Người gánh hậu quả nặng nề nhất của biến đổi khí hậu: 900 triệu người nghèo

Liên Hợp Quốc cảnh báo gần 900 triệu người nghèo nhất thế giới, tương đương 80% nhóm dân cư nghèo trên toàn cầu, đang trực tiếp đối mặt với các rủi ro ngày càng nghiêm trọng do biến đổi khí hậu.

“Không ai miễn nhiễm với tác động diễn ra ngày càng thường xuyên và khốc liệu của biến đổi khí hậu như hạn hán, lũ lụt, nắng nóng hay ô nhiễm không khí. Thế nhưng chính những người nghèo nhất trong chúng ta lại là những người chịu ảnh hưởng nặng nề nhất”, ông Xu Hao Liang (Từ Hạo Lương), quyền Tổng giám đốc Chương trình Phát triển của Liên Hợp Quốc (UNDP), nhấn mạnh.

Ông kêu gọi Hội nghị Liên Hợp Quốc về biến đổi khí hậu năm 2025 (COP30) tổ chức tại Brazil vào tháng 11 tới là thời điểm để “các nhà lãnh đạo thế giới coi hành động vì khí hậu cũng là hành động chống đói nghèo”.

Theo báo cáo thường niên của UNDP phối hợp với Sáng kiến Nghèo đói và Phát triển Con người (OPHI) thuộc Đại học Oxford, hiện có 1,1 tỉ người tại 109 quốc gia, chiếm 18% dân số toàn cầu, đang sống trong cảnh nghèo khổ "đa chiều" nghiêm trọng, tính theo các chỉ số như tử vong trẻ sơ sinh, nhà ở, nước sạch, điện và giáo dục. Một nửa trong số này là trẻ em.

Báo cáo dẫn trường hợp của anh Ricardo, thành viên cộng đồng bản địa Guarani ở Bolivia, làm công nhật thu nhập thấp, sống cùng 18 người thân trong căn nhà chật chội chỉ có một phòng tắm và không có đứa trẻ nào trong gia đình anh được đi học. Đây là minh chứng cho thực trạng nghèo khổ "đa chiều" mà UNDP đề cập.

Hai khu vực chịu ảnh hưởng nặng nhất là châu Phi hạ Sahara và Nam Á - nơi tỉ lệ nghèo cao và mức độ dễ tổn thương trước biến đổi khí hậu lớn.

Báo cáo chỉ ra mối liên hệ giữa nghèo đói và bốn rủi ro môi trường chính gồm nắng nóng cực đoan, hạn hán, lũ lụt và ô nhiễm không khí.

Do phụ thuộc nhiều vào nông nghiệp và lao động phi chính thức, người nghèo đặc biệt dễ bị tổn thương trước các cú sốc khí hậu.

UNDP ước tính 887 triệu người nghèo (79%) đang tiếp xúc với ít nhất một rủi ro về khí hậu. Cụ thể, 608 triệu người chịu nắng nóng, 577 triệu bị ô nhiễm không khí, 465 triệu chịu lũ, và 207 triệu chịu hạn hán.

Trong đó, 651 triệu người chịu từ hai rủi ro trở lên, 309 triệu người hứng chịu ba hoặc bốn, và 11 triệu người trải qua cả bốn trong cùng một năm.

UNDP cảnh báo đây là “vấn đề toàn cầu”, đe dọa nghiêm trọng thành quả phát triển mà nhiều nước đạt được.

Ở khu vực Nam Á, dù đã giảm nghèo đáng kể, 99% người nghèo vẫn chịu ít nhất một rủi ro khí hậu.

Báo cáo kêu gọi các quốc gia “vạch ra con đường phát triển mới, kết hợp giữa xóa nghèo bền vững và hành động khí hậu sáng tạo”, đồng thời nhấn mạnh rằng khi Trái đất tiếp tục ấm lên, các nước nghèo sẽ là bên chịu thiệt hại nặng nề nhất.

UNDP kêu gọi chính phủ các nước ưu tiên đồng thời con người và hành tinh, và “chuyển từ nhận thức sang hành động khẩn cấp”.