Không ai mở được 3 tỷ 'tiền ảo' thừa kế vì bố đột ngột qua đời

Đọc bài Chú ruột độc thân qua đời có 3 tỷ tiết kiệm, làm sao biết gửi ở ngân hàng nào?, tôi thấy giải quyết vấn đề không khó, chỉ là tốn chút thời gian.

Nếu gia đình của tác giả không truy cập được vào điện thoại (nếu biết mật khẩu điện thoại thì tốt nhất tìm thấy app ngân hàng nào thì đến những ngân hàng đó hỏi, tuyệt đối không nên tọc mạch gì vào máy của người đã khuất), thì hãy cứ sạc pin đầy đủ, rồi sẽ nhận được tin nhắn thông báo từ các app ngân hàng để khoanh gọn phạm vi tìm kiếm.

Chịu khó hơn nữa, cầm trích lục giấy chứng tử đi gõ cửa khắp các ngân hàng, nhờ họ truy dùm xem người quá cố có gửi tiền ở đấy không. Nói chung, sự việc không đến mức vô vọng, nếu như chú của tác giả có gửi tiền tiết kiệm thật.

Còn trường hợp ông bạn thân của tôi, đột ngột qua đời, để lại tài sản cho vợ con, nhưng mãi có khúc mắc là số tiền số Bitcoin không truy cập được do cả nhà không ai biết mật khẩu. Chuyện này do nhóm bạn trade chung tiết lộ là anh ấy có khoảng 1,2 Bitcoin (giá thị trường hiện tại gần 3 tỷ đồng).

Thế nhưng, khi bể ra thì kéo theo những hệ lụy. Vợ con suy nghĩ : Tại sao ông ấy không nói với người nhà, mà bạn bè chơi tiền số chung thì lại nói rõ mồn một. Rồi bây giờ không truy cập được thì tính thế nào?

Người đã khuất có thiên vị, tiết lộ riêng với ai trong nhà không? Muôn vàn lục đục vì những lý do ấy. Thậm chí, tôi còn nghe nói là họ nghi nhóm bạn trade chung biết mật khẩu vì có thể chồng-cha họ nhờ trade hộ...

Nếu so ra, tiền tiết kiệm bí mật ở ngân hàng vẫn còn rõ ràng chán hơn so với những trường hợp chủ nhân tiền điện tử đột ngột qua đời.

Năm 2018, tỷ phú Matthew Mellon, người thừa kế các tập đoàn ngân hàng lớn ở Mỹ, qua đời ở tuổi 54. Khi ông mất, khối tài sản lên đến 1 tỷ USD tiền mã hóa XRP gần như trở thành vô giá trị, vì không ai biết mật khẩu. Gia đình ông, luật sư riêng, thậm chí các chuyên gia an ninh mạng cũng đành bó tay.

Một thống kê cho thấy: có đến 3 triệu Bitcoin, trị giá khoảng 25 tỷ USD (thời điểm thống kê), đã bị mất vĩnh viễn vì người sở hữu qua đời mà không kịp tiết lộ mã khóa.

Một số trường hợp khác cũng bi kịch không kém. Michael Moody không thể truy cập ví Bitcoin của con trai, vốn là một người đào Bitcoin lâu năm, sau khi con anh qua đời trong tai nạn máy bay. Hay như chính Mellon, dù sau này nhờ may mắn mà nhóm luật sư của ông được nền tảng XRP hỗ trợ mở khóa một phần tài sản, điều đó cũng chỉ là ngoại lệ.

Những câu chuyện này đặt ra một vấn đề rất mới nhưng rất thật trong thời đại kỹ thuật số: Nếu không có sự chuẩn bị trước, số tài sản này sẽ mất vĩnh viễn. Sẽ không có tòa án, không có công chứng viên, không có di chúc truyền thống nào có thể thay thế được cái mật khẩu.

Tiền mã hóa, với tính phi tập trung, vốn được xem là công cụ bảo mật, riêng tư, vượt qua ranh giới quốc gia và tổ chức. Nhưng cũng chính vì không ai quản lý ngoài chủ nhân, nó đòi hỏi người sở hữu phải có trách nhiệm tự bảo vệ và... tự chia sẻ quyền kiểm soát khi cần thiết.

Trong khi đó, nhiều người lại có tâm lý giữ bí mật tuyệt đối, không ai biết, kể cả người thân.

Khi mà "tài sản số" còn khoảng trống về định nghĩa, pháp lý, nó đã trở thành một phần đáng kể trong của để dành, của đầu tư. Việc chuẩn bị chia di sản, không thể chỉ dừng lại ở chia đất, chia nhà. Nó cần một tư duy và sự chuẩn bị mới, đó là lập kế hoạch thừa kế cho tài sản số.

Một số nhà đầu tư khôn ngoan đã chọn cách đơn giản: Viết mã khóa ra giấy, để ở nơi an toàn hoặc giao cho người mình tin cậy. Số khác chọn các nền tảng ví số cho phép chia sẻ quyền truy cập theo thời gian hoặc sự kiện (ví dụ: tự động gửi thông tin cho người thân khi tài khoản không hoạt động trong một thời gian dài). Nhưng nhìn chung, vẫn chưa phổ biến.

Nếu không cập nhật kịp với tốc độ phát triển của tiền mã hóa, và cũng chưa có quy trình pháp lý rõ ràng nào để xử lý tài sản kỹ thuật số khi chủ sở hữu qua đời. Trong lúc đó, chỉ có mỗi người sở hữu là có thể tự hành động để tránh những nguy cơ về sau.

Phạm Minh