Nhàn đàm: Ký ức... bờ rào

Phòng trọ bên trong khu công nghiệp có mấy công nhân trẻ. Họ rời quê, đầu quân vào nhà máy chế biến thực phẩm.

Mỗi người một lý do: Cơm áo, đổi vận, đi cho biết. Cũng có trường hợp lên đường vì bạn gái "hạ chỉ": Anh có hai lựa chọn, một là đi lập nghiệp với em, hai là anh trở thành người yêu cũ.

Mảnh trăng non khó nhọc nhô lên giữa một rừng cao ốc gợi nỗi nhớ nhà. Một người vu vơ hát khiến người bên cạnh hát theo, "có ai ngồi đếm mùa nhung nhớ"… Ca từ của Nỗi buồn gác trọ (*) - ca khúc sầu muộn từ hơn sáu mươi năm trước, đang phát sinh dị bản một cách hồn nhiên: "Gác trọ giờ thêm tôi, xóm nhỏ bớt đi một người".

Đêm xuống. Căn phòng không một sợi gió trời. Trong tiếng quạt máy vù vù, ai đó nhắc nắng gió dưới quê mùa này mặc sức cho bờ rào trổ bông. "Nhắc chi ác dữ, làm tui nhớ… bờ rào quá ông ơi". Một tiếng cười nhẹ, "Bộ mình ông nhớ hả? Tui nữa nè, tui còn nhớ cả tiếng dế gáy trong bờ rào nữa". Một giọng phụ họa, "Nhiêu đó ăn thua gì, tui còn nhớ người xóm mình hay nói chuyện mưa nắng mùa màng qua cái bờ rào chỉ cao tới ngực". Căn phòng chìm trong nỗi nhớ lây lan. Chợt vui một chút khi có người nói giỡn, "Phòng mình tính làm cái tiến sĩ tập thể về… bờ rào hả?".

Nghĩ cũng lạ. Chữ "rào" gợi lên sự ngăn cách. Nhưng chữ "bờ" lại xóa bỏ những lằn ranh. Bờ rào ở quê không ngăn mà để nối liền. Nhìn từ xa, thấy nhà này nối nhà kia bằng những bờ rào sặc sỡ bông và hiền lành cây lá. Bờ rào bông bụt đỏ chói, bông trang đỏ tươi, bông hường đỏ thắm, chè tàu xanh ngắt, hàng bùm sụm li ti những chùm trái vàng nâu. Có khi bờ rào chạy ra sân sau rồi hụt hơi thì đã có mấy bụi mì thế chỗ. Trong bờ rào có hơi thở thanh lành của đất quê, có ong bướm suốt ngày bay tới bay lui làm duyên làm dáng. Và nếu tuổi thơ có mùi thì hẳn là mùi bờ rào - mùi của nắng mưa, của hoa lá ngày nào cũng ướp lên tóc lũ trẻ. Nơi đó diễn ra những trò chơi hồn nhiên ngây dại. "Chú rể" nhí hái bông bụt làm son môi, lấy cọng mì làm vòng cổ tặng "cô dâu" vừa lên năm lên sáu. Dưới bóng mát bờ rào, lũ trẻ chơi đánh chắt đánh chuyền. Có đứa đang chơi bỗng ngó quanh, phập phồng cánh mũi phát hiện mùi ổi chín. Cả đám chui qua bờ rào hái trộm. Trầy da rớm máu đâu có sao, nạo bợn dừa non đắp lên là êm liền.

Không như phố kín cổng cao tường, bờ rào quê thâm thấp, thấp để còn nhìn nhau, chuyện trò, nhắn nhe, thăm hỏi chuyện ruộng vườn cây trái. Người lớn dễ dàng nhún chân nhảy qua bờ rào để rượt theo con chồn lấy lại… chú vịt con. Chị hàng xóm bưng rổ khế chua đi ngang nói qua bờ rào: "Cô Tư ơi, ra lấy mớ khế vô nấu canh nè". Có khi bên này bờ rào ai đó ngó phía sông nói bâng quơ, "Bữa nay chắc có mưa bác Tư ha". Bên kia đã "Ừ, mưa cho đất nhuận chớ nắng chi nắng miết".

Nói hổng chừng chuyện thời tiết, cấy cày, thu hoạch, giá lúa, bò đẻ, nhà ai có giỗ lớn, ai sắp lên xe hoa… bờ rào đều lắng nghe và ghi nhớ. Người xa về bước trên đường quê, hồi hộp đi qua những bờ rào mộc mạc, nghe chân mình lóng ngóng ngay trên những lối mòn thân quen. Lóng ngóng không phải do vướng dây bìm bìm mà vì bờ rào đang bật "chế độ ký ức" khiến tuổi thơ quay lại. Người già thấy vui vì bờ rào vẫn trẻ, vẫn xanh um bám chặt đất làng, vẫn nhẫn nại đan xen, kết nối và bền bỉ với thời gian.

(*) Nỗi buồn gác trọ - ca khúc do Mạnh Phát - Hoài Linh sáng tác