Tác nhân gây ung thư phổi từ căn bếp, là thói quen của nhiều người

Nấu nướng không đúng cách có thể khiến con người dễ mắc bệnh. Ảnh: Shutterstock.

Ung thư phổi là một trong những căn bệnh ác tính phổ biến và có tỷ lệ tử vong cao nhất hiện nay. Dữ liệu từ Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh Mỹ (CDC) và Hiệp hội Ung thư Mỹ (American Cancer Society) cho thấy, số ca mắc không hút thuốc đang ngày càng gia tăng. Đặc biệt, gần 90% phụ nữ được chẩn đoán ung thư phổi chưa từng hút thuốc, cho thấy thuốc lá không còn là nguyên nhân duy nhất đứng sau căn bệnh này.

Báo cáo từ Viện Nghiên cứu Y tế Quốc gia Đài Loan (Trung Quốc) chỉ ra rằng khói dầu sinh ra trong quá trình nấu nướng có thể là một trong những tác nhân chính gây ung thư phổi. Những người thường xuyên nấu ăn, đặc biệt là phụ nữ nội trợ, cần đặc biệt lưu ý đến những thói quen tưởng chừng vô hại nhưng lại làm tăng nguy cơ hấp thụ chất gây ung thư.

Chờ dầu bốc khói mới cho thức ăn vào chảo

Theo các chuyên gia tại Trung tâm Chất độc Lâm sàng, Trường Đại học Trường Canh (Đài Loan), khi dầu bị đun quá nóng, các hạt siêu nhỏ (PM2.5) sẽ hình thành trong không khí. Khi hít phải, chúng có thể xâm nhập sâu vào phổi, làm tăng nguy cơ mắc ung thư.

Giáo sư Nghiêm Thụy Hồng (Đại học Quốc gia Đài Loan) lý giải khi dầu đạt đến nhiệt độ quá cao, các chất béo bị phân hủy sinh ra khói dầu, trong đó có acrolein, hợp chất gây kích ứng mạnh cho mắt, mũi, miệng và đường hô hấp.

Nếu tiếp tục gia nhiệt, khói dầu còn chứa thêm các hợp chất độc hại như oxit nitơ, thậm chí gây ra tình trạng “say dầu”. Người tiếp xúc lâu dài có thể bị mệt mỏi, tăng cân ảo (do các hạt dầu bám trong cơ thể), hoặc nhiễm độc mạn tính, làm tăng nguy cơ ung thư.

Tắt máy hút khói ngay sau khi nấu

Nhiều người có thói quen tắt máy hút khói ngay khi tắt bếp. Tuy nhiên, khói dầu vẫn còn lơ lửng trong không khí vài phút sau khi nấu xong và gây ảnh hưởng đến sức khỏe người hít phải. Các chuyên gia khuyến nghị nên duy trì máy hút khói thêm khoảng 10 phút để làm sạch hoàn toàn hơi dầu và khói độc, đặc biệt là ở các bếp có thiết kế mở thông với phòng khách.

Không bật máy hút khói khi nấu

Nghiên cứu từ Đại học Trường Vinh (Đài Loan) cho thấy trong các phương pháp nấu ăn châu Á như chiên, xào, nướng, lượng hạt bụi carbon sinh ra trong không khí có thể vượt xa khí thải xe hơi.

Giáo sư Trương Chấn Bình, Khoa An toàn Sức khỏe Nghề nghiệp của trường, cảnh báo rằng khói dầu tích tụ lâu ngày trong nhà bếp không chỉ gây kích ứng mắt, mũi và cổ họng mà còn có thể xâm nhập sâu vào phổi, làm tổn thương tế bào hô hấp và gia tăng nguy cơ viêm mạn tính hoặc ung thư.

Do đó, việc bật máy hút khói trước khi bắt đầu nấu là điều cần thiết. Hãy duy trì máy hoạt động suốt quá trình nấu và mở thêm cửa sổ để tăng lưu thông không khí, giúp loại bỏ khí độc hiệu quả hơn.

Không rửa chảo trước khi nấu món tiếp theo

Đây là thói quen phổ biến nhưng tiềm ẩn nguy cơ cao. Khi lớp dầu thừa và vụn thức ăn bám lại trên chảo bị đun nóng lần nữa, chúng có thể bị cháy, sinh ra benzo[a]pyrene, chất được Tổ chức Nghiên cứu Ung thư Quốc tế (IARC) xếp vào nhóm chất gây ung thư loại 1.

Một nghiên cứu tại Hàn Quốc cũng cho thấy khi dầu được đun quá 200 độ C, lượng benzo[a]pyrene tăng nhanh. Chỉ cần một lượng cực nhỏ cũng có thể làm biến đổi cấu trúc DNA, gây tổn thương tế bào và kích hoạt quá trình hình thành ung thư. Vì vậy, sau mỗi món ăn, dù vội đến đâu, bạn cũng nên rửa sạch chảo trước khi tiếp tục nấu món khác.

Xả nước lạnh trực tiếp vào chảo còn nóng

Một sai lầm nhiều người mắc phải là rửa chảo ngay sau khi nấu xong. Khi nước lạnh gặp chảo đang nóng, nhiệt độ chênh lệch lớn khiến dầu bốc hơi tức thì, tạo ra một lượng lớn khói dầu độc hại. Hít phải hỗn hợp này tương đương với việc hít trực tiếp hơi dầu bị khí hóa, dễ gây viêm và tổn thương mô phổi, lâu dài dẫn đến sẹo hoặc biến chứng mạn tính.