Lý do Ninja Van bị đánh bật khỏi Việt Nam

Ninja Van rút khỏi giao hàng nhanh ở Việt Nam, tái cấu trúc sang B2B và logistics chuỗi lạnh, nhưng chịu áp lực giữ thị phần và đạt lợi nhuận trước thềm IPO.

Theo Tech In Asia, cuộc chiến giá và thế “kìm kẹp” của J&T Express cùng SPX (Shopee Express) đang đẩy các nhà cung cấp dịch vụ logistics bên thứ ba (3PL) trong khu vực vào thế yếu, và Ninja Van cũng không ngoại lệ.

Đầu tháng này, công ty có trụ sở tại Singapore thông báo sẽ ngừng toàn bộ dịch vụ giao hàng nhanh tại Việt Nam, bao gồm cả mảng B2C (giao hàng cho người tiêu dùng) và B2B (giao hàng cho doanh nghiệp). Trước đó vào tháng 8, Ninja Van đã cắt giảm 12% nhân sự tại Singapore.

Hiện công ty được cho là đang đàm phán huy động 80 triệu USD vốn mới. Vòng gọi vốn này do các nhà đầu tư hiện hữu B Capital và Monk’s Hill Ventures dẫn dắt, dự kiến khiến định giá Ninja Van giảm một nửa, còn khoảng 1 tỷ USD. Theo dữ liệu từ Alternatives.pe, năm 2021, Ninja Van từng được định giá khoảng 2,1 tỷ USD. Bloomberg cũng cho biết sau vòng gọi vốn Series E năm đó, định giá công ty vượt xa 1 tỷ USD. Lãnh đạo cấp cao của một công ty logistics Indonesia (giấu tên) chia sẻ với Tech In Asia rằng Ninja Van đang đánh mất thị phần giao hàng thương mại điện tử trên toàn khu vực. Ban đầu, Ninja Van vẫn nhận được một phần đáng kể đơn hàng từ TikTok Shop. Tuy nhiên, từ đầu năm 2025 đến nay, J&T gần như thống trị khâu giao hàng trên nền tảng này. Trên thực tế, từ năm 2024, Ninja Van đã bắt đầu dịch chuyển trọng tâm sang logistics B2B và logistics chuỗi lạnh, nhưng mức độ thành công trong các mảng này vẫn chưa rõ ràng. Trong buổi họp báo hồi tháng 4/2024, CEO Lai Chang Wen thừa nhận “sai lầm” của công ty là đã xem thương mại điện tử là “con đường duy nhất”. Đợt cắt giảm nhân sự tại Singapore và việc rút lui khỏi thị trường Việt Nam được xem là một phần của “kế hoạch tái cấu trúc” Ninja Van. Nhưng thách thức lớn hơn nằm ở việc công ty có thể tiếp tục duy trì dịch vụ giao hàng thương mại điện tử trong khi vẫn nuôi hy vọng IPO nhờ các mảng kinh doanh mới hay không. Liệu nước đi muộn sang B2B và chuỗi lạnh có đủ lực? Theo lãnh đạo công ty logistics Indonesia kể trên, sự quan tâm trở lại của B Capital và Monk’s Hill dành cho Ninja Van xuất phát từ tiềm năng ở mảng B2B và logistics chuỗi lạnh. Tháng 1/2025, ông Lai nói với Tech in Asia rằng việc mở rộng sang 2 mảng này sẽ “đóng góp đáng kể” cho lợi nhuận của Ninja Van trong tương lai gần. Ông cũng khẳng định biên lợi nhuận trong 2 mảng này cao gấp khoảng 3 lần so với thương mại điện tử, đồng thời kỳ vọng công ty đạt điểm hòa vốn EBITDA vào tháng 6. Tuy nhiên, việc đạt lợi nhuận trong bối cảnh hiện nay là thách thức không nhỏ. Để làm được điều đó, quá trình chuyển hướng của Ninja Van cần được đẩy nhanh hơn. Một cựu nhân viên từng làm việc hơn 5 năm tại công ty tiết lộ rằng doanh thu từ thương mại điện tử chiếm tỷ trọng “rất lớn”. “Nếu biên lợi nhuận từ mảng logistics thương mại điện tử không đủ bù đắp khối lượng và chi phí vận hành, thì dù các mảng khác có sinh lời cao đến đâu cũng khó lấp được khoảng trống đó”, cựu nhân viên này cho biết. Họ cũng nói thêm rằng mảng logistics xuyên biên giới của Ninja Van - bao gồm giao hàng tận nơi cho khách hàng cá nhân và doanh nghiệp - từng đạt “biên lợi nhuận tốt” vào năm 2024, nhưng chưa rõ kết quả năm nay ra sao. NINJA VAN VẪN CHẬT VẬT TÌM LỢI NHUẬN Nguồn: BCTC DN. NhãnDoanh thuChi phí hoạt độngLợi nhuận ròng 2023 triệu USD 734-959-239 2024 674-820-145 Dịch vụ B2B của Ninja Van hỗ trợ khách hàng trong việc bổ sung hàng hóa với tính năng theo dõi đơn hàng theo thời gian thực, phục vụ các thương hiệu như Watsons (bán lẻ mỹ phẩm), Skechers (giày dép) và Faber-Castell (văn phòng phẩm). Ở mảng logistics chuỗi lạnh, khách hàng của công ty bao gồm Gourmet Food Holdings (thực phẩm), Omakase (thức ăn cho thú cưng) và Little Barn (thức ăn cho trẻ nhỏ). Theo Linh Phan - cựu Giám đốc Chiến lược tại công ty logistics B2B Zyllem - kinh nghiệm dày dạn của Ninja Van trong mảng B2C sẽ là lợi thế trong chiến lược chuyển dịch, nhờ việc từng “tiếp xúc với nhiều mô hình vận hành khác nhau”. Tuy nhiên, logistics chuỗi lạnh đòi hỏi hạ tầng chuyên biệt như thùng lạnh, xe tải có cảm biến nhiệt độ theo thời gian thực, và cần vốn đầu tư lớn. Linh Phan cũng lưu ý rằng lĩnh vực này bị quản lý chặt chẽ. Ví dụ, trong khâu phân phối dược phẩm - dịch vụ mà Ninja Van đang cung cấp - thuốc và vaccine phải được bảo quản trong dải nhiệt độ nghiêm ngặt. Việc vi phạm có thể khiến đơn hàng bị hủy. Lãnh đạo công ty logistics Indonesia cho rằng Ninja Van đang bước vào mảng B2B “hơi muộn”, nhất là sau khi để mất thị phần thương mại điện tử quá nhanh. Thêm vào đó, thị trường này đã chật kín các ông lớn đa quốc gia như FedEx, DHL. Họ cũng nhấn mạnh việc phục vụ khách hàng doanh nghiệp khác hẳn với tiếp cận người bán hàng thương mại điện tử: B2B có chu kỳ bán hàng dài hơn và gắn với hợp đồng, trong khi B2C có dòng đơn hàng liên tục. Các đối thủ như Paxel, Anteraja và Fresh Factory đã xây dựng mảng logistics chuỗi lạnh từ 2-3 năm trước, bên cạnh sự cạnh tranh từ các nhà cung cấp truyền thống. Kiểm soát chi phí Tính đến nay, Ninja Van đã huy động tổng cộng 1 tỷ USD vốn công bố. Dù không có “túi tiền sâu” như J&T (đã gọi được 5 tỷ USD) Ninja Van vẫn là một trong những startup logistics được hậu thuẫn vốn mạo hiểm lớn nhất khu vực. Tính đến tháng 6/2024, Ninja Van nắm giữ 94 triệu USD tiền mặt, đủ duy trì hoạt động khoảng một năm, theo báo cáo tài chính. Nếu dòng tiền vận hành không thay đổi nhiều, khoản vốn mới 80 triệu USD có thể kéo dài thêm gần một năm, tạo thêm thời gian cho công ty chuyển dịch sang mảng B2B và chuỗi lạnh. Tại buổi họp nội bộ sau đợt sa thải tháng 7/2024, nhiều nhân viên yêu cầu ban lãnh đạo thực hiện đánh giá nội bộ và “hậu kiểm” để tìm ra nguyên nhân thất bại và hướng khắc phục. Tuy nhiên, theo một cựu nhân viên từng làm việc tại Ninja Van hơn 3 năm, ban lãnh đạo đã “lướt qua các câu hỏi” mà không đi sâu vào vấn đề. Ninja Van cố gắng huy động vốn để duy trì hoạt động. Ảnh: Ninja Van. Cũng theo cựu nhân viên này, công ty thiếu tập trung vào tối ưu cấu trúc chi phí, dẫn đến việc phải chọn giải pháp cắt giảm nhân sự. Chi phí trên mỗi đơn hàng của Ninja Van được đánh giá là “rất cao” so với J&T, trong đó chi phí công nghệ là một khoản đáng kể. Đợt cắt giảm nhân sự gần đây cho thấy công ty đang nỗ lực xử lý vấn đề này. Các bộ phận bị ảnh hưởng gồm kỹ thuật, công nghệ thông tin và vận hành tại Singapore - tất cả đều thuộc nhóm phụ trách khu vực. Trong số vài chục nhân viên kỹ thuật và công nghệ thông tin tại trụ sở Singapore, chỉ còn lại một số ít. Cựu nhân viên nói rằng công ty “đã có thể hành động nhanh hơn”, nhất là khi Shopee công khai kế hoạch mở rộng SPX Express nhằm phục vụ đơn hàng nội bộ. “Đó lẽ ra phải là tín hiệu cảnh báo để Ninja Van tìm hướng phát triển khác, nhưng tôi nghĩ họ bắt đầu quá muộn”, người này chia sẻ. Sẽ rời bỏ thương mại điện tử? Tại Đông Nam Á, người tiêu dùng đã quen với việc được miễn phí vận chuyển và giao hàng siêu tốc. Điều này khiến các doanh nghiệp logistics nhỏ gần như “không có cửa” cạnh tranh trong mảng giao hàng thương mại điện tử, theo Linh Phan. “Trong những giai đoạn cao điểm, chỉ các ông lớn mới đủ nhân sự và năng lực vận hành đội xe”, ông nói thêm. Một số quy định có thể sớm chấm dứt cuộc chiến giá. Ở Indonesia, Bộ trưởng Truyền thông và Kỹ thuật số Meutya Hafid đã ban hành quy định cho phép áp giá sàn đối với phí vận chuyển. Tuy nhiên, đến nay mức giá sàn này vẫn chưa được áp dụng. Ông Linh Phan cho rằng bí quyết thành công của Shopee (và SPX Express) nằm ở khả năng bản địa hóa hoạt động, nhờ tuyển dụng nhân sự địa phương và tối ưu khâu vận hành.Ninja Van vẫn có thể tiếp tục tồn tại, chỉ là với mức định giá thấp hơn trướcCựu nhân viên từng gắn bó hơn 5 năm tại Ninja Van Vị lãnh đạo công ty logistics Indonesia dự báo Ninja Van sẽ rời khỏi mảng giao hàng thương mại điện tử, bởi dù thị trường B2B và chuỗi lạnh vẫn còn dư địa cho người chơi mới, công ty phải nhanh chóng xây dựng năng lực nội bộ. M&A có thể là giải pháp hợp lý để Ninja Van không phải tự xây dựng hạ tầng từ đầu. Dù vậy, khả năng chuyển đổi thành công sẽ tác động trực tiếp đến kế hoạch IPO, khi các nhà đầu tư theo dõi chặt chẽ việc công ty có đạt được cả lợi nhuận và quy mô hay không. Một số chuyên gia vẫn cho rằng logistics thương mại điện tử chưa phải ngõ cụt. “J&T đã chứng minh rằng có thể vận hành logistics thương mại điện tử ở quy mô lớn và có lãi. Vấn đề là các công ty khác có học theo được hay không”, cựu nhân viên từng gắn bó hơn 5 năm tại Ninja Van nhận định. Dù vậy, J&T có lợi thế lớn nhờ mối quan hệ lâu năm với Oppo - mang về lượng đơn hàng khổng lồ ngay từ giai đoạn đầu. Hai nhà sáng lập J&T gồm Jet Lee - cựu Giám đốc Oppo, và Tony Chen - người hiện vẫn là CEO Oppo. “Cuối cùng, nếu công ty tập trung vào lợi nhuận và tối ưu vận hành, Ninja Van vẫn có thể tiếp tục tồn tại, chỉ là với mức định giá thấp hơn trước”, cựu nhân viên kết luận. Trong môi trường kinh tế hiện nay, đầu tư đã trở thành khái niệm không mấy xa lạ với hầu hết mọi người. Để độc giả có thể tiếp cận những xu hướng đầu tư mới nhất, Tri Thức - Znews xây dựng chủ đề Đầu tư qua sách - nơi ghi lại những cuốn sách, câu chuyện, xu hướng đầu tư đã và đang diễn ra. Trong đó, các lĩnh vực đầu tư phổ biến bao gồm bất động sản, chứng khoán, ngoại hối và tiền ảo... Ngoài các câu chuyện về đầu tư, Đầu tư qua sách còn bao gồm các kiến thức về quản lý gia sản, tài chính cá nhân.