Nhạc sĩ Nguyễn Văn Chung: Tôi chỉ chạy theo chính mình

Sau khi ra mắt 2 tuần, 1.000 quyển sách nhạc 100 bài hát thiếu nhi của nhạc sĩ Nguyễn Văn Chung đã “cháy hàng”. Anh vui mừng chia sẻ sách đang được tái bản, với số lượng 10.000 quyển.

Có thể thấy hành trình âm nhạc của anh trong suốt 22 năm qua thay đổi liên tục, từ một nhạc sĩ với nhiều bản hit dành cho tình yêu, tuổi trẻ, gia đình rồi ca khúc thiếu nhi, đến những bài hát truyền cảm hứng về tình yêu nước, tự hào dân tộc… Vậy "nội lực" từ đâu để tạo cho anh niềm cảm hứng sáng tác ấy qua năm tháng?

Lúc đầu tôi đến với âm nhạc cho vui, đỡ buồn khi bị... thất tình. Sau đó viết được, bán được nhạc thành công thì tôi mong muốn làm nghề, muốn viết được bài hát để bán cho các ca sĩ. Năm 2008 - 2009 là năm tôi thành công nhất khi có 3 bài trên bảng xếp hạng, nhưng tôi cũng rơi vào áp lực, kiểu như mình phải làm gì khi ở mức thành công đó. Tôi cảm thấy cạn đề tài, cạn cảm xúc khi viết về tình yêu nhiều quá.

Tôi tìm một con đường khác: viết về cha mẹ, thử xem sao. Nó mở ra cho tôi một hướng đi mới và Nhật ký của mẹ may mắn thành công khiến tôi cũng cố niềm tin, không cần "cạnh tranh" với thành công cũ. Sau đó tôi chuyển qua mảng thiếu nhi cũng phù hợp khi có gia đình, có con. Tôi trải qua cái gì sẽ viết về cái đó. Chẳng hạn như năm gặp biến cố trong gia đình, thì tôi sẽ viết theo cảm xúc mà mình trải qua. Còn chưa có con mà viết về thiếu nhi sẽ khó.

Anh sắp đặt cả trong hành trình sáng tác?

Nói đúng hơn là nó đến tự nhiên, đúng với con đường và đi theo cảm xúc, trưởng thành và nhận thức của tôi. Chẳng hạn lớn hơn một chút tôi nhìn nhận được tình cảm của mẹ nên đã truyền cảm xúc đó vào bài hát. Việc khó duy nhất của tôi là làm sao đưa cảm xúc từ bài hát đến với khán giả. Và đó là câu chuyện khác, sẽ vận dụng những kỹ năng, kinh nghiệm từ những bài "hit" về tình yêu trước đó. Rồi tôi sẽ đi nói chuyện với các trường dễ dàng hơn thông qua việc tặng sách… Đó cũng là cách để lan tỏa các bài hát. Từ nguồn thu ở các bài hát về tình yêu, tôi mới có tiền để in sách, làm đĩa tặng… Tôi lên kế hoạch, sắp xếp và phân tích, kiên trì để đạt được mục đích.

Người ta hay nói rằng phải "đúng người, đúng thời điểm" thì mới hạnh phúc trọn vẹn. Điều này có vẻ cũng đúng trong âm nhạc vì một ca khúc nếu được hát bởi một giọng ca phù hợp, được biểu diễn ở một thời điểm phù hợp mới gây sốt. Vậy khi sáng tác một "đứa con tinh thần" anh có nhắm đến một ca sĩ nào đó sẽ thể hiện không?

Tôi có nhắm đến ca sĩ nhưng trong thời điểm đó chưa chắc cái mình nhắm lại đúng với cái ca sĩ muốn. Như khi viết Viết tiếp câu chuyện hòa bình năm 2023, lúc đó tôi muốn gửi, muốn bán tác phẩm cho ca sĩ mà mình thích như chị Hồ Quỳnh Hương hay Võ Hạ Trâm để họ thu âm nhưng chưa chắc họ chịu, vì không đúng với con đường họ đang đi trong năm đó. Nên trong thời điểm nhất định tôi chỉ có thể chọn ca sĩ phù hợp nhất với bài hát đó, trong khả năng đó thôi.

Lúc sáng tác tôi rất thăng hoa về cảm xúc. Nhưng khi sáng tác xong tôi quyết định sẽ thu âm bài hát đó như thế nào, ai nghe, mục đích gì, ai sẽ hát trong bối cảnh nào, chia cả lượng khán giả ra luôn… Vì khán giả của tôi cũng khá nhiều độ tuổi, nhiều tầng lớp.

Viết tiếp câu chuyện hòa bình đã gây tranh cãi khi khán giả so sánh các giọng ca từng thể hiện ca khúc này như Duyên Quỳnh, Võ Hạ Trâm, Tùng Dương… Anh từng cho biết ấn tượng nhất với Tùng Dương, trong khi nhiều người lại thấy Võ Hạ Trâm hát cảm xúc nhất, anh có thiên vị không?

Tôi nói theo góc nhìn của một nhạc sĩ. Tôi thích bài hát được cả người dân hát. Một ca sĩ hát bài hát của mình trong đại lễ là vinh dự, nhưng bài hát được ngân nga trên môi của hàng chục ngàn người dân thì đó là điều quá tuyệt vời. Tôi cảm ơn những ca sĩ đã thể hiện bài hát đó của tôi. Mỗi người sẽ có một lượng khán giả riêng. Còn hôm anh Tùng Dương hát, tôi cũng là 1 trong 50.000 người đứng ở đó nên mới ấn tượng như vậy. Tôi sướng vì cảm giác đó.

Điều quan trọng nhất là tại sao bài hát mới như Viết tiếp câu chuyện hòa bình được chọn hát trong dịp đại lễ 30.4. Đó là nhờ ca sĩ Duyên Quỳnh liên tục, kiên trì hát bài này ở các sân khấu, đề nghị được hát trong nhiều sự kiện. Sau đó chúng tôi làm những bản remix để bài hát trước đại lễ 30.4 đạt 2 tỉ view thì mới được để ban tổ chức đại lễ chọn.

Viết những ca khúc về tình yêu đất nước, về lòng tự hào dân tộc, anh có phải dùng cái đầu lạnh để giữ những nguyên tắc sáng tác dòng nhạc này hay tự tạo ra "vùng cấm" nào không?

Khi viết, tôi vẫn tham khảo các anh, các chú trong Hội Âm nhạc TP.HCM để họ cho ý kiến. Cần phải có sự nghiêm túc, cầu thị. Như viết bài Việt Nam tự hào tiếp bước tương lai tôi cũng gửi cho các bác duyệt xem câu từ ổn chưa. Nói chung phải dựa trên tư tưởng đúng đắn, còn đưa cảm xúc vào bài là kỹ năng riêng. Tôi sẽ cân nhắc để đổi câu từ cho phù hợp, giữ được cảm xúc tốt nhất cho bài hát.

VN có nhiều ca khúc cách mạng, ca ngợi tình yêu quê hương, đất nước bất hủ do những những nhạc sĩ gạo cội sáng tác. Anh là nhạc sĩ trẻ hiếm hoi có bản hit trong dòng nhạc này. Khi viết những ca khúc này, anh làm thế nào để truyền vào đó tinh thần của người trẻ để họ cảm và yêu ca khúc của anh?

Khi viết, tôi chưa bao giờ nghĩ sẽ truyền tinh thần cho mọi người vì rất khó. Chỉ là tôi để cảm xúc vào bài hát trước, còn việc truyền cảm xúc đến khán giả thì ca sĩ đóng vai trò quyết định. Tôi chỉ nói lên khát vọng yêu hòa bình, biết ơn cha ông và muốn cống hiến. Những ai cùng chung suy nghĩ thì sự đồng cảm được nhân lên, được lan tỏa. Cảm xúc có tính lây lan, khi nó chạm thì sẽ đến được với nhiều người.

Danh hiệu "Nhạc sĩ tỉ view" chắc cũng muôn vàn áp lực với anh?

Tôi không thấy áp lực vì không mong cầu gì. Tôi đã trải qua và nhìn nhận con đường đi sẽ có thành công và thất bại, quan trọng là mình giữ vững sự kiên trì với mục tiêu của mình. Lý tưởng cuối cùng của tôi là sau khi không viết nhạc nữa, không còn nữa thì mọi người sẽ nhớ đến một nhạc sĩ Nguyễn Văn Chung và trân trọng về một nhạc sĩ tâm huyết với nghề, muốn lan tỏa những giá trị đẹp nhất. Tôi thấy mình may mắn chứ không phải giỏi. Nhờ may mắn mình có cơ hội để bám vào đó rồi bật lên.

Áp lực ở đây có thể là do Viết tiếp câu chuyện hòa bình đã là một hiện tượng, một đỉnh cao. Vậy anh có nghĩ mình sẽ có tiếp một đỉnh cao khác và làm thế nào để tạo ra điều đó cũng là áp lực chứ?

Đúng là mọi người nhìn nhận ca khúc này là đỉnh cao thật, nhưng trong suy nghĩ của tôi, bài hát đó chỉ là một trong những bài hát tôi toàn tâm toàn ý viết ra như những bài hát khác. Chỉ là thời điểm, con người làm cho nó trở thành đỉnh cao được mọi người nhìn nhận. Tôi không vắt sức để Viết tiếp câu chuyện hòa bình thành đỉnh cao. Đó là đứa con tôi chăm chút như những đứa con khác. Nên tôi luôn toàn tâm toàn ý cho những bài hát sau này, không mong cầu gì quá nhiều ngoài chuyện viết tiếp những bài mình thích, mình thấy "đã".

Khi sáng tác một ca khúc nào đó, anh có nghĩ nhiều đến giá trị thương mại? Làm thế nào để nhìn ra và cân bằng giữa giá trị nghệ thuật và thương mại trong một ca khúc?

Giờ tôi quan tâm đến thời gian tồn tại của bài hát đó nhiều hơn. Một số nhạc sĩ viết theo trend, theo sự kiện. Còn tôi thì quan trọng ca khúc đó năm nay dùng được, năm sau cũng dùng được. Đó cũng là cách kiếm ra tiền, ít nhưng đều.

Những bài hát là tài sản của nhạc sĩ thì tội gì mình viết bài hát chỉ dùng được có 6 tháng? Không phải bài nào mình cũng thành công, nhưng 10 bài có 1 bài như vậy cũng là thành công rồi. Tôi thành công không phải về kỹ năng viết nhạc mà thành công về kỹ năng quản trị con đường của mình, điều này rất quan trọng.

Có ý kiến cho rằng "nhạc sĩ tỉ view" dễ bị hiểu là chạy theo số đông, đánh mất cá tính sáng tạo. Anh có sợ một ngày nào đó mình rơi vào điều này và viết theo đơn đặt hàng?

Tôi không thích viết theo đơn đặt hàng mà chỉ viết về những điều khiến tôi rung động chứ không phải vì tiền. Có thời gian tôi đã làm điều này vì lúc đó tôi khó khăn, gặp biến cố… Lúc đó cái gì cũng làm, bào sức, bào trí, mệt mỏi. Giờ tôi ổn, có nhà, có xe, lo cho con được, lo cho mẹ xong rồi, cũng lo được cho ba nên không cần thiết chạy theo đơn đặt hàng. Tôi đang chạy theo chính tôi thôi. Dù mọi người gọi như thế nhưng nhìn cách tôi làm nghề, những bài hát chắc mọi người không nghĩ tôi chạy theo số đông đâu (cười).

Anh đã bị các ca sĩ "ngôi sao" từ chối hát bài hát của mình chưa?

Có thời gian trong suốt 8 năm, mọi người mặc định tôi đã chuyển sang nhạc thiếu nhi, hết thời rồi, làm gì bằng mấy nhạc sĩ trẻ. Nên tôi có gửi những bài tình yêu hoặc về đất nước cũng sẽ nhận được sự im lặng, từ chối khéo. Và mình phải chấp nhận điều đó dù chạnh lòng lắm. Tình yêu bị từ chối cũng bị chạnh lòng mà. Nên cái giúp tôi đi tiếp được là hiểu và chấp nhận để tiếp tục làm việc, nâng cao giá trị của mình.

Có thể thấy âm nhạc của anh đa màu sắc, nhiều cảm xúc. Điều này tạo ra những nốt "thăng trầm" trong cuộc riêng của anh ra sao?

Trong tình yêu, tôi thích ở bên một người vui vẻ, văn minh khiến mình cảm thấy thoải mái chứ đừng có áp đặt, muốn thay đổi tôi. Một cô gái đẹp không có nhiều hiểu biết, nói chuyện không thấy vui, không hòa hợp thì cũng không thấy hứng thú. Đẹp mà không nói chuyện được thì 5 phút tôi cũng kiếm chuyện đi về. Tôi dễ rung cảm, nhạy cảm nhưng trải qua nhiều chuyện rồi thì mình hướng tới sự bình ổn, lý trí hơn thời trẻ, không vội vàng mà bước chậm hơn. Quan điểm về tình yêu cũng khác rồi. Nếu giờ hai người đã quen nhau mà cô gái đó thương người khác, mình vẫn vui vẻ chúc phúc cho người ta.

Nghe lý thuyết quá không?

Đúng là lý thuyết nhưng tôi đang làm được. Tôi từng yêu một bạn, bạn muốn đám cưới, muốn sinh em bé nhưng tôi thì không làm được nên đã để cho cô gái ấy thực hiện mong muốn với người khác cũng chẳng sao. Tôi thực sự muốn giữ cho con tôi bình yên đến năm nó 18 tuổi, điều này quan trọng hơn. Còn việc quen một người để phụ chăm con, lo cho ba thì tôi không có suy nghĩ đó. Chăm con là chuyện của tôi chứ không muốn đặt trách nhiệm lên người phụ nữ đó.