Sinh viên bằng giỏi, thái độ tốt nhưng mãi không xin được việc

Tôi đã có gần 13 năm làm việc trong lĩnh vực phát triển nhân sự, quản lý đào tạo tại doanh nghiệp và các chương trình hỗ trợ sinh viên mới ra trường. Một trong những điều khiến tôi luôn trăn trở là: Tại sao có sinh viên tốt nghiệp xong là vào thẳng công ty lớn, lương khởi điểm tốt, được săn đón? Trong khi nhiều bạn khác học không kém, thái độ tốt, lại chật vật mãi không tìm được chỗ đứng?

Câu hỏi này càng ám ảnh tôi khi chính các nhân viên trẻ mà mình từng đào tạo, làm việc chung, hoặc cố vấn trong các dự án khởi nghiệp, chia sẻ rằng họ cảm thấy thiếu định hướng, không biết bắt đầu từ đâu, và phần lớn đều bị từ chối sau vài vòng phỏng vấn ở các tập đoàn lớn.

Tôi từng nghĩ câu trả lời nằm ở năng lực chuyên môn. Nhưng không, sau rất nhiều lần trực tiếp chứng kiến các bạn trẻ thành công, hoặc thất bại trên hành trình tìm việc, tôi nhận ra: năng lực chỉ là một phần. Điều quan trọng hơn là sự chuẩn bị càng sớm càng tốt và môi trường mà các bạn được dẫn dắt trong thời gian đầu sau khi tốt nghiệp.

Làm thế nào để giúp cho các bạn trẻ có thể tìm được một công việc ở công ty lớn?

Thứ nhất, tấm bằng đại học chỉ là vé vào cửa: điều mà tôi luôn nói với những nhân viên trẻ hoặc sinh viên thực tập tại công ty mình là "công ty lớn không tuyển bạn vì bạn tốt nghiệp trường A, trường B, mà vì bạn thể hiện được giá trị thực sự mà họ cần". Tấm bằng đại học là điều kiện cần, nhưng không đủ. Việc học tốt trên lớp không có nghĩa là bạn sẽ làm tốt trong môi trường thực tế. Ngược lại, có những bạn học ở trường không nổi bật, nhưng lại rất thành công vì biết chủ động học thêm, làm thêm, phát triển kỹ năng mềm, khả năng xử lý tình huống.

>> Sinh viên bằng giỏi loay hoay xin việc ở công ty tôi

Thứ hai, đưa nhân viên tiếp xúc sớm với văn hóa chuyên nghiệp: một trong những lý do khiến nhiều bạn trẻ không "trụ" được ở các công ty lớn là vì sốc văn hóa (văn hóa deadline, văn hóa phản biện, văn hóa dữ liệu, văn hóa làm việc nhóm...). Ở nhiều công ty nhỏ hoặc startup, tôi thấy không ít bạn được "nuông chiều": trễ giờ được cho qua, sai sót được bao biện, phản biện không có cơ sở nhưng vẫn được ghi nhận. Điều đó vô tình tạo ra thói quen xấu, khiến các bạn bị hụt hơi khi vào môi trường chuyên nghiệp hơn.

Khi làm quản lý đội nhóm trẻ, tôi đã thử áp dụng những nguyên tắc như các tập đoàn: làm báo cáo đúng hạn, dùng số liệu thay vì cảm tính, không email sau giờ làm, thuyết trình phải logic. Ban đầu, nhiều bạn phản ứng. Nhưng sau 6 tháng, có bạn nói với tôi: "Em từng nghĩ anh khó tính, nhưng nhờ vậy mà em đậu vào công ty đa quốc gia sau này". Tôi tin rằng, việc rèn luyện tư duy và kỷ luật làm việc như một công ty lớn chính là cách tốt nhất để chuẩn bị cho việc vào được công ty lớn.

Thứ ba, tạo cơ hội cho nhân viên thử – sai – học – lại: không ai mới ra trường là hoàn hảo. Những bạn trẻ có thể xin được việc ở tập đoàn thường là những người đã sai nhiều, sửa nhiều, học nhanh. Vì vậy, tôi luôn cố gắng tạo môi trường an toàn để nhân viên trẻ được phép thử, được phép sai, miễn là họ rút kinh nghiệm. Ví dụ, tôi giao cho bạn nhân viên thực tập làm kế hoạch marketing thật, có ngân sách thật, khách hàng thật. Nếu sai, tôi và bạn cùng ngồi lại mổ xẻ. Nếu đúng, chúng tôi ăn mừng và phân tích vì sao làm được?

Khi được trao quyền, được chịu trách nhiệm thực sự, các bạn trưởng thành rất nhanh. Và khi đi phỏng vấn, các bạn có câu chuyện thật để kể với nhà tuyển dụng - điều mà sinh viên hoặc nhân viên chưa từng được va chạm không thể nào có được.

Thứ tư, dạy cách "bán" bản thân một cách chuyên nghiệp: nhiều bạn trẻ tài năng, nhưng thất bại vì không biết cách thể hiện mình. Có bạn kỹ năng tốt, nhưng viết CV sơ sài, sai chính tả. Có bạn có nhiều thành tích, nhưng vào phỏng vấn thì không biết kể chuyện, thiếu tự tin, không trình bày được mình giải quyết vấn đề ra sao. Có bạn giỏi kỹ thuật, nhưng không biết kết nối với người khác, nên mãi chỉ "làm trong bóng tối".

Tôi thường tổ chức các buổi chia sẻ nội bộ về cách viết CV, cách chuẩn bị phỏng vấn, kỹ năng networking, tư duy làm việc với sếp... Không phải để "dạy dỗ", mà để "mở mắt" cho các bạn rằng: Giỏi thôi chưa đủ, phải biết cách trình bày sự giỏi đó đúng chỗ, đúng lúc.

Thứ năm, tạo ra "thành tích thật" thay vì "kinh nghiệm giả": nhiều bạn trẻ ngày nay rất dễ bị cuốn vào việc "làm cho có để ghi vào CV". Họ đi làm thêm, tham gia CLB, dự án... nhưng không thực sự đầu tư. Hậu quả là CV dài, nhưng rỗng.

Tôi từng hướng dẫn một bạn trẻ mới ra trường, cho bạn tham gia dự án thực tế trong công ty, để bạn chịu trách nhiệm theo dõi toàn bộ chỉ số vận hành trong hai tháng. Kết quả, bạn có số liệu cụ thể để ghi vào CV, có trải nghiệm để kể trong phỏng vấn, và cuối cùng trúng tuyển vào một tập đoàn lớn trong lĩnh vực logistic. Điều đó giúp tôi càng tin rằng, nếu bạn giúp nhân viên tạo ra thành tích thật, dù là nhỏ, họ sẽ tiến xa hơn rất nhiều so với những dòng "kinh nghiệm ảo" trên giấy.

Không ai có thể đảm bảo rằng mình sẽ giúp tất cả nhân viên trẻ tìm được việc ở công ty lớn. Nhưng nếu bạn là người quản lý, giảng viên, hay người đi trước, bạn hoàn toàn có thể tạo ra một môi trường để các bạn sẵn sàng hơn, tự tin hơn, và đủ năng lực thật để bước vào những cánh cửa lớn. Tôi từng chứng kiến nhiều bạn trẻ bình thường, không học trường top, không có "gốc rễ tốt", nhưng nhờ được dẫn dắt đúng cách, được trao cơ hội thật, đã vào được những nơi mà chính họ từng nghĩ là "quá tầm".

Và nếu ai đó hỏi tôi: "Cách tốt nhất để giúp người trẻ xin được việc ở công ty lớn là gì?". Tôi sẽ trả lời ngắn gọn thế này: "Hãy cho họ cơ hội để rèn luyện như thể họ đã làm việc ở đó rồi".

Thu Sang