'Hội chữa lành' thách thức y khoa thật: Đã đến lúc cơ quan chức năng phải mạnh tay

Thực tế đáng báo động càng bị dư luận, báo chí và giới chuyên môn phản biện, nhiều tài khoản mạng xã hội chuyên phát tán “bí kíp chữa lành” càng tỏ ra thách thức. Sau khi Tuổi Trẻ đăng tải loạt bài "chanh muối chữa bệnh", các bác sĩ đã có ý kiến:

Đi ngược, chống lại nền y học hiện đại

Sau khi báo chí đăng tải ý kiến các bác sĩ phân tích về phương pháp chữa bệnh phản khoa học, những tài khoản mạng xã hội này không những không dừng lại mà còn "cảm ơn" vì được nhắc đến, vì "được lan truyền miễn phí".

Đây không chỉ là biểu hiện của sự thiếu hiểu biết, mà còn là thái độ coi thường khoa học và dư luận xã hội, cho thấy một sự xem thường pháp luật.

Trong bối cảnh tin giả y tế có thể trực tiếp cướp đi mạng sống con người, đã đến lúc cơ quan chức năng không thể đứng ngoài.

Ở góc độ cá nhân, việc một số người chưa hiểu hết cơ chế bệnh tật, dinh dưỡng hay dược lý là điều có thể cảm thông. 

Nhưng khi sự thiếu hiểu biết được khoác áo tự tin, biến thành các bài viết khẳng định chắc nịch kiểu: "Muối tự nhiên chống đột quỵ", "Chanh kiềm hóa máu chữa ung thư", "Thuốc tây toàn hóa chất độc hại"… thì nó không còn là thiếu sót, mà là sự nguy hiểm có chủ đích.

Nguy hiểm hơn, khi bị báo chí lên tiếng, bị giới chuyên môn chỉ rõ sai lầm, những người này không sửa sai. Họ quay sang "cảm ơn cộng đồng" vì đã giúp lan tỏa thông điệp. Đây là một kiểu phản ứng thách thức giống như nhiều đối tượng từng buôn bán đa cấp trá hình: càng bị bóc mẽ, càng khoe khoang sự "bất bại".

Trong hàng loạt bài viết của các hội nhóm chữa lành, điểm chung là việc hạ thấp uy tín ngành y, coi thuốc tây như "hóa chất độc hại", cho rằng bác sĩ chỉ "chữa triệu chứng". Ngược lại, họ tôn vinh các phương pháp thô sơ như chanh, muối, gừng, sả, gán ghép cho chúng danh xưng "giải pháp tận gốc" hay "thần dược tự nhiên".

Các khái niệm khoa học cũng bị bóp méo: pH máu, áp suất thẩm thấu, cholesterol… trở thành những mảnh ghép nửa vời để che đậy sự ngụy biện. 

Đây chính là hành vi chống lại nền y học chính thống, nền y học đã mất hàng thế kỷ nghiên cứu, kiểm chứng lâm sàng và cứu sống hàng triệu người. Hạ thấp khoa học để nâng cao sự vô căn cứ chính là gieo rắc niềm tin lệch lạc, khiến người dân quay lưng với y tế hiện đại.

Thái độ thách thức còn thể hiện rõ ở cách họ chống lại dư luận xã hội. Khi báo chí đưa tin, khi cơ quan y tế lên tiếng, phản ứng thông thường của một cá nhân hay tổ chức có trách nhiệm sẽ là rút bài, xin lỗi hoặc chỉnh sửa.

Nhưng với nhiều tài khoản chữa lành, phản ứng lại là: "Cảm ơn báo chí đã giúp lan truyền thông điệp của tôi".

Đây là kiểu ngụy biện "tử vì đạo" - lấy việc bị phản đối làm bằng chứng cho rằng mình sở hữu chân lý. Thái độ dửng dưng, thậm chí mỉa mai dư luận, cho thấy họ không hề quan tâm đến hậu quả, mà chỉ coi mạng xã hội như một sân khấu để phô diễn quan điểm cá nhân.

Vô trách nhiệm với cộng đồng, gieo rắc niềm tin sai lệch

Hậu quả của sự lan truyền vô trách nhiệm này là khôn lường. Nhiều người bệnh đã mất cơ hội sống khi bỏ thuốc huyết áp, bỏ hóa trị, tin vào chanh muối hay các cách thải độc kỳ quặc, để rồi nhập viện muộn, thậm chí tử vong.

Gia đình của họ tan nát vì niềm tin mù quáng, mâu thuẫn nảy sinh khi một bên tin bác sĩ, một bên tin "thầy chữa lành". Niềm tin của cộng đồng vào ngành y bị xói mòn nghiêm trọng, và xã hội lại phải gánh thêm gánh nặng khi chi phí điều trị biến chứng tăng vọt, trong khi bệnh hoàn toàn có thể kiểm soát từ đầu.

Đáng nói, sự lan truyền này không chỉ một chiều. Những người đã tin rồi sẽ trở thành người rao giảng, chia sẻ và thuyết phục người khác.

Đó chính là cơ chế đa cấp từ một cá nhân thiếu hiểu biết, biến thành cả mạng lưới tin giả. Thuật toán mạng xã hội càng khuyến khích những nội dung gây tranh cãi, càng giúp loại thông tin này bùng phát. Và mỗi lượt chia sẻ, mỗi bình luận, vô tình tiếp tay cho việc gieo rắc sự sai lệch.

Pháp luật không thể đứng ngoài trước hiện tượng này. Nếu một sản phẩm tiêu dùng gian dối bị xử phạt vì "lừa dối khách hàng", thì với tin giả y tế, mức độ nguy hiểm còn cao hơn nhiều, bởi nó cướp đi cơ hội sống.

Đã có lúc chính quyền các địa phương và Bộ Y tế phải lên tiếng cảnh báo, nhưng chừng đó là chưa đủ. 

Khi các tài khoản chữa lành công khai thách thức, chỉ "cười trừ cảm ơn" sau mỗi lần bị báo chí phanh phui thì đã đến lúc cần biện pháp mạnh mẽ hơn.

Những cá nhân và tổ chức phát tán tin giả y tế cần bị xử phạt hành chính nặng tay, thậm chí truy cứu trách nhiệm hình sự nếu gây hậu quả chết người. Nội dung sai lệch phải bị buộc gỡ bỏ, kênh phát tán phải bị xóa nếu tái phạm.

Và trên hết, các nền tảng mạng xã hội phải hợp tác chặt chẽ với cơ quan chức năng trong việc hạn chế tin giả y tế.

Trong cuộc chiến này, vai trò của báo chí và chuyên môn cũng vô cùng quan trọng. Để không bị lấn lướt bởi "thần y online", hệ thống y tế và báo chí cần giải thích khoa học một cách dễ hiểu, ngắn gọn và gần gũi với đời thường.

Báo chí cần đẩy mạnh phóng sự điều tra, kể lại câu chuyện người thật việc thật, những bệnh nhân "sập bẫy chữa lành", để cảnh tỉnh cộng đồng.

Bên cạnh đó, kiến thức chính thống cũng cần được lan tỏa qua các hình thức hiện đại như video ngắn, infographic hay talkshow, thay vì chỉ dừng ở văn bản khô khan.

Sự thiếu hiểu biết cá nhân có thể tha thứ. Nhưng sự ngụy biện, cố chấp và coi thường dư luận xã hội khi phát tán tin giả y tế thì không.

Chúng ta không thể "cười trừ" khi thấy những lời khuyên sai lệch tiếp tục giết chết bệnh nhân. Đã đến lúc cơ quan chức năng phải vào cuộc quyết liệt, không chỉ bằng cảnh báo, mà bằng chế tài răn đe thật sự. Bởi mỗi ngày chậm trễ sẽ có thêm nhiều sinh mạng mất đi chỉ vì tin vào một cốc chanh muối.