Ngành công nghiệp ôtô Mỹ đối mặt nguy cơ tê liệt do khủng hoảng chip

Các nhà máy lắp ráp ôtô tại Mỹ đang đứng trước nguy cơ phải tạm ngừng hoạt động trong vòng hai đến bốn tuần tới, do thiếu hụt nguồn cung chip nghiêm trọng liên quan đến xung đột giữa phương Tây và Trung Quốc về nhà sản xuất chip Nexperia. Cảnh báo này được đưa ra bởi MEMA, hiệp hội các nhà cung ứng thiết bị và linh kiện xe cơ giới lớn nhất tại Mỹ.

Tranh chấp bùng phát sau khi chính phủ Hà Lan ngày 30/9 tuyên bố tiếp quản Nexperia - công ty có trụ sở tại Hà Lan nhưng thuộc sở hữu 100% của Wingtech (Trung Quốc).

Theo MEMA, Bắc Kinh đã chặn Nexperia, một nhà cung cấp chip quan trọng cho ngành công nghiệp ôtô và điện tử tiêu dùng, xuất khẩu sản phẩm từ các cơ sở sản xuất của họ tại Trung Quốc. Động thái này được coi là phản ứng trả đũa sau khi chính phủ Hà Lan tước quyền kiểm soát Nexperia, vốn thuộc sở hữu của Trung Quốc. Sự việc đã làm căng thẳng thêm mối quan hệ thương mại vốn đang xấu đi giữa Trung Quốc và phương Tây.

Tại châu Âu, các nhà sản xuất xe đang chạy đua 24/7 để ngăn xung đột này lan rộng và gây gián đoạn sản xuất. Trong tuần này, Nexperia đã thông báo với các khách hàng Nhật Bản rằng họ có thể không còn khả năng đảm bảo giao hàng đúng hạn. Căng thẳng tiếp tục leo thang khi Trung Quốc siết chặt kiểm soát các linh kiện sản xuất quan trọng, còn chính quyền Mỹ cũng áp dụng biện pháp đáp trả tương tự, trong bối cảnh hai bên chuẩn bị cho hội nghị thượng đỉnh được mong đợi diễn ra vào tuần tới.

Không phức tạp như các con chip sử dụng cho hệ thống vận hành, loại chip thế hệ cũ do Nexperia cung cấp vẫn được sử dụng rộng rãi cho các tính năng như cần gạt mưa, điều chỉnh cửa sổ... tuy nhiên có rất ít nhà sản xuất còn làm ra chúng.

Các chip mà Nexperia cung cấp cho ngành công nghiệp ôtô sử dụng công nghệ cũ hơn, đảm nhiệm các chức năng cơ bản như bật cần gạt nước, mở cửa sổ, điều khiển các hệ thống điện đơn giản... Dù không hiện đại như các chip phục vụ hệ thống hỗ trợ lái, những loại chip này lại cực kỳ quan trọng và có rất ít nhà sản xuất còn làm ra chúng.

Tại Mỹ, các hãng xe lớn đều đang theo dõi sát sao tình hình. CEO Ford, Jim Farley, gọi xung đột Nexperia là một vấn đề "mang tính chính trị" và cho biết ông đã đưa vấn đề này ra thảo luận với các quan chức chính phủ trong chuyến công tác tại Washington tuần qua.

Tuy không quá phức tạp, các con chip của Nexperia cũng đủ làm cho ngành công nghiệp ôtô toàn cầu "đứng im", có nguy cơ tạo ra một cuộc khủng hoảng chip lần thứ 2 sau đại dịch Covid-19.

CEO General Motors, Mary Barra, cũng thừa nhận hạn chế nguồn cung chip có thể ảnh hưởng đến sản xuất, dù GM đang nỗ lực phối hợp với các đối tác để giảm thiểu thiệt hại. Trong khi đó, Stellantis – tập đoàn mẹ của các thương hiệu như Jeep, Peugeot và Fiat – cho biết đang phối hợp cùng Nexperia và các nhà cung cấp khác để đánh giá tác động và xây dựng biện pháp ứng phó.

Nếu tình trạng này kéo dài, ngành công nghiệp ôtô Mỹ có thể lặp lại khủng hoảng chip năm 2021, khi hàng loạt nhà máy buộc phải dừng sản xuất, gây thiệt hại hàng chục tỷ USD và làm trễ kế hoạch giao xe trên toàn cầu. Các bên có liên quan đang hy vọng một thỏa thuận thương mại tạm thời giữa Mỹ, Trung Quốc và châu Âu có thể sớm tháo gỡ nút thắt này trước khi dây chuyền sản xuất phải dừng hoạt động.