản thì việc thu hồi tài sản gần như là không thể thực hiện được.

Thực tế những năm gần đây, Việt Nam đã thực hiện hợp tác với Singapore thu hồi được hơn 2,7 triệu USD và 217.000 đô la Singapore ở nước ngoài theo quy định về tương trợ tư pháp đã ký kết", LS Hằng phân tích.

Luật sư Hoàng Văn Hướng - Trưởng văn phòng luật sư Hoàng Hưng, ủy viên hội đồng khen thưởng kỷ luật Đoàn luật sư TP Hà Nội - cho rằng công tác thu hồi tài sản của tội phạm đã bị chuyển ra nước ngoài cũng gặp một số khó khăn, phụ thuộc vào ý chí và pháp luật nước sở tại như Campuchia, UAE, Úc, Thổ Nhĩ Kỳ. Họ có các quy định pháp luật, thủ tục tố tụng và chính sách khác nhau. Việt Nam phải chứng minh nguồn gốc bất hợp pháp của tài sản theo chuẩn mực pháp luật của quốc gia nơi tài sản đang tồn tại.

"Khó khăn nhất là việc chứng minh mối liên hệ giữa hành vi phạm tội tại Việt Nam và tài sản đang nằm ở nước ngoài, đặc biệt nếu tài sản đã trải qua nhiều giao dịch chuyển đổi hoặc đã được "hợp thức hóa" bằng cách đứng tên người thân trong khi thời gian và chi phí lớn do quá trình tương trợ tư pháp thường kéo dài, tốn kém chi phí và nguồn lực, đòi hỏi sự kiên trì và chuyên môn cao.

Việc thu hồi tài sản phạm tội đã chuyển ra nước ngoài là một trong những thách thức lớn nhất trong công tác phòng chống tội phạm xuyên quốc gia. Quy định pháp luật hiện hành và thực tiễn thi hành cho thấy quá trình này phụ thuộc chủ yếu vào tương trợ tư pháp quốc tế", ông Hướng phân tích.