Đại biểu Nguyễn Thiện Nhân: Lương phải đủ nuôi con thì mới muốn sinh

Đại biểu Quốc hội Nguyễn Thiện Nhân kiến nghị chính sách tiền lương cần đảm bảo mỗi người đi làm nuôi được mình và một người con, như vậy mới muốn sinh con thứ hai.

Chiều 23.10, tiếp tục chương trình kỳ họp thứ 10 Quốc hội khóa XV, các đại biểu thảo luận tại tổ về một số dự án luật, trong đó có luật Dân số.

Theo tờ trình, thực trạng dân số Việt Nam hiện nảy sinh nhiều vấn đề: mức sinh trên toàn quốc đang giảm dưới mức sinh thay thế, mất cân bằng giới tính, chất lượng dân số chưa đáp ứng yêu cầu…

Dự thảo đề xuất một số biện pháp để duy trì mức sinh thay thế như: tăng thời gian nghỉ thai sản khi sinh con thứ hai, hỗ trợ tài chính khi sinh con đối với phụ nữ, ưu tiên mua hoặc thuê nhà ở xã hội với phụ nữ sinh đủ 2 con hoặc nam giới có 2 con đẻ mà không có vợ hoặc vợ đã chết…

Lương đủ nuôi con thì mới dám sinh

Nêu ý kiến, nguyên Ủy viên Bộ Chính trị, nguyên Bí thư Thành ủy TP.HCM Nguyễn Thiện Nhân lo ngại khi mức sinh của Việt Nam đã không đạt mức thay thế trong 3 - 4 năm qua. Dự báo quốc tế cho thấy, đến năm 2100, lực lượng lao động của Việt Nam so với lúc đạt đỉnh vào năm 2035 sẽ giảm khoảng 30%.

"Số lao động giảm 30%, trong khi dân số chỉ giảm 16,6%. Tỷ lệ lao động giảm gần gấp đôi tỷ lệ giảm dân số", ông Nhân phân tích và cho rằng cần có những giải pháp đột phá.

Giải pháp mà đại biểu Nhân đề cập, đó là "một chân lý rất giản dị": mỗi người đi làm thì tiền lương tối thiểu phải nuôi được mình và một người con, 2 người đi làm thì nuôi được 2 người con, từ đó họ mới muốn sinh 2 con.

Ông Nhân dẫn chứng chia sẻ từ một doanh nghiệp có 400 lao động, 200 lao động là nữ và có đến 96% sinh từ 2 con trở lên. 

"Hỏi tại sao? Mức lương bao nhiêu? Họ nói lương tối thiểu là khoảng 12 triệu đồng. Rõ ràng mức lương một người 12 triệu đồng, hai người 24 triệu đồng thì mới nuôi được hai con", ông nói.

Từ đó, đại biểu kiến nghị phải có chính sách đảm bảo tiền lương đáp ứng như trên, đây là đòn bẩy kinh tế "trực tiếp nhất, quan trọng nhất" để duy trì mức sinh thay thế.

Ngoài ra, cần giáo dục về bình đẳng giới. Như một số quốc gia, vì đàn ông lười lao động giúp việc nhà, phụ nữ làm 85 - 90% việc nhà nên họ cũng sợ sinh con. "Việt Nam thì khá hơn, khoảng từ 30 - 40% các anh làm việc nhà, nhưng như thế cũng chưa công bằng", ông bày tỏ.

Một số giải pháp khác được ông Nhân kiến nghị như: phát triển hệ thống nhà trẻ công lập có khả năng nhận trẻ từ 6 tháng tuổi, thực hiện thời gian làm việc hợp lý để cha mẹ có thời gian chăm sóc con cái, xây dựng nhà ở xã hội, giáo dục lòng yêu nước và trách nhiệm của người dân với đất nước thông qua việc duy trì nòi giống…

Tăng mức sinh nhưng phải đi đôi với chất lượng

Cùng nêu ý kiến tại tổ TP.HCM, đại biểu Phạm Khánh Phong Lan bày tỏ vui mừng khi giai đoạn kế hoạch hóa gia đình, hạn chế sinh đã đi qua; thay vào đó là khuyến khích sinh để có được những thế hệ mới.

Song, bà Lan lưu ý để không rơi vào tình trạng "đi từ thái cực này sang thái cực khác một cách cực đoan". Theo bà, kinh tế - xã hội mới là yếu tố quyết định đến mức sinh. Trước đây, chính sách hạn chế sinh đẻ chỉ tác động đến đội ngũ công chức, đảng viên - những người vốn đã "tự động hạn chế"; trong khi những người không thuộc diện này thì "còn khả năng là còn đẻ". Vì thế, chính sách khuyến sinh cần đúng đối tượng và dựa trên thực tế.

Nữ đại biểu gợi ý việc hỗ trợ tài chính đối với gia đình đông con (con thứ 3 trở đi), để người dân "nhẹ gánh" hơn; đồng thời đẩy mạnh các biện pháp giáo dục sức khỏe sinh sản nhằm hạn chế tình trạng mang thai ngoài ý muốn, bởi "chúng ta đang mất rất nhiều trẻ em do tỷ lệ nạo phá thai cao", bà nói.

Nữ đại biểu đoàn TP.HCM cũng lưu ý rằng, dù mức sinh cần tăng nhưng phải đi đôi với chất lượng, đứa trẻ sinh ra phải được đảm bảo các điều kiện tốt thay vì trở thành sức ép, "nếu cứ kêu gọi đẻ ào ào sẽ dẫn đến hệ lụy chính là những lý do mà trước đây chúng ta đã phải dùng kế hoạch hóa để giải quyết".

Đáng chú ý, bà Lan đề nghị cân nhắc việc kéo dài thời gian nghỉ thai sản. Mặt tích cực, chính sách này giúp người phụ nữ có thêm thời gian nghỉ ngơi, chăm sóc con nhỏ. Tuy vậy, điều này sẽ gây áp lực tới doanh nghiệp, từ đó vô hình trung tạo ra rào cản trong tuyển dụng với phụ nữ.