Muốn cai nghiện các thiết bị công nghệ, hãy áp dụng 'công nghệ'

Buổi sáng, bạn vừa mở mắt đã cầm điện thoại. Buổi tối, thứ cuối cùng bạn nhìn thấy trước khi ngủ vẫn là màn hình. Và rồi, bạn lại cài thêm một ứng dụng để nhắc mình đừng dùng điện thoại quá nhiều.

Công nghệ trở thành thuốc giải cho chính nó

Từ chỗ được ca ngợi là công cụ giúp con người kết nối, công nghệ giờ đây khiến chúng ta khó ngắt kết nối hơn bao giờ hết. Nhiều người nhận ra mình bị lệ thuộc vào thông báo, tin nhắn, mạng xã hội, nên họ bắt đầu tìm cách digital detox hay "giải độc số" bằng chính các ứng dụng công nghệ. 

Vì thế, các ứng dụng như Forest, Freedom, Space hay RescueTime đang trở thành trợ lý cai nghiện quen thuộc của những người muốn thoát khỏi màn hình. 

Forest khuyến khích người dùng tập trung bằng cách trồng một cây ảo mỗi khi họ không chạm vào điện thoại. Freedom tự động khóa các ứng dụng gây xao nhãng trong khung giờ đã định, giúp bạn có những khoảng thời gian "yên tĩnh" thật sự. Trong khi đó, Space ghi lại tần suất mở điện thoại và thời lượng dùng từng app, còn RescueTime thì phân tích chi tiết mức độ tập trung của bạn trong ngày và gửi báo cáo mỗi tuần để người dùng xem lại thói quen số của chính mình.

Lợi ích có thật, nhưng không dễ duy trì

Theo trang Medical News Today, digital detox mang lại nhiều lợi ích đáng kể như giảm căng thẳng, cải thiện giấc ngủ, tăng năng suất và khả năng tập trung. Một số người sau vài ngày tắt mạng xã hội cho biết họ cảm thấy tâm trí sáng hơn, ngủ ngon hơn và ít bị FOMO (sợ bỏ lỡ). Tuy nhiên, bài viết cũng chỉ ra rằng việc duy trì "giải độc số" trong dài hạn rất khó.

Nhiều người cảm thấy lo âu, lạc lõng hoặc sợ bị "bỏ lại" khi không cập nhật tin tức hay thông báo bạn bè. Digital detox, vì thế, dễ trở thành một giải pháp ngắn hạn hơn là lối sống bền vững, giống như việc nhịn ăn vài ngày chứ không phải thay đổi chế độ ăn suốt đời.

Theo khảo sát của DataReportal, người Việt trung bình dành hơn 6 giờ mỗi ngày cho Internet, trong đó 3 giờ là trên mạng xã hội. Các chuyên gia tâm lý cho rằng, giải pháp không nằm ở việc cắt công nghệ, mà ở việc học cách sống cùng công nghệ một cách có ý thức. Digital detox hiệu quả nhất là khi bạn chủ động chọn khi nào, vì sao mình mở điện thoại, thay vì để thuật toán quyết định điều đó.

Dù vậy, các ứng dụng theo dõi và hạn chế thời gian sử dụng điện thoại vẫn có giá trị. Chúng phản ánh nhu cầu tự điều chỉnh của con người trước sức mạnh lan tỏa của công nghệ, giúp chúng ta nhận biết giới hạn của chính mình. Có lẽ, sức khỏe trong kỷ nguyên số không đến từ việc rời bỏ công nghệ, mà đến từ việc biết dừng đúng lúc. 

Và đôi khi, một ứng dụng buộc bạn hít thở sâu trước khi mở mạng xã hội, cũng đủ để nhắc rằng: cuộc sống không chỉ diễn ra trên màn hình.