Loại quả mọc dại ở Hải Phòng được ví như măng cụt rừng, ngon 'ứa nước miếng'

Với vị chua thanh, ngọt dịu được ví như măng cụt rừng, loại quả mọc dại này được người dân Hải Phòng yêu thích, canh đến mùa để tìm mua.

Sản vật dân dã

Ở Đồ Sơn (TP Hải Phòng) có một loài cây mọc dại trong rừng, từ lâu đã được người dân biết đến và sử dụng, xem như sản vật đặc trưng của vùng đất này. Đó là cây bứa. Loài cây này cũng xuất hiện ở một số tỉnh miền núi phía Bắc và miền Tây nhưng số lượng không nhiều như Quảng Ninh, Lào Cai, Sơn La, Vĩnh Long…

Theo cuốn Những cây thuốc và vị thuốc Việt Nam, bứa là cây thân gỗ cao từ 10–15m, cành và nhánh dài, mọc xòe ngang. Quả bứa hình cầu, to cỡ 3 đầu ngón tay chụm lại, nhiều rãnh dọc, vỏ dày, khi chín bên ngoài chuyển màu từ xanh sang vàng, phần thịt chia múi giống măng cụt.

Do cả lá và quả đều ăn được, vị chua dễ chịu, nên ngoài mọc tự nhiên, bứa còn được người dân đem về trồng trong vườn để làm gia vị.

Chị Nguyễn Mai, người dân phường Đồ Sơn (phường Ngọc Xuyên, quận Đồ Sơn cũ), cho biết khoảng cuối hè, đầu thu (tháng 6–9 dương lịch) là thời điểm bứa chín rộ. Khi đó, bà con thường vào rừng, lên đồi hay ra vườn hái bứa mang về ăn hoặc bán.

“Thoạt nhìn quả bứa khá giống ổi găng nhưng bên trong thịt mọng, khía múi như măng cụt nên người dân thường ví quả này là ‘măng cụt rừng’”, chị Mai chia sẻ.

Theo chị, quả bứa chín có thể bổ đôi, ăn ngay phần thịt mọng nước bên trong. Quả có vị ngọt, chua dịu và thơm đặc trưng. Giá bứa vào mùa khá rẻ, chỉ từ 35.000–50.000 đồng/kg, tùy nơi và thời điểm.

Quả bứa vào mùa được nhiều người săn đón. Video: Trương Văn Quang

Dù ngon miệng nhưng người dân thường không dám ăn nhiều vì nhựa quả dễ làm vàng bề mặt răng. Phần nhựa này có thể loại bỏ dễ dàng sau khi ăn, không làm ảnh hưởng về mặt sức khỏe hay thẩm mỹ.

Ngoài ăn tươi, người dân Đồ Sơn còn dùng quả bứa làm gia vị cho nhiều món như canh chua, dầm nước rau muống hay kho cá…

Sau khi thu hái, họ tách riêng phần vỏ và ruột. Vỏ đem thái lát hoặc để nguyên, phơi hoặc sấy khô đến khi quắt lại, ngả màu đen, rồi bảo quản trong hũ, lọ hoặc túi kín để dùng quanh năm. Phần ruột có thể dầm đường làm nước giải khát.

Chị Mai cho hay, quả bứa mỗi năm có một mùa nên người dân địa phương thường kéo dài thời gian bảo quản bằng cách sấy, phơi khô thủ công như vậy. Mỗi lần dùng, người ta chỉ cần lấy vài ba lát bứa khô là đủ giúp món ăn ngon hơn. 

“Với nồi canh chua, chỉ cần cho 3-4 lát bứa là đủ vị. Còn kho cá, bạn có thể dùng 5-7 lát, vừa giúp khử mùi tanh, vừa làm hương vị món ăn thêm hấp dẫn”, chị nói thêm.

Ngoài thưởng thức như trái cây và làm gia vị cho món ăn, quả bứa còn được xem là vị thuốc dân gian. Theo cuốn Những cây thuốc và vị thuốc Việt Nam, vỏ quả bứa được dùng để chữa mẩn ngứa, dị ứng, ho ra máu.