Nỗi hoài nghi của đảng Cộng hòa sau loạt thất bại bầu cử

Đảng Cộng vừa trải qua một cơn "địa chấn" khi kết quả bầu cử địa phương hôm 4/11 được công bố. Cú sốc đầu tiên là chiến thắng của ứng viên đảng Dân chủ Zohran Mamdani, 34 tuổi, trong cuộc đua vào ghế Thị trưởng New York, đánh bại hai đối thủ nặng ký là cựu thống đốc New York Andrew Cuomo, người tranh cử với tư cách ứng viên độc lập, và ứng viên Cộng hòa Curtis Sliwa.

Tại Virginia, ứng viên đảng Dân chủ Abigail Spanberger giành chiến thắng trong cuộc đua cho ghế thống đốc bang, trở thành người phụ nữ đầu tiên được bầu vào chức vụ này. Bà Spanberger đánh bại ứng viên Cộng hòa Winsome Earle-Sears với cách biệt lên tới 15 điểm phần trăm.

Tại New Jersey, ghế thống đốc cũng thuộc về Mikie Sherrill, một đảng viên Dân chủ khác. Đảng Cộng hòa từng đặt nhiều hy vọng vào cuộc đua ở đây, bởi ứng viên của họ là Jack Ciattarelli, một chính trị gia lão luyện từng suýt thắng ghế thống đốc 4 năm trước. Thế nhưng Ciattarelli đã bị ứng viên Dân chủ đánh bại với cách biệt lên tới 13 điểm phần trăm.

Theo giới chuyên gia, kết quả trên là dấu hiệu cho thấy cử tri đang có xu hướng quay lưng với đảng Cộng hòa, làm dấy lên lo ngại về những chính sách mà Tổng thống Donald Trump đang theo đuổi trong gần một năm qua.

"Mọi người không nghĩ Tổng thống đã thực hiện đúng lời hứa của mình", một đồng minh của Nhà Trắng cho hay. "Ông ấy chiến thắng nhờ lời hứa giảm sinh hoạt phí, giúp người dân có nhiều tiền trong túi hơn. Nhưng hiện tại, họ không cảm nhận được điều đó".

Mối lo về việc Tổng thống Trump đang quá tập trung vào những vấn đề cử tri không quan tâm, như các cuộc chiến pháp lý, trấn áp tội phạm ở Washington hay vụ kiện thuế quan tại Tòa án Tối cao, xuất hiện trong bối cảnh người dân Mỹ phải vật lộn với hàng loạt khó khăn như giá cả leo thang, các khoản trợ cấp tem phiếu thực phẩm không đủ và nguy cơ hết hạn các khoản trợ cấp chăm sóc sức khỏe do chính phủ đóng cửa.

"Tổng thống đã không nói về chi phí sinh hoạt trong nhiều tháng qua", một nguồn tin thân cận với Nhà Trắng cho biết. "Người dân đang gặp khó khăn về tài chính và họ muốn biết chắc rằng Nhà Trắng vẫn quan tâm và cố gắng khắc phục vấn đề nhanh nhất có thể".

Người phát ngôn Nhà Trắng Kush Desai bác bỏ ý kiến này, khẳng định chính quyền Trump "vẫn tập trung cao độ vào việc đẩy lùi cuộc khủng hoảng lạm phát từ thời chính quyền Joe Biden".

Theo ông, chương trình nghị sự kinh tế của Tổng thống Trump đã hạ nhiệt lạm phát xuống mức 2,5% hàng năm, bằng một nửa tỷ lệ lạm phát trung bình dưới thời tổng thống Biden, đồng thời giúp tăng lương thực tế và giảm giá các mặt hàng thiết yếu như trứng hay xăng.

"Người Mỹ có thể yên tâm rằng điều tốt đẹp nhất vẫn đang ở phía trước", người phát ngôn nhấn mạnh.

Nhưng sau loạt thất bại trong các cuộc bầu cử địa phương, các đảng viên Cộng hòa bắt đầu tìm cách đổ lỗi cho nhau, chỉ trích các ứng viên của họ, việc chính phủ đóng cửa, việc chính quyền tập trung vào những nỗ lực không đáng hay thông điệp kinh tế yếu kém.

Một số đảng viên Cộng hòa nhanh chóng lưu ý rằng Virginia và New Jersey vốn là các bang xanh ủng hộ đảng Dân chủ, nên việc ứng viên của họ phải đối mặt khó khăn khi tranh cử là điều bình thường.

Nhưng theo James Blair, giám đốc chính trị cho chiến dịch tranh cử tổng thống năm 2024 của ông Trump, các ứng viên thống đốc đảng Cộng hòa ở hai bang trên đã không cho thấy họ quan tâm đúng mức đến vấn đề chi phí sinh hoạt, điều gây bất lợi lớn cho họ.

Trong các email và nhóm trò chuyện, một số quan chức đảng Cộng hòa cũng chỉ trích ứng viên thống đốc của họ ở Virginia đã mắc sai lầm nghiêm trọng và trách các nhà tài trợ đã không chịu mở thêm hầu bao. Bày tỏ ý kiến trên Fox News, nhiều đảng viên Cộng hòa lại phàn nàn về việc phe Dân chủ tại quốc hội đã cố tình không chấp nhận thỏa hiệp để kéo dài thời gian chính phủ đóng cửa, nhằm giành lợi thế cho mình trong các cuộc bầu cử.

Blair, hiện giữ chức phó chánh văn phòng Nhà Trắng, cho biết ông kỳ vọng Tổng thống Trump sẽ tập trung vào các vấn đề chi tiêu cá nhân trước thềm bầu cử quốc hội giữa kỳ năm sau, nơi sẽ định đoạt phe nào kiểm soát Hạ viện và Thượng viện.

"Các bạn sẽ thấy Tổng thống nói rất nhiều về chi phí sinh hoạt khi chúng ta bước sang năm mới", Blair cho biết trong một cuộc phỏng vấn. "Tổng thống nắm rõ những gì đang diễn ra và ông ấy nhận thấy, giống như bất kỳ ai, rằng cần có thời gian để xoay chuyển nền kinh tế, nhưng tất cả những yếu tố cơ bản đều đã sẵn sàng. Tôi nghĩ chúng ta sẽ thấy ông ấy rất, rất tập trung vào giá cả và chi phí sinh hoạt".

Cựu chiến lược gia trưởng Nhà Trắng Steve Bannon đồng tình, nói rằng ông kỳ vọng Tổng thống Trump không chỉ bắt đầu nói nhiều hơn về "chi phí sinh hoạt mà còn về nỗ lực tạo ra việc làm, đảm bảo rằng 'Đạo luật to đẹp' được thực hiện đầy đủ và thực sự triển khai tất cả những khoản đầu tư từng được nhắc đến".

"Bây giờ là lúc phải nỗ lực gấp đôi, gấp ba cho chương trình nghị sự của Tổng thống Trump", Bannon nói. Nếu thực hiện nó, chúng ta sẽ tốt lên. Ông ấy có một chương trình nghị sự dân túy và dân tộc, giờ đây chỉ cần thực hiện nó", Bannon nói trong cuộc phỏng vấn riêng với Politico.

Phó tổng thống JD Vance dường như cũng nắm bắt được vấn đề này khi viết trên X hôm 5/11 rằng đảng Cộng hòa "cần tập trung vào mặt trận trong nước".

"Tổng thống đã làm rất nhiều và đã mang lại kết quả là lãi suất giảm và lạm phát thấp hơn, nhưng chúng ta đã thừa hưởng một thảm họa từ thời Joe Biden và thành Rome không thể được xây dựng chỉ trong một ngày", ông Vance nói. "Chúng tôi sẽ tiếp tục cố gắng để cuộc sống người dân trở nên tử tế với giá cả phải chăng hơn. Đây là thước đo mà chúng tôi sẽ được đánh giá vào năm 2026 và kể cả sau đó".

Những lời phàn nàn rằng Tổng thống Trump đã đi chệch trọng tâm khỏi các vấn đề quan trọng nhất không chỉ xuất hiện sau một đêm bầu cử khó khăn của đảng Cộng hòa.

Một số đảng viên Cộng hòa, trong đó có hạ nghị sĩ Marjorie Taylor Greene, đã cảnh báo suốt nhiều tháng rằng Nhà Trắng đang đi quá xa khỏi chủ nghĩa dân túy kinh tế đã giúp phong trào "Biến nước Mỹ Vĩ đại Trở lại" (MAGA) giành chiến thắng vang dội vào năm 2024.

"Họ quá tập trung vào chính sách đối ngoại, trong khi người dân lại đang gặp khó khăn trong nước", một người thân cận với Nhà Trắng cho hay.

Nhưng người phát ngôn Nhà Trắng Anna Kelly lại lập luận rằng các chính sách đối ngoại của Tổng thống Trump cũng chỉ nhắm đến mục tiêu mang lại lợi ích lớn cho nền kinh tế Mỹ.

"Tất cả hành động chính sách đối ngoại của Tổng thống đều vì 'nước Mỹ trên hết'", bà nói. "Bằng cách đàm phán những thỏa thuận thương mại công bằng hơn, đảm bảo các khoản đầu tư và hơn thế nữa, Tổng thống đang thực hiện lời hứa đưa ngành sản xuất trở về Mỹ và củng cố nền kinh tế quốc gia".

Tổng thống Trump trong khi đó có cách giải thích khác biệt hơn. "Tên Trump không được đưa lên lá phiếu và chính phủ đóng cửa là hai lý do khiến đảng Cộng hòa hứng chịu thất bại bầu cử", ông viết trên mạng xã hội tối 4/11.

Một số đảng viên Cộng hòa lưu ý rằng chất lượng của ứng viên mới là vấn đề thực sự.

"Ứng viên tồi và một chiến dịch tranh cử tồi sẽ dẫn tới hậu quả. Cuộc đua thống đốc Virginia là ví dụ số 1", Chris LaCivita, chiến lược gia bầu cử của Tổng thống Trump, viết trên X.

Mặc dù đối mặt những lời chỉ trích, Blair tin rằng đảng Cộng hòa vẫn còn cơ hội lật ngược thế cờ trong cuộc bầu cử giữa kỳ vào năm sau. Theo ông, việc lựa những ứng viên tốt hơn và chọn một thông điệp tập trung hơn sẽ giúp họ vượt qua thách thức, ngay cả với tất cả những khó khăn mà đảng đang đối mặt.

"Tôi nghĩ với rất nhiều chiến dịch tranh cử vào năm tới, với nhiều nguồn lực dồn cho các khu vực thích hợp với những ứng viên phù hợp hơn, chúng ta có thể giải quyết vấn đề", ông nhấn mạnh.

Vũ Hoàng (Theo Politico, AFP, Reuters)