Lý do Matcha Quý Châu - Trung Quốc được ưa chuộng

Thị trường matcha toàn cầu đối mặt với sự thiếu hụt nghiêm trọng từ chuỗi cung ứng Nhật Bản. Giữa bối cảnh này, matcha Quý Châu trở thành một sự lựa chọn.

Nhờ TikTok và sự bùng nổ của xu hướng matcha trên thế giới, chỉ trong vòng 5 năm qua, loại thức uống này đã trở thành cơn sốt trong giới trẻ và dần thay thế cà phê trong thực đơn các quán, theo New York Times.

“Đua" gom hàng matcha 

Dữ liệu từ Bộ Nông nghiệp, Lâm nghiệp và Thủy sản Nhật Bản cho thấy năm ngoái, kim ngạch xuất khẩu trà xanh, bao gồm cả matcha, tăng 25% lên 36,4 tỷ yen (tương đương 245 triệu USD).

Cũng bởi vậy, giá matcha liên tục tăng mạnh thời gian qua. Theo Ủy ban Trà quốc tế, giá bình quân của Tencha hái đợt đầu tại Kyoto trong năm nay đã tăng gấp đôi so với năm ngoái, từ 5.500 yen/kg lên 14.333 yen/kg (gần 2,5 triệu đồng/kg), theo Financial Times. 

Đà tăng giá matcha không chỉ xuất phát từ nhu cầu tăng cao, mà còn bởi thiếu hụt nguồn cung đáng kể. Các đợt sóng nhiệt kỷ lục xảy ra trong mùa sinh trưởng quan trọng đã gây thiệt hại nghiêm trọng cho các cây trà tại Nhật Bản, ảnh hưởng đến khoảng 25% diện tích sản xuất Tencha tại các vùng như Kyoto. Việc mở rộng diện tích trồng trà cũng không thể giải quyết ngay lập tức khi cây trồng phải mất tới 5 năm mới cho ra sản phẩm, theo AP News.

Sự thiếu hụt nguyên liệu thô này có khả năng gây ra tác động nghiêm trọng và kéo dài. Đơn cử, tại Kyoto, lượng Tencha sẵn có vào năm 2025 chỉ đạt 6,14 tấn, giảm gần 40% so với năm ngoái.

Một nguồn matcha mới đang nổi lên 

Trước khủng hoảng thiếu nguyên liệu và chi phí tăng vọt, các nhà nhập khẩu trên thế giới buộc phải tìm kiếm các nguồn cung ứng thay thế ổn định và có tính kinh tế hơn. Điều này mở ra cơ hội lớn cho Trung Quốc khi trong những năm gần đây, tốc độ sản xuất matcha đã tăng nhanh chóng nhằm đáp ứng nhu cầu nội địa và quốc tế.

Tại huyện Giang Khẩu, nằm giữa địa hình núi non của tỉnh Quý Châu, Tây Nam Trung Quốc, truyền thống trồng trà hàng thế kỷ đang tiếp sức cho làn sóng tăng trưởng toàn cầu hiện đại. Năm ngoái, doanh số matcha của huyện vượt 1.200 tấn, đạt giá trị sản xuất hơn 300 triệu nhân dân tệ (tương đương 41,7 triệu USD), theo Tân Hoa Xã.

Hay thành phố Đồng Nhân (Tongren) thuộc tỉnh Quý Châu, cũng sở hữu nhà máy “siêu” matcha, với khả năng sản xuất 10 tấn/ngày và công suất hàng năm vượt 4.000 tấn.

Về mặt xuất khẩu, Quý Châu hiện là tỉnh xuất khẩu matcha số một của Trung Quốc và đứng thứ 3 trên toàn cầu về khối lượng xuất khẩu, cung cấp cho hơn 40 quốc gia và khu vực. Sự mở rộng này đang thúc đẩy tổng sản lượng matcha của Trung Quốc đạt mục tiêu 5.000 tấn vào năm 2025, chiếm khoảng 60% sản lượng toàn cầu.

Trước đây, matcha Trung Quốc thường được xem có chất lượng kém hơn so với matcha Nhật và chủ yếu được dùng làm hương liệu cho các sản phẩm như KitKat vị matcha, thay vì pha uống. 

Nhưng hiện tại, Quý Châu đang là một trong những địa phương tiên phong phá vỡ định kiến trên, thông qua việc áp dụng các tiêu chuẩn an toàn và chất lượng nghiêm ngặt, từ đó giúp sản phẩm đạt được các chứng nhận quốc tế quan trọng như EU và USDA Organic.

Ngoài ra, tỉnh Quý Châu còn tiên phong trong việc cấm 128 loại thuốc trừ sâu trong các vườn trà và đã vượt qua hơn 500 bài kiểm tra an toàn thực phẩm của EU. Vì vậy, sản phẩm của họ được dán nhãn "EU Standard Matcha" khi xuất khẩu sang thị trường châu Âu.

Còn ở Việt Nam, thị trường matcha cũng đang phát triển nhanh chóng, dự kiến tăng trưởng với tốc độ CAGR lên đến 14,8% đến năm 2031. Tuy nhiên, thị trường chung đang đối diện với bài toán tăng giá do áp lực từ chi phí nguyên liệu, nhân công và vận hành. 

Theo Báo cáo thị trường kinh doanh ẩm thực tại Việt Nam của iPOS.vn, trong nửa đầu năm 2025, 45,3% doanh nghiệp F&B đã thực hiện tăng giá sản phẩm. Đặc biệt ở các phân khúc bình dân và trung cấp, nơi khách hàng dễ dàng chuyển đổi sang lựa chọn thay thế, việc điều chỉnh giá luôn tiềm ẩn rủi ro mất khách. 

Theo chuyên gia của Oishi Deli Việt Nam, đơn vị tiên phong nhập khẩu matcha đặc sản Quý Châu về Việt Nam, do chi phí nguyên vật liệu tăng cao, các đơn vị kinh doanh F&B tại Việt Nam đã lựa chọn dịch chuyển đa dạng nguồn cung cấp nguyên liệu, thay vì chỉ phụ thuộc vào các nguồn cung matcha từ Nhật Bản. 

Trong đó, matcha từ Quý Châu có chất lượng tương đương, giá thành tiết kiệm hơn 1/3, đặc biệt về màu sắc, độ mịn, hương vị và hậu ngọt umami hay các vị hạt đặc trưng của matcha không quá khác biệt.

Dự kiến, xu hướng chuyển dịch sang nguồn cung matcha Quý Châu sẽ tiếp tục kéo dài nếu các giới hạn về khí hậu và sản lượng của Nhật Bản vẫn tiếp diễn.

Tại Việt Nam tham khảo nguồn cung ứng matcha tại https://oishidelivietnam.com

(Nguồn: Oishi Deli Việt Nam)