Nền kinh tế lớn thứ 5 thế giới đứng trước nguy cơ mất 17 tỷ USD vì bị ép ngừng mua dầu Nga, giá dầu có thể lên đến 200 USD/thùng

Quyết định của Tổng thống Mỹ Donald Trump về việc áp thuế trừng phạt lên đến 50% đối với hàng xuất khẩu từ Ấn Độ bắt đầu có hiệu lực từ ngày 27/8 đã giáng một đòn mạnh vào nền kinh tế lớn thứ 5 thế giới.

Theo ước tính của tổ chức tư vấn Global Trade Research Initiative (GTRI) có trụ sở tại New Delhi, Ấn Độ đã tiết kiệm được ít nhất 17 tỷ USD trong vòng hơn 2 năm qua nhờ mua dầu Nga với mức chiết khấu hấp dẫn, lên tới 7% so với giá thị trường toàn cầu.

Tuy nhiên, việc Mỹ đột ngột áp thuế bổ sung sẽ khiến xuất khẩu của Ấn Độ sang thị trường Mỹ có thể giảm tới 40%, tương đương gần 37 tỷ USD trong niên khóa tài chính 2024-2025.

Hàng nghìn việc làm trong các ngành sản xuất truyền thống như dệt may, trang sức và đá quý đang bị đe dọa. Bên cạnh đó, cuộc bầu cử đầy cam go tại bang Bihar, nơi có đông đảo cử tri nông dân, đang cận kề và ông Modi đã cam kết cắt giảm thuế hàng hóa và dịch vụ vào tháng 10 để kích cầu tiêu dùng nội địa.

Trong khi đó, Washington ngày càng thể hiện rõ thái độ cứng rắn với việc Ấn Độ tiếp tục nhập khẩu dầu Nga - hiện chiếm gần 40% tổng lượng dầu nhập khẩu của nước này, từ con số gần như bằng không trước chiến sự ở Ukraine. Chính quyền Tổng thống Trump cho rằng việc Ấn Độ mua dầu giá rẻ từ Nga là hành động “không thể chấp nhận được”, đặc biệt khi các đồng minh khác của Mỹ đã cắt giảm nhập khẩu năng lượng từ Nga.

Chiều ngược lại, Ấn Độ cảnh báo rằng việc chấm dứt nhập khẩu 2 triệu thùng dầu Nga mỗi ngày sẽ khiến chuỗi cung ứng năng lượng quốc gia bị gián đoạn nghiêm trọng, giá xăng dầu nội địa sẽ leo thang và có thể dẫn tới bất ổn xã hội. New Delhi cũng nhấn mạnh rằng chính quyền cũ của Tổng thống Joe Biden từng ủng hộ động thái mua dầu Nga nhằm ổn định giá dầu toàn cầu.

Bộ Ngoại giao Ấn Độ tuyên bố các đơn hàng dầu từ Nga là "sự lựa chọn tất yếu" để đảm bảo chi phí năng lượng hợp lý và dự báo được cho người dân. Trong khi đó, Điện Kremlin tiếp tục kỳ vọng New Delhi sẽ không từ bỏ nguồn cung dầu này trong tương lai gần.

Theo giới phân tích, tình huống hiện tại đặt Ấn Độ vào thế khó, một mặt không thể cắt đứt quan hệ chiến lược lâu dài với Nga, mặt khác lại không thể lơ là mối quan hệ đang ngày càng phức tạp với Mỹ - đối tác chiến lược hàng đầu trong mục tiêu đối trọng với ảnh hưởng của Trung Quốc ở khu vực Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương.

“Ấn Độ cần Nga vì khí tài quốc phòng, dầu giá rẻ, hậu thuẫn địa chính trị và sự ủng hộ trên các diễn đàn quốc tế,” theo Happymon Jacob - người sáng lập Hội đồng Nghiên cứu Quốc phòng và Chiến lược tại New Delhi.

Jacob nhận định thêm: “Nhưng dù khó khăn với Washington, Mỹ vẫn là đối tác chiến lược quan trọng nhất của Ấn Độ. New Delhi chưa thể chọn bỏ bên nào vào lúc này.”

Trong một loạt hoạt động ngoại giao gần đây, các quan chức cấp cao của Ấn Độ đã đến thăm Moscow, trong khi Thủ tướng Modi dự kiến sẽ lần đầu tiên đến Trung Quốc sau hơn 7 năm để dự hội nghị thượng đỉnh Tổ chức Hợp tác Thượng Hải (SCO), nơi ông sẽ gặp cả Tổng thống Nga Vladimir Putin và Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình. Tuy nhiên, theo một số nguồn tin, Ấn Độ vẫn thận trọng và chưa có kế hoạch tổ chức hội nghị ba bên giữa ba nhà lãnh đạo.

Cùng thời điểm, các cuộc đàm phán giữa New Delhi và Washington vẫn đang tiếp diễn nhằm tháo gỡ căng thẳng. Hai bên đang thảo luận trực tuyến về thương mại, an ninh năng lượng (bao gồm cả hợp tác hạt nhân) và khai thác khoáng sản chiến lược.

Mặt khác, phản ứng của Ấn Độ trước động thái áp thuế mới của Mỹ đang được giới quan sát theo dõi sát sao.

“Nếu một cường quốc mới nổi như Ấn Độ còn gặp áp lực lớn từ Mỹ, thì các quốc gia khác sẽ càng ít khả năng chống đỡ,” Jacob cảnh báo.

Chưa hết, tác động dài hạn từ thuế quan mới có thể khiến các đối thủ cạnh tranh như Trung Quốc, Việt Nam, Mexico, Thổ Nhĩ Kỳ hay thậm chí Pakistan và Kenya chiếm lợi thế lớn trên các thị trường xuất khẩu mà Ấn Độ buộc phải rút lui, ngay cả khi thuế quan được gỡ bỏ sau này.

Khi tỷ phú Mukesh Ambani, chủ sở hữu Reliance Industries, vẫn dẫn đầu các đơn hàng nhập khẩu dầu Nga, thì khả năng rút lui ngay lập tức là điều bất khả thi. Theo ước tính nội bộ của chính phủ Ấn Độ, nếu nước này ngừng mua dầu Nga, giá dầu toàn cầu có thể tăng vọt lên 200 USD/thùng, tạo hiệu ứng dây chuyền nguy hiểm cho nền kinh tế toàn cầu.

Trong tuyên bố mới đây, New Delhi thẳng thắn nói Mỹ “tiêu chuẩn kép” khi vẫn tiếp tục mua uranium, phân bón và kim loại quý của Nga mà lại chỉ trích Ấn Độ. Căng thẳng thương mại đang phủ bóng lên toàn bộ quan hệ song phương và có nguy cơ lan sang các lĩnh vực khác như thị thực lao động cho chuyên gia công nghệ hay hoạt động thuê ngoài dịch vụ IT.

Tham khảo Reuters