Mỏ vàng cho thiếu nhi

Tác phẩm “Ronia, con gái của tướng cướp”, qua bản dịch Nguyễn Bích Lan, đưa độc giả bước vào thế giới phiêu lưu giàu tình thương, nơi trẻ thơ có thể cảm hóa tâm hồn xấu xa nhất.

Sách của Astrid Lindgren và một số tác phẩm văn học thiếu nhi kinh điển.

“Phải nói rằng tôi vớ được tác giả người Thụy Điển này là vớ được một mỏ vàng. Và khi dịch thì tôi nhận ra mình như sinh ra để dịch tác phẩm này, tôi đã dành những gì đẹp nhất của mình cho tác phẩm. Một sự lao động không phải là nhàn nhã nhưng hạnh phúc”, dịch giả Nguyễn Bích Lan chia sẻ trong một buổi giao lưu online với độc giả.

"Mỏ vàng" mà dịch giả Nguyễn Bích Lan nhắc tới ở đây là tác phẩm của nhà văn Astrid Lindgren. Ronia, con gái của tướng cướp, một trong số tác phẩm mới nhất của nhà văn Thụy Điển này, vừa được xuất bản tiếng Việt.

Giữa đêm mưa bão ở pháo đài Matt, tiếng hát ru của người mẹ Lovis vang lên trong tiếng sấm sét dữ dội, đón chào sự ra đời của Ronia, con gái của viên tướng cướp khét tiếng nhất vùng. Từ khoảnh khắc ấy, hành trình của một đứa trẻ mang trong mình bản năng thiện lương bắt đầu, để rồi chính cô trở thành người thách thức quá khứ đẫm máu của gia đình và cảm hóa trái tim cứng rắn của cha.

Với dịch giả Nguyễn Bích Lan, Ronia, con gái của tướng cướp không chỉ là một câu chuyện phiêu lưu mà còn là bức tranh nhân văn về sức mạnh cảm hóa của tình thương. Ngay từ những trang đầu, chị đã bị cuốn hút bởi thế giới thiên nhiên bốn mùa, yếu tố kỳ ảo sống động và mạch truyện giàu cảm xúc.

Sức mạnh của trẻ thơ

Ronia, con gái của tướng cướp mở ra bằng đêm giông bão xé đôi pháo đài Matt. Giữa tiếng sấm đùng đoàng, người mẹ Lovis yêu cầu tắt hết âm thanh để hát ru, tin rằng “chỉ khi hát thì chị mới nghĩ rằng đứa con của chị sinh ra trong yêu thương và hạnh phúc hơn”, dịch giả Nguyễn Bích Lan kể lại. Từ khoảnh khắc ấy, hành trình của Ronia, cô bé mang bản năng thiện lương giữa thế giới đầy bóng tối, bắt đầu.

Ronia lớn lên giữa rừng sâu. Ở đây, mùa đông tuyết phủ trắng xóa, mùa xuân bừng bừng sức sống, mùa thu thì lung linh ánh trăng. Thiên nhiên vừa là sân chơi vừa là nơi thử thách, giúp cô nhận ra sự tàn nhẫn của việc cướp bóc.

Ronia, con gái của tướng cướp của nữ văn sĩ Thụy Điển Astrid Lindgren, đã được dịch ra ít nhất 39 ngôn ngữ trên thế giới.

Khi trưởng thành, Ronia kiên quyết đối đầu với cha, thậm chí bỏ nhà vào rừng sống cùng muông thú, hy vọng ông sẽ từ bỏ nghiệp cướp bóc.

Sự phản kháng ấy khiến trái tim tướng cướp Matt tan vỡ. Kẻ “không sợ gì cả, nhưng sợ nghe tiếng con gái khóc” rơi vào tuyệt vọng, thậm chí “không ăn, không ngủ, không còn thiết gì chuyện cướp bóc nữa”.

Dịch giả Bích Lan nhận xét: “Chính những đứa trẻ lại là người cảm hóa và làm mềm trái tim; chỉ có tình thương ruột thịt, tình yêu của con người mới có thể cảm hóa được những tên cướp khét tiếng như Matt".

Câu chuyện thêm phần hấp dẫn bởi yếu tố kỳ ảo như quỷ lùn xám, quỷ mông bự và thiên điểu đầu người, hình chim. Đặc biệt, đoạn Ronia và cậu bạn Birk bị thiên điểu truy đuổi giữa dòng thác là gay cấn nhất.

Trên tất cả, Ronia, con gái của tướng cướp là hành trình một đứa trẻ dám thách thức quá khứ đẫm máu của gia đình, gieo hạt mầm lương thiện và khẳng định sức mạnh bền bỉ của tình thương, lòng can đảm giữa thế giới hỗn loạn.

Hình ảnh trong phim hoạt hình chuyển thể Ronia, con gái của tướng cướp do Ghibli thực hiện. Ảnh: Amazon

Văn học thiếu nhi tưới mát tâm hồn

Từ những câu chuyện giàu tính nhân văn như Ronia, con gái của tướng cướp, dịch giả Nguyễn Bích Lan mở rộng góc nhìn về kho tàng văn học thiếu nhi kinh điển. Chị cho rằng đây là dòng sách “vượt qua sự thử thách của thời gian”, không bị giới hạn bởi biên giới hay khác biệt ngôn ngữ.

Theo dịch giả, điểm chung của thể loại này là sự trong sáng, hướng con người đến những điều tốt đẹp, gắn kết với thiên nhiên và giúp phát triển tâm hồn. Những câu chuyện này thường đan cài yếu tố hài hước, phiêu lưu kỳ ảo, cùng các bài học sống được gài khéo léo để trẻ dễ dàng tiếp nhận.

Dịch giả Nguyễn Bích Lan (thứ ba, từ trái sang) chia sẻ về ý nghĩa việc đọc văn học thiếu nhi kinh điển cho trẻ.

"Văn học thiếu nhi kinh điển tưới mát tâm hồn và có sức mạnh cảm hóa và làm mềm trái tim con người bằng tình yêu thương. Với người lớn, đó còn là một liệu pháp tinh thần bằng cách đẩy các ý nghĩ tiêu cực ra khỏi đầu để họ có những phút rất trong sáng của tâm hồn”, chị chia sẻ.

Dịch giả cho biết mình đọc sách thiếu nhi mỗi tối như một cách dọn dẹp đầu óc trước khi ngủ và coi đây là liệu pháp hiệu quả hơn thuốc ngủ.

Những tác phẩm như Heidi, Hoàng tử bé, Truyện cổ Grimm hay Trên sa mạc và trong rừng thẳm... mang lại trải nghiệm vượt biên giới tuổi tác. Chúng bồi đắp vốn từ, rèn luyện kỹ năng diễn đạt và khơi nguồn cảm hứng sáng tạo cho độc giả.

Chị cũng nhấn mạnh văn học thiếu nhi kinh điển có khả năng kết nối thế hệ. Khi cha mẹ và con cùng đọc, đó không chỉ là hoạt động giải trí mà còn là dịp vun đắp sự gắn bó và đồng cảm. Những tình tiết dí dỏm, những chuyến phiêu lưu giàu tưởng tượng tạo nên kỷ niệm đọc sách chung không thể thay thế.

Với Bích Lan, giới thiệu thêm nhiều tác phẩm kinh điển cho bạn đọc Việt là “việc nhỏ nhoi” nhưng giàu ý nghĩa. “Nếu bạn không biết làm gì cho cuộc đời thì hãy bắt đầu bằng cách làm vui cho những đứa trẻ. Những đứa trẻ hạnh phúc và vui sẽ lớn lên thành những con người vững vàng trong cuộc sống”.