Phường, xã được cấp đất làm dự án: Thuận lợi nhưng cần hỗ trợ

Chính quyền cấp xã được phân quyền, phân cấp cho phép thỏa thuận nhận quyền sử dụng đất để làm dự án, lập và duyệt kế hoạch sử dụng đất sẽ mang lại nhiều thuận lợi cho người dân và doanh nghiệp khi triển khai.

Tuy nhiên không ít cán bộ còn bỡ ngỡ với quy định trên và cho rằng cần có nhiều hỗ trợ từ cấp trên. Do đó mới đây Sở Nông nghiệp và Môi trường TP.HCM có công văn gửi đến 168 xã, phường và đặc khu Côn Đảo (gọi chung là cấp xã) để hướng dẫn việc ra văn bản chấp thuận cho doanh nghiệp thỏa thuận nhận quyền sử dụng đất để làm dự án.

Sẽ thuận lợi hơn

Theo nghị định 151/2025 (có hiệu lực từ 1-7-2025 đến 1-3-2027) quy định phân cấp, phân quyền trong lĩnh vực đất đai đối với chính quyền hai cấp thì thẩm quyền ra văn bản chấp thuận được chuyển cho chủ tịch UBND cấp xã. 

Từ đó, Sở Nông nghiệp và Môi trường TP.HCM đề nghị UBND các xã, phường và đặc khu Côn Đảo căn cứ quy định pháp luật đất đai chủ động tiếp nhận hồ sơ thỏa thuận về nhận quyền sử dụng đất thực hiện dự án để xem xét có văn bản chấp thuận.

Cụ thể như trường hợp nhà đầu tư muốn sử dụng đất hoặc thuê đất do Nhà nước giao không thu tiền hoặc cho thuê đất hằng năm trên địa bàn xã để đầu tư hay thực hiện dự án nhà ở xã hội, tái định cư... sẽ do chủ tịch UBND xã, phường ra văn bản chấp thuận. 

Nhận định về việc phân cấp phân quyền này, ông Lê Hữu Nghĩa - tổng giám đốc Công ty Lê Thành, phó chủ tịch Hiệp hội Bất động sản TP.HCM - cho rằng việc chủ tịch UBND xã ra văn bản chấp thuận cho doanh nghiệp sẽ thuận lợi và nhanh hơn, phù hợp với chủ trương ưu tiên đẩy mạnh phát triển nhà ở xã hội, nhà tái định cư của trung ương và của TP nói riêng.

Đồng thuận về quan điểm trên, ông Nguyễn Hải Long, cố vấn pháp lý của Công ty luật TNHH AGL, cho rằng việc phân quyền xuống cho chủ tịch UBND xã cấp văn bản chấp thuận cho doanh nghiệp được nhận quyền sử dụng đất, thuê đất để thực hiện dự án nhà ở xã hội, nhà tái định cư vừa bảo đảm sự chủ động vừa sát thực tiễn quản lý đất đai của chính quyền cấp xã thay vì dồn thẩm quyền trên ở chủ tịch cấp tỉnh như quy định Luật đất đai vừa phức tạp vừa tốn nhiều thời gian hơn.

Cũng theo nghị định trên, chính quyền cấp xã cũng được phân cấp chịu trách nhiệm việc tổ chức lập và thông qua quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất cấp xã và tổ chức thực hiện quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất cấp xã. Từ đó đảm bảo việc giải quyết thủ tục hành chính về đất đai được liên tục, thông suốt, hiệu quả, không bị gián đoạn, không để chồng chéo, trùng lặp.

Có ý kiến về nội dung trên, theo ông Nguyễn Hải Long, việc phân quyền như vậy giúp xã có thẩm quyền lớn hơn, chủ động hơn cũng như chịu trách nhiệm toàn diện hơn khi là người nắm rõ tình hình sử dụng đất của địa phương, nắm rõ quy hoạch và lập, tổ chức triển khai, quản lý quy hoạch kế hoạch sử dụng đất của địa phương. 

Từ đó phân bổ nguồn, sử dụng nguồn lực đất đai vào các mục tiêu phát triển kinh tế - xã hội của xã. Việc này cũng giảm đi tầng nấc trung gian khi so với trước đây thẩm quyền này của UBND cấp huyện.

Cần nhiều cơ chế hỗ trợ

Ông Võ Phan Lê Nguyễn, chủ tịch UBND xã Nhà Bè (TP.HCM), cho biết kể từ ngày 1-7 quy định mới cho phép chính quyền cấp xã chính thức được giao thẩm quyền quyết định giao đất, cho thuê đất đối với các dự án kinh tế - xã hội. 

Do đó Sở Nông nghiệp và Môi trường đã có văn bản đề nghị UBND các xã, phường và đặc khu Côn Đảo căn cứ quy định pháp luật đất đai có liên quan, chủ động tiếp nhận hồ sơ thỏa thuận về nhận quyền sử dụng đất để thực hiện dự án, từ đó xem xét có văn bản chấp thuận.

Trong quá trình triển khai thực hiện, trường hợp thực sự có khó khăn vướng mắc, đề nghị UBND xã, phường và đặc khu Côn Đảo khẩn trương báo cáo, đề xuất nêu chính kiến cụ thể gửi Sở Nông nghiệp và Môi trường để được hướng dẫn. "Riêng quy trình thủ tục nội bộ giải quyết thủ tục này hiện các xã, phường vẫn đang chờ TP ban hành", ông Nguyễn nói thêm.

Có ý kiến thêm về vấn đề trên, luật sư Trương Anh Tú, chủ tịch TAT Law Firm, nhận định: "Đây là một bước tiến hành chính, phù hợp với mô hình đô thị hiện đại. Nhưng quyền lực ở cấp cơ sở phải đi kèm năng lực, trách nhiệm và cơ chế giám sát minh bạch". 

Bởi theo ông Tú, thực tế việc phân quyền cho cấp xã không còn là điều quá rủi ro như trước bởi nhiều địa phương hiện nay đã luân chuyển đội ngũ cán bộ có chuyên môn từ cấp huyện, tỉnh về làm việc. Điều này giúp bảo đảm phần nào chất lượng thẩm định, nhất là tại các phường trung tâm, nơi tập trung đông doanh nghiệp và dự án lớn.

Tuy nhiên để chính sách này phát huy hiệu quả, ông Tú khuyến nghị cần có hướng dẫn kỹ thuật rõ ràng, cơ chế hậu kiểm định kỳ, và phân loại rõ theo quy mô dự án. Ông Tú cho rằng sự thay đổi này sẽ tạo thuận lợi đáng kể trong quá trình thực hiện thủ tục đất đai, nếu được vận hành nhất quán, chuyên nghiệp và có định hướng hỗ trợ doanh nghiệp từ chính quyền địa phương.

"Không cần e ngại trao quyền, miễn là kiểm soát đủ tốt. Đó mới là cách xây dựng một chính quyền mạnh, gần dân, gần doanh nghiệp", ông Tú nhấn mạnh.