Hy vọng về 'kỷ nguyên hòa bình' ở Trung Đông

Thỏa thuận ngừng bắn tại Dải Gaza được nhiều lãnh đạo xem là bàn đạp để hướng đến xây dựng khu vực Trung Đông ổn định.

Ngày vui cho người Israel - Palestine

Ngày 13.10 chứng kiến khoảnh khắc vui mừng của cả người Israel và Palestine, khi lực lượng Hamas và Israel trao đổi tù nhân - con tin. Toàn bộ 20 con tin còn sống tại Dải Gaza được Hamas trao trả cho Israel, đổi lại Tel Aviv đã thả gần 2.000 tù nhân Palestine. Cùng ngày, Mỹ và hơn 20 lãnh đạo thế giới đã đàm phán tại hội nghị thượng đỉnh về Gaza ở Ai Cập. Tuyên bố chung sau hội nghị được ký bởi ông Trump, Quốc vương Qatar Tamim bin Hamad al-Thani, Tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ Recep Tayyip Erdogan và Tổng thống Ai Cập Abdel Fattah al-Sisi, AFP đưa tin.

Theo tuyên bố, các bên cam kết theo đuổi tầm nhìn toàn diện về hòa bình, an ninh và thịnh vượng chung khu vực, đồng thời hoan nghênh những tiến bộ đã đạt được về thiết lập thỏa thuận hòa bình "toàn diện và bền vững" tại Dải Gaza. "Đây là một ngày tuyệt vời với thế giới, với Trung Đông. Cuối cùng chúng ta đã có hòa bình ở Trung Đông", ông Trump phát biểu ngày 13.10. Tổng thống Ai Cập nói thỏa thuận Gaza đã "khép lại một chương đau thương trong lịch sử nhân loại", đồng thời kêu gọi tận dụng động lực ngừng bắn tại Gaza để mở ra một kỷ nguyên mới ở Trung Đông. "Hãy để chiến sự Gaza là cuộc chiến cuối cùng ở khu vực", ông al-Sisi nói.

Nhiều kênh truyền thông đã đăng tải những người Palestine và Israel được thả không giấu được sự xúc động trong giây phút đoàn tụ với gia đình. Tại TP.Tel Aviv (Israel), 65.000 người đã tụ tập tại quảng trường, reo hò khi thấy chiếc trực thăng chở 20 con tin còn sống bay qua. Ở Dải Gaza, đám đông cũng tụ tập tại TP.Khan Younis chào đón gần 1.700 tù nhân Palestine đã bị giam trong hơn 2 năm chiến sự. 88 tù nhân khác thụ án chung thân ở Israel được thả và trở về Bờ Tây, trong khi 160 người được đưa đến Ai Cập.

Còn nhiều thử thách

Theo lộ trình hòa bình do Tổng thống Mỹ đề xuất, sau khi Hamas - Israel bàn giao con tin và tù nhân, Tel Aviv sẽ bắt đầu rút lực lượng khỏi Dải Gaza để chuẩn bị cho các bước đàm phán tiếp theo. Giới quan sát cho rằng lệnh ngừng bắn là tín hiệu bắt đầu cho một quá trình đàm phán kéo dài. Ngoài ra, các bên cũng đặc biệt quan tâm vấn đề dài hạn là tái thiết và xây dựng xã hội Gaza sẽ được triển khai ra sao. "Những bước đầu tiên hướng tới hòa bình luôn là những bước khó khăn nhất. Việc tái thiết có lẽ là phần dễ nhất", ông Trump nói.

Theo Hãng tin AP, kế hoạch hòa bình 20 điểm do ông Trump đề xuất chỉ mới vạch ra những bước cơ bản. Hiện chưa rõ các bên sẽ giải giáp Hamas như thế nào, hay nhóm vũ trang này có chịu từ bỏ kiểm soát Gaza hay không. Một lực lượng quốc tế sẽ được thành lập để giữ trật tự tại Gaza, nhưng chưa rõ nước nào sẽ cử quân đến. Chưa kể đến việc một số thành viên nội các Israel đã nêu rõ lập trường đánh bại hoàn toàn Hamas và sẽ không muốn để thời gian cho Hamas củng cố lực lượng.

Khác với ông Trump, Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu chưa tuyên bố cuộc chiến ở Gaza "kết thúc". Trong hơn 2 năm qua, ông Netanyahu liên tục khẳng định mục tiêu chiến thắng hoàn toàn Hamas. Trong khi đó, lực lượng Hamas dù suy yếu, song vẫn chưa từ bỏ kiểm soát Gaza và giải giáp theo mong muốn của Israel. The Guardian ngày 13.10 đưa tin Hamas đã triển khai các tay súng đến nhiều khu vực tại Gaza, cùng với đó xuất hiện thông tin nhóm vũ trang này đã sát hại nhiều người bị cho là "phản bội", ám chỉ lực lượng dân quân được Israel hậu thuẫn ở Gaza.

Các chuyên gia cho rằng để lệnh ngừng bắn kéo dài và có thể triển khai các bước tiếp theo, Mỹ và những nước trung gian cần liên tục gây sức ép và dành sự chú ý để đảm bảo Israel và Hamas tuân thủ. Nếu không, diễn biến tích cực những ngày qua có thể chỉ là thời gian tạm dừng, trước khi hai bên lại lao vào giao tranh.