Ông Lee khó xóa bỏ hạt nhân ở Triều Tiên

Ngày 21-8, Tổng thống Hàn Quốc Lee Jae Myung công bố lộ trình phi hạt nhân hóa Triều Tiên gồm ba bước, một lần nữa thể hiện cam kết với lời hứa theo đuổi chính sách hòa giải với Triều Tiên trong khi vẫn duy trì hợp tác chặt chẽ với Mỹ.

Tuy nhiên, những tín hiệu thiện chí của Seoul trong vài tuần qua có thể vẫn chưa đủ để thuyết phục Triều Tiên "dịu giọng" sau những đổ vỡ dưới thời cựu tổng thống Yoon Suk Yeol.

Nỗ lực của ông Lee

Theo trang tin Korea.net của Chính phủ Hàn Quốc, Tổng thống Lee Jae Myung công bố "giải pháp ba giai đoạn" như sau: "Giai đoạn đầu tiên là đóng băng (các hoạt động liên quan) vũ khí hạt nhân và tên lửa, giai đoạn thứ hai là cắt giảm, và giai đoạn thứ ba là phi hạt nhân hóa".

Ông Lee nhấn mạnh: "Trong khi duy trì hợp tác chặt chẽ với Mỹ, Chính phủ Hàn Quốc sẽ tích cực thông qua đối thoại liên Triều để tạo ra các điều kiện dẫn đến việc đóng băng, cắt giảm và tháo dỡ vũ khí hạt nhân của Triều Tiên".

Tổng thống Hàn Quốc cũng nhắc lại lập trường theo đuổi chính sách không đối đầu, tìm kiếm con đường cùng tồn tại hòa bình, công nhận lẫn nhau và thịnh vượng chung với Triều Tiên. Ông nhấn mạnh: "Chúng ta cần chủ động mở cửa, theo đuổi đối thoại và tìm phương pháp hợp tác để giảm bớt thù địch".

Lập trường này đối lập với quan điểm của chính quyền Hàn Quốc tiền nhiệm. Seoul dưới thời ông Yoon theo đuổi chính sách cứng rắn với Triều Tiên, khiến quan hệ giữa hai nước bị kéo xuống mức cực kỳ thấp.

Tình hình căng thẳng đến mức năm 2023 Quốc hội Triều Tiên đã sửa đổi hiến pháp, chính thức gọi Hàn Quốc là "quốc gia thù địch" và tuyên bố Hàn Quốc là "kẻ thù chính và không thể thay đổi". Mục tiêu thống nhất hòa bình cũng bị loại bỏ khỏi hiến pháp, thay vào đó là chính sách phát triển hạt nhân được ghi nhận vĩnh viễn vào
văn kiện này.

Tuyên bố ngày 21-8 là bước tiếp theo trong nỗ lực "cứu vãn" tình hình của chính quyền ông Lee. Từ đầu nhiệm kỳ, Seoul đã tiến hành nhiều biện pháp cụ thể như đề xuất khôi phục các kênh liên lạc liên Triều và các thỏa thuận quân sự hai bên từng đạt được năm 2018, cũng như tháo bỏ hệ thống loa phát thanh ven đường ranh giới hai bên...

Còn nhiều rào cản

Tuy nhiên đến nay Triều Tiên vẫn phản ứng lạnh lùng trước các đề xuất của ông Lee. Bà Kim Yo Jong, em gái của nhà lãnh đạo Kim Jong Un và là một trong những nhân vật quyền lực nhất Bình Nhưỡng, đã thẳng thừng tuyên bố: "Cho dù chính phủ ông Lee Jae Myung có tuyệt vọng đến đâu, giả vờ làm đủ mọi điều đúng đắn để thu hút sự chú ý của chúng tôi và nhận sự chú ý quốc tế thì họ cũng không thể mang đến sự thay đổi nào trong nhận thức của nhà nước chúng tôi về kẻ thù".

Giới phân tích đánh giá quan điểm cứng rắn của Bình Nhưỡng phần nào được củng cố nhờ quan hệ chiến lược của nước này với Nga.

Việc Bình Nhưỡng đưa chính sách hạt nhân vào hiến pháp cũng là một rào cản lớn. Giờ đây, dù muốn đáp lời Seoul và xúc tiến việc hòa giải thì chính quyền ông Kim cũng sẽ phải làm một cách cẩn thận để không làm xói mòn sức nặng của những quyết định lớn trong tương lai.

Nhìn lại lịch sử, thái độ cứng rắn của Triều Tiên trước những thiện chí của ông Kim là có cơ sở. Đặc thù chính trị Hàn Quốc hiện tại chỉ cho phép một cá nhân phục vụ một nhiệm kỳ 5 năm. Điều này dẫn đến việc ông Lee chỉ có tối đa 5 năm để hoàn thành "sứ mệnh" hòa giải của mình. Kể cả nếu đạt bước tiến thì mọi thứ vẫn có thể "về không" trong nhiệm kỳ tổng thống Hàn Quốc tiếp theo.

Tiến sĩ Gabriela Bernal, chuyên gia về Triều Tiên đang làm việc tại Seoul, bình luận trên South China Morning Post: "Cửa sổ cơ hội cho tiến triển thực chất vẫn hẹp, bị hạn chế bởi cả nhiệm kỳ tổng thống 5 năm của ông Lee và tình hình chuyển biến liên tục trong cạnh tranh giữa các
cường quốc".