Người trẻ không phải ngại sinh con, nhưng kinh tế là rào cản

Người trẻ ở TP.HCM băn khoăn chuyện lập gia đình, chi phí nuôi con. Ảnh minh họa: Phương Lâm.

Trong bức tranh dân số Việt Nam hiện nay, TP.HCM được xem là nơi có mức sinh thấp nhất cả nước. Thống kê của ngành y tế và dân số cho thấy nhiều năm liền, số con trung bình của phụ nữ trong độ tuổi sinh đẻ ở thành phố chỉ xấp xỉ 1,3-1,4, thấp hơn nhiều so với mức sinh thay thế.

Thực tế này đặt ra nỗi lo dài hạn về cơ cấu dân số, nguồn nhân lực và cả an sinh xã hội. Nhưng nếu nhìn từ góc độ người trẻ, có thể thấy quyết định sinh con ngày nay không còn dễ dàng. Những rào cản về kinh tế, xã hội, tâm lý và cả hệ thống hỗ trợ khiến nhiều cặp vợ chồng trẻ ngần ngại, thậm chí trì hoãn vô thời hạn việc sinh nở.

Người trẻ “chùn chân” trước chuyện sinh con

Tại hội thảo tham vấn các chuyên gia, các nhà khoa học góp ý dự thảo hồ sơ Đề án sửa đổi, bổ sung Chương trình điều chỉnh mức sinh phù hợp các vùng, đối tượng đến năm 2030 ngày 24/9, PGS.TS Hoàng Thị Diễm Tuyết, Giám đốc Bệnh viện Hùng Vương, cho biết trong những năm qua, bà gặp rất nhiều phụ nữ đến khám thai nhưng lại mang tâm trạng lo lắng nhiều hơn là háo hức.

Theo bác sĩ Tuyết, nỗi lo không chỉ nằm ở chuyện sức khỏe sinh sản, mà còn ở hàng loạt áp lực sau khi đứa trẻ ra đời. Nhiều người hỏi bác sĩ Tuyết rằng liệu họ có đủ khả năng nuôi con trong một thành phố đắt đỏ, liệu việc sinh con có khiến họ mất cơ hội nghề nghiệp hay không.

"Tôi nghĩ kinh tế chính là rào cản lớn nhất", PGS Tuyết nói.

Người trẻ ở TP.HCM đăng ký khám tiền hôn nhân. Ảnh: Nguyễn Thuận.

Với mức sống tại TP.HCM, việc nuôi dạy một đứa trẻ từ khi sinh ra đến khi trưởng thành tiêu tốn một khoản không nhỏ. Các chi phí y tế, sữa, bỉm, trường học, lớp năng khiếu, thậm chí chỗ ở… thành gánh nặng mà không phải gia đình trẻ nào cũng đủ khả năng đáp ứng. Thay vì sinh sớm, nhiều cặp đôi chọn cách tích lũy thêm hoặc chỉ sinh một con để tập trung mọi nguồn lực.

Song song đó, công việc và sự nghiệp cũng khiến người trẻ lưỡng lự. Phụ nữ thường lo ngại việc nghỉ sinh và chăm sóc con nhỏ sẽ khiến họ tụt lại so với đồng nghiệp, khó khăn trong thăng tiến. Nam giới lại phải chịu áp lực trở thành trụ cột kinh tế, gánh vác toàn bộ chi phí nuôi con. Chính sự mất cân bằng này càng làm cho quyết định sinh nở trở nên nặng nề.

Trong khi đó, ông Phạm Vũ Hoàng, Cục phó Cục Dân số, Bộ Y tế, nhận định một nguyên nhân khác đến từ thay đổi trong quan niệm xã hội. Thế hệ trẻ ngày nay đề cao việc phát triển bản thân, trải nghiệm cuộc sống và tận hưởng tự do trước khi nghĩ đến hôn nhân và con cái.

"Điều này khiến độ tuổi kết hôn và sinh con ngày càng muộn, dẫn đến nhiều hệ lụy về sức khỏe sinh sản như vô sinh, hiếm muộn, biến chứng thai kỳ", ông Hoàng cho hay.

Ngoài ra, sự thiếu vắng hệ thống hỗ trợ xã hội cũng tạo nên vòng luẩn quẩn. Gia đình trẻ thường phải tự xoay xở trong việc tìm trường mầm non uy tín, thuê người giữ trẻ hay dựa vào ông bà. Nhưng không phải ai cũng có điều kiện để nhận được sự giúp đỡ. Khi việc sinh con đồng nghĩa với mất mát quá nhiều cơ hội và chi phí, họ có xu hướng trì hoãn hoặc từ chối.

Bác sĩ Hồ Mạnh Tường, Tổng Thư ký Hội Nội tiết sinh sản và Vô sinh TP.HCM, nhận xét rằng càng ít sinh, người trẻ lại càng muốn dồn hết nguồn lực cho đứa con duy nhất, từ việc học trường tốt đến môi trường sống chất lượng. Điều đó vô tình khiến áp lực nuôi dạy tăng cao, khiến họ càng ngại sinh thêm con.

Em bé chào đời tại Bệnh viện Từ Dũ. Ảnh: BVCC.

Giải pháp nào để gia đình trẻ dám sinh con?

Để giải quyết tình trạng mức sinh thấp, các chuyên gia cho rằng không thể chỉ dừng lại ở những lời kêu gọi, mà cần tạo ra môi trường thuận lợi để sinh và nuôi con không còn là gánh nặng cá nhân.

PGS Hoàng Thị Diễm Tuyết nhấn mạnh song song với việc khuyến khích sinh con, cần mở rộng và phổ biến các dịch vụ như khám tiền hôn nhân, tư vấn sức khỏe sinh sản, sàng lọc trước sinh. Đây là những bước quan trọng giúp các cặp đôi chuẩn bị cả về tâm lý và thể chất trước khi bước vào hành trình làm cha mẹ.

Bác sĩ Tuyết cũng cảnh báo nhiều người trẻ chưa ý thức được nguy cơ khi trì hoãn sinh con, từ tỷ lệ vô sinh ngày càng tăng đến biến chứng sản khoa ảnh hưởng sức khỏe của cả mẹ và bé.

Ở góc nhìn chính sách, bác sĩ Hồ Mạnh Tường cho rằng việc khuyến khích sinh con không thể chỉ dừng ở các khẩu hiệu. Điều quan trọng là phải xây dựng chiến lược tổng thể gắn với phát triển kinh tế - xã hội, biến chủ trương thành những gói hỗ trợ cụ thể.

Các chính sách như trợ cấp tài chính cho gia đình có con nhỏ, ưu đãi nhà ở, miễn giảm học phí hay mở rộng bảo hiểm y tế cho trẻ em sẽ là động lực rõ ràng, giúp người trẻ an tâm hơn khi quyết định sinh con.

Các chuyên gia thống nhất rằng mục tiêu “sinh đủ, sinh đúng” không chỉ gắn liền với sức khỏe cá nhân mà còn là nền tảng cho sự phát triển bền vững của đất nước. Khi người trẻ được giảm bớt gánh nặng và có sự đồng hành từ hệ thống chính sách, việc sinh và nuôi con sẽ không còn là nỗi lo, mà trở thành một lựa chọn tự nhiên, bền vững.