Quốc gia EU có động thái gây sốc: Vừa ủng hộ gói trừng phạt Nga vài ngày trước, nay lại tuyên bố nhập 100% khí đốt từ Moscow

Chính phủ Slovakia đang lên kế hoạch tăng lượng khí đốt nhập khẩu từ Nga qua đường ống, tận dụng một ngoại lệ tạm thời được Liên minh châu Âu (EU) cho phép, dù trước đó nước này từng cam kết loại bỏ hoàn toàn năng lượng Nga.

Slovakia đang khiến EU lo ngại khi đảo ngược lập trường về năng lượng Nga và lên kế hoạch nhập khẩu gần như toàn bộ khí đốt từ Gazprom trong năm 2025.

Động thái này diễn ra ngay sau khi Thủ tướng Slovakia Robert Fico rút lại quyền phủ quyết của mình đối với gói trừng phạt thứ 18 của EU nhằm vào Nga. Gói trừng phạt này bao gồm việc giảm trần giá dầu của Nga từ 60 USD xuống còn 47,60 USD/thùng, mở rộng hạn chế đối với ngành ngân hàng và đội tàu “bóng tối”, đồng thời cấm hoàn toàn các sản phẩm dầu mỏ được tinh chế từ dầu thô Nga, bất kể xuất xứ.

Theo Michal Lalik, Giám đốc thương mại của Slovensky plynarensky priemysel (SPP), nhà cung cấp khí đốt quốc doanh của Slovakia, nước này có thể mua tới 100% nhu cầu khí đốt từ Nga vào năm tới, tương đương khoảng 8 triệu mét khối mỗi ngày.

Ông Lalik khẳng định: “Khí đốt Nga là phương án kinh tế nhất đối với chúng tôi, đó là lý do chúng tôi dành sự ưu tiên cho nguồn cung này.”

Hiện Slovakia vẫn đang được hưởng ngoại lệ tạm thời của EU cho phép duy trì các hợp đồng dài hạn với Gazprom đến năm 2027, trước khi tuân thủ hoàn toàn mục tiêu loại bỏ năng lượng Nga vào năm 2028.

Hợp đồng giữa SPP và Gazprom có thời hạn đến tận 2034, và lượng khí đốt Nga hiện vẫn được chuyển đến Slovakia thông qua tuyến đường TurkStream, sau khi tuyến trung chuyển qua Ukraine bị ngừng.

Theo phân tích của Lalik, nếu buộc phải chuyển sang nhập khẩu khí đốt từ phương Tây, thông qua Đức, Áo và CH Séc, Slovakia sẽ phải trả thêm từ 70 đến 90 triệu euro mỗi năm do chi phí vận chuyển cao hơn, ước tính là 2,4 euro/MWh. Điều này sẽ tạo áp lực lớn lên nền kinh tế vốn phụ thuộc nhiều vào các ngành công nghiệp nặng như ô tô, thép và phân bón - những lĩnh vực đặc biệt nhạy cảm với giá năng lượng.

Roman Karlubik, Phó Chủ tịch Liên đoàn giới chủ Slovakia, cảnh báo: “Chênh lệch giá năng lượng giữa các nước EU sẽ bóp méo cạnh tranh và làm suy yếu nghiêm trọng vị thế của doanh nghiệp Slovakia trên thị trường quốc tế.”

Slovakia cho biết nước này vẫn chuẩn bị các phương án thay thế trong trường hợp không thể tăng nhập khẩu từ Nga, đồng thời sẵn sàng tuân thủ mục tiêu loại bỏ nhiên liệu Nga nếu có đủ hỗ trợ về hạ tầng và điều tiết thị trường.

Ủy ban châu Âu (EC) đã cam kết mở rộng năng lực LNG, cải thiện kết nối biên giới và xây dựng cơ chế phân bổ chi phí quá cảnh, nhưng Slovakia lo ngại các điểm nghẽn như tại biên giới Đức - Áo sẽ cản trở dòng khí từ Tây sang Đông.

Bày tỏ nghi ngờ về hiệu quả của chính sách trừng phạt, ông Lalik cho rằng việc chặn khí đốt Nga không ảnh hưởng nhiều đến tài chính của Moscow, vì Nga có thể chuyển hướng sang thị trường khác.

Ông cũng lo ngại rằng châu Âu đang tự rơi vào một sự phụ thuộc mới khi chuyển dịch nguồn cung năng lượng: “Chúng ta đang tạo ra một dạng lệ thuộc khác, hãy nhìn vào căng thẳng thương mại với Mỹ và các thỏa thuận thuế quan hiện nay.”

Hiện Slovakia vẫn phụ thuộc vào Nga cho khoảng 40% nhu cầu khí đốt trong nước và gần như toàn bộ lượng khí trung chuyển qua đường ống TurkStream đến các quốc gia Trung Âu khác. Điều này khiến việc tách rời hoàn toàn khỏi nguồn cung Nga trở nên phức tạp hơn.

Quyết định của Slovakia không chỉ làm dấy lên tranh cãi về sự đoàn kết trong nội khối, mà còn cho thấy lỗ hổng trong cơ chế trừng phạt của EU. Theo các nhà phân tích, việc mỗi quốc gia thành viên có thể đơn phương trì hoãn hoặc làm suy yếu hành động tập thể khiến EU dễ bị các chính phủ “đổi chác” lợi ích quốc gia lấy sự đồng thuận chung.

Tham khảo Oilprice