Những liệt sĩ không quân trực thăng phương Nam: Ngã xuống giữa thời bình

Đó là những liệt sĩ phi công của Trung đoàn Không quân trực thăng 917, hy sinh trong khi làm nhiệm vụ tìm kiếm cứu nạn và huấn luyện bay ở phía nam.

Nằm lại thung lũng Ô Kha

Sáng 14.11.1992, máy bay Yakovlev Yak-40 số hiệu VN-474 của Vietnam Airlines gặp nạn trên hành trình từ sân bay Tân Sơn Nhất ra sân bay Nha Trang, rơi tại thung lũng Ô Kha, xã Sơn Trung, H.Khánh Sơn, tỉnh Khánh Hòa (nay là xã Đông Khánh Sơn, tỉnh Khánh Hòa) khiến 24 hành khách và 6 thành viên tổ bay tử nạn. 8 ngày sau, lực lượng cứu hộ tìm thấy mảnh vỡ của chiếc máy bay và 1 nữ hành khách người Hà Lan còn sống sót.

Bộ Quốc phòng nhanh chóng triển khai máy bay trực thăng Mi-8 của Trung đoàn Không quân trực thăng 917 cơ động từ Tân Sơn Nhất ra Nha Trang làm nhiệm vụ tìm kiếm cứu nạn. Chiều 22.11.1992, ngay sau khi tìm thấy nữ hành khách Hà Lan, trực thăng Mi-8 chở 3 nhân viên y tế bay từ Nha Trang lên Ô Kha để cấp cứu người bị nạn và đưa về Nha Trang.

Khi đến gần hiện trường, trực thăng Mi-8 mất liên lạc và 28 ngày sau mới được tìm thấy đã rơi cách địa điểm máy bay Yak-40 gặp nạn khoảng 5 km về hướng đông. Toàn bộ 7 người trên trực thăng đều hy sinh, trong đó có 4 phi công - thành viên tổ bay Mi-8 gồm:

Thiếu tá Nguyễn Quang Vinh (cơ trưởng - phi công chính chuyến bay Mi-8) sinh năm 1961, nhập ngũ tháng 8.1978 ở xã Hưng Nguyên, tỉnh Nghệ An. Khi hy sinh, anh Vinh để lại người vợ là chị Nguyễn Thị Lan và con gái Nguyễn Bảo Anh đang nằm trong bụng mẹ.

Thiếu tá Hoàng Nga (dẫn đường trên không), sinh năm 1958, nhập ngũ tháng 8.1978 ở xã Bảo Ninh, TP.Đồng Hới, Quảng Bình (nay là P.Đồng Hới, tỉnh Quảng Trị). Khi hy sinh, anh Nga để lại người vợ là chị Huỳnh Thị Thu Phương (khi đó là công nhân nhà máy dệt Thắng Lợi, TP.HCM) và con gái Hoàng Ánh Tuyết mới 5 tuổi.

Đại úy Nguyễn Xuân Lập (cơ giới trên không), sinh năm 1960, ở xã Vũ Hòa, H.Kiến Xương, tỉnh Thái Bình (nay là xã Hồng Vũ, tỉnh Hưng Yên). Anh Lập nhập ngũ tháng 5.1979, khi hy sinh, để lại người vợ Nguyễn Thị Ngọt và con gái Nguyễn Thị Thúy Vân (4 tuổi), con trai Nguyễn Xuân Dũng (1 tuổi).

Đại úy Nguyễn Văn Hùng (cơ giới trên không), sinh năm 1960 ở xã Văn Xá, H.Kim Bảng, Hà Nam (nay là P.Kim Bảng, tỉnh Ninh Bình). Anh Hùng nhập ngũ tháng 8.1978 vào Lữ đoàn Đặc công hải quân 126, sau đó được chọn đi học Trường Sĩ quan không quân, ra trường về Trung đoàn 917. Năm 1989, anh Hùng lấy vợ là chị Nguyễn Thị Thu Nga (nhân viên Công ty phục vụ chuyên gia, TP.HCM) và có 1 con gái Nguyễn Hải Hà (khi đó 2 tuổi).

Sự cố năm 2015 tại TP.HCM

Sáng 28.1.2015, Trung đoàn 917 triển khai bay huấn luyện tại sân bay Tân Sơn Nhất. 7 giờ 14 phút, máy bay UH-1 số hiệu 7912 cất cánh, thực hiện bài bay đường dài độ cao trung bình (bài 13, đường dài số 2). Sau khi nhận lệnh lên độ cao 500 m và giảm xuống 300 m, máy bay mất mục tiêu trên màn hình radar lúc 7 giờ 21 phút.

Theo kết luận của cơ quan chức năng, trong quá trình bay bằng trên màn hình radar ở độ cao 300 m, máy bay đột ngột mất điều khiển (có thể hỏng, kẹt hệ thống điều khiển) và lao xuống đất với tốc độ lớn. Tổ bay đã rất nỗ lực điều khiển máy bay về trạng thái bay bằng nhưng không được và máy bay rơi ở khu vực nông trường ấp 4, xã Phạm Văn Hai, H.Bình Chánh, TP.HCM (nay là xã Vĩnh Lộc, TP.HCM), khiến 4 thành viên tổ bay hy sinh: Đại tá Trần Văn Đức (sinh năm 1961, quê Bắc Ninh), phi công UH-1, chủ nhiệm bay Trung đoàn 917; thượng tá - quân nhân chuyên nghiệp Đỗ Văn Chính (sinh năm 1963, quê TP.Hải Phòng), cơ giới trên không; trung tá Lê Hồng Quang (sinh năm 1973, quê Nghệ An), phi công UH-1; thượng úy Nguyễn Việt Cường (sinh năm 1989, ở Nha Trang, Khánh Hòa), phi công phụ UH-1.

Hy sinh trong nhiệm vụ cấp cứu thương binh

Ngày 24.9.1986, trực thăng Mi-8 số hiệu 7821 của Trung đoàn 917 làm nhiệm vụ cấp cứu thương binh tại Kampong Chhnang (Campuchia). Tổ bay gồm đại úy Nguyễn Minh Tuấn (lái chính), thượng úy Vũ Anh Tuấn (lái phụ), thượng úy Nguyễn Xuân Trường (phó phi đội trưởng), trung úy Nguyễn Đình Trung (cơ giới trên không).

Khi vào khu vực làm nhiệm vụ, bất ngờ lái phụ Vũ Anh Tuấn rút súng ngắn khống chế phi công chính, buộc những người còn lại phải nhảy khỏi máy bay từ độ cao 1.500 m. Thượng úy Nguyễn Xuân Trường và trung úy Nguyễn Đình Trung hy sinh, 2 sĩ quan quân y đi cùng bị thương nặng.

Đại úy Nguyễn Minh Tuấn mưu trí thuyết phục Vũ Anh Tuấn hạ độ cao và bất ngờ ngắt hệ thống tự động lái, cho trực thăng Mi-8 lao xuống hồ. Sau vụ việc, đại úy Nguyễn Minh Tuấn được thưởng huân chương chiến công. Tòa án quân sự xét xử Vũ Anh Tuấn tội phản bội Tổ quốc và tuyên án tử hình.

Thượng úy Nguyễn Xuân Trường, sinh năm 1956, quê ở thôn Minh Phượng, xã Nham Sơn, H.Yên Dũng, tỉnh Bắc Giang (nay là P.Bắc Giang, tỉnh Bắc Ninh). Anh Trường nhập ngũ cuối năm 1974 vào Sư đoàn bộ binh 325 (nay thuộc Quân đoàn 12), sau đó được cử đi học Trường Sĩ quan chỉ huy kỹ thuật không quân (nay là Trường Sĩ quan không quân). Nhờ thành tích học tập xuất sắc, anh Trường được cử sang học Trường Không quân Bulgaria. Sau 6 năm học, tháng 8.1983, anh về làm kỹ sư cơ giới trên không của Trung đoàn 917 và tháng 5.1984 là phi đội phó kỹ thuật thuộc phi đội 2 Trung đoàn không quân 917. Khi hy sinh, thượng úy Nguyễn Xuân Trường đã có vợ là chị Bùi Thúy Cành (Tiểu đoàn 34, Cục Hậu cần không quân) và con trai Nguyễn Anh Tuấn (1 tuổi).

Chúng tôi cũng đã tìm về xã Hồng Lộc (Hà Tĩnh) thăm gia đình liệt sĩ Nguyễn Đình Trung. Anh Trung sinh 1959 ở xã Tân Lộc, H.Can Lộc, Hà Tĩnh (cũ), nhập ngũ tháng 4.1978 vào Sư đoàn 441 (Quân khu 4) và sau đó là chiến sĩ phòng không của Trung đoàn 263, Sư đoàn 367. Cuối năm 1978, anh Trung được chọn học không quân, tốt nghiệp về Trung đoàn 917 làm cơ giới trên không Mi-8.

Bà Nguyễn Thị Thuấn (90 tuổi, mẹ liệt sĩ Nguyễn Đình Trung) cho biết anh Trung là con cả trong gia đình có 3 anh em. Năm 1984, anh kết hôn với chị Lê Thị Hằng và khi anh hy sinh, con gái Nguyễn Thị Thanh Minh vẫn còn trong bụng mẹ. "Gần 10 năm liền, không đêm nào tôi ngủ được, cứ lo con trai không còn thân xác. Mãi tháng 8.1995, khi gia đình chuyển phần mộ từ miền Nam ra nghĩa trang liệt sĩ huyện nhà, tôi mới yên tâm", bà Thuấn kể.