Hình mẫu nào cho AI trong giáo dục Việt Nam?

Trong lớp học, một chú robot AI có tên ISAAC đang đứng trên bục giảng với vai trò trợ giảng. Bên dưới, các em học sinh hào hứng nói tiếng Anh, trò chuyện và tham gia hoạt động nhóm theo bài giảng số, đồng thời luyện phát âm chuẩn xác nhờ công nghệ AI Speak.

Đó là khung cảnh thường thấy trong lớp học của iSMART Education (iSMART), một trong những đơn vị tiên phong trong việc áp dụng công nghệ nói chung và AI vào giáo dục. Ngoài robot ISACC, theo ông Nguyễn Tiến Trình, CEO của iSMART, ngay trong năm học 2025-2026, iSMART cũng sẽ tiếp tục đưa vào các "nhân vật ảo" nhằm tăng cường sự gắn kết và cá nhân hóa trải nghiệm, gồm Tư vấn viên AI "Jessie" hỗ trợ phụ huynh 24/7 và Giáo viên ảo (AI Teacher) dẫn dắt học sinh khám phá những tiết học hấp dẫn, giàu tính trải nghiệm.

Không chỉ có iSMART mà ở rất nhiều đơn vị giáo dục khác, AI đang len lỏi vào quá trình giảng dạy với tốc độ nhanh chưa từng thấy.

"Cửa sổ cơ hội" của giáo dục

Câu chuyện áp dụng AI vào giáo dục Việt Nam cho đến thời điểm này đã không còn câu hỏi "có áp dụng hay không?" mà đã chuyển đổi thành "áp dụng như thế nào?". Điều đó cho thấy ngành giáo dục Việt Nam đang ở thời điểm buộc phải chuyển mình cùng công nghệ.

Theo "sách Trắng về Công nghệ giáo dục Việt Nam 2024", tại Việt Nam đã có tới 60% các sản phẩm công nghệ giáo dục (EdTech) sử dụng AI và con số này đang không ngừng tăng lên hằng ngày.

Sự tăng trưởng không ngừng này dựa trên nhiều lý do. Đầu tiên, hạ tầng và người dùng đã đạt "điểm bùng nổ": Việt Nam có khoảng 79,8 triệu người dùng Internet, tương đương gần 80% dân số. Có 90% trường phổ thông đã có kết nối Internet, và mục tiêu đạt 100% vào năm 2025 đang ở rất gần.

Bên cạnh đó, lãnh đạo các cấp cũng rất quyết liệt ban hành những chính sách thúc đẩy công nghệ và AI trong giáo dục trong thời gian qua. Nghị quyết số 57-NQ/TW ngày 22.12.2024 của Bộ Chính trị xác định rõ: đổi mới sáng tạo, khoa học công nghệ và chuyển đổi số là những đột phá chiến lược để phát triển đất nước. Bộ GD-ĐT cũng đã triển khai kế hoạch nâng cao năng lực số và AI cho giáo viên, cán bộ quản lý, với các chương trình tập huấn, diễn đàn chuyên đề trên toàn quốc. Các hội thảo, tọa đàm, khóa học về AI dành cho giáo viên liên tục được tổ chức trong thời gian qua.

Áp lực cạnh tranh quốc tế cũng là một yếu tố thúc đẩy việc áp dụng AI trong giáo dục. Trong khi thế giới đang tăng tốc, Việt Nam cũng không thể đứng ngoài cuộc. Ở Bắc Mỹ, IBM Watson Education và Edmodo đã hợp tác để sử dụng trí tuệ nhân tạo hỗ trợ giáo viên hiểu rõ nhu cầu học sinh và giảm thiểu lỗ hổng kiến thức. Ở châu Á, Singapore và Hàn Quốc đang triển khai AI để nâng cao chất lượng giáo dục, từ việc cải tiến bài tập cho học sinh đến cá nhân hóa lộ trình học. Các tiểu vương quốc Ả Rập thống nhất (UAE) cũng sẽ đưa AI vào chương trình giảng dạy ở các trường công như một môn học chính thức ngay từ năm học 2025-2026. Tại Ấn Độ, công ty Embibe cũng đã ứng dụng công nghệ AI trong giáo dục để giải thích các khái niệm toán học, khoa học phức tạp một cách dễ hiểu hơn.

Tất cả những điều trên đã hội tụ thành một "cửa sổ cơ hội" cho giáo dục Việt Nam và bắt buộc các đơn vị giáo dục phải chuyển mình kịp thời, hoặc sẽ bị tụt lại phía sau. Tuy nhiên, đây lại là bài toán không dễ. Nhiều đơn vị giáo dục đã sẵn sàng đầu tư mạnh mẽ công nghệ, ứng dụng AI, nhưng câu hỏi lớn là: đâu mới là hướng đi đúng?

Hình mẫu nào cho AI trong giáo dục?

Mặc dù ai cũng biết rằng trong kỷ nguyên này, giáo dục là môi trường bắt buộc phải đưa AI từng bước áp dụng sâu rộng hơn. Tuy nhiên, chọn một hình mẫu hay một cách làm nào để có thể học hỏi là điều không hề dễ dàng.

Ông Bung Trần, đồng sáng lập AI Education, đơn vị hợp tác với các công ty công nghệ hàng đầu thế giới trong việc thúc đẩy quá trình chuyển đổi số giáo dục tại Việt Nam, cho biết một trong những điểm rất quan trọng trong việc giới thiệu và đào tạo trí tuệ nhân tạo cho học sinh là thiết kế và cung cấp một nền tảng, tư duy phù hợp và đúng đắn để học sinh có thể sử dụng AI hiệu quả, trở thành cộng sự hợp tác thực hiện nhiệm vụ. Thứ hai là những kỹ năng sử dụng trí tuệ nhân tạo bằng việc đầu tiên trang bị năng lực số, thay vì chỉ tập trung công việc liên quan đến "ra lệnh". Sử dụng công cụ chỉ là ứng dụng cuối cùng. Nghĩa là cần trang bị mindset, skillset trước khi trang bị toolset. Những đơn vị giáo dục áp dụng đúng điều này trong việc áp dụng AI sẽ là hình mẫu tốt để những bên khác có thể tham khảo.

Một trong những đơn vị khởi đầu việc áp dụng công nghệ vào giáo dục rất sớm có thể nhắc đến iSMART Education với hành trình đưa công nghệ vào việc dạy tiếng Anh qua Toán và Khoa học ngay từ 12 năm trước. Sau hơn một thập kỷ, iSMART đã xây dựng nên một hệ sinh thái công nghệ giáo dục, cung cấp nhiều sản phẩm đáp ứng nhu cầu học tập đa dạng của học sinh, trong đó AI được tích hợp sâu và toàn diện.

Nói về câu chuyện của đơn vị mình, ông Nguyễn Tiến Trình, CEO iSMART chia sẻ: "Chúng tôi luôn tâm niệm, làm giáo dục là phải nghiêm túc: nghiêm túc đầu tư vào bài giảng số, nghiêm túc với từng kiến thức, từng chương trình để bảo đảm phù hợp và hiệu quả cho học sinh. Việc áp dụng AI hôm nay không phải là bước ngoặt đột ngột, mà là sự tiếp nối con đường mà các nhà sáng lập iSMART đã vạch ra từ đầu: tiên phong ứng dụng công nghệ, lấy tiếng Anh làm chìa khóa để mở rộng cơ hội học tập. Hơn 12 năm qua, iSMART luôn nghiên cứu và đưa những tiến bộ công nghệ mới nhất vào chương trình, với mục tiêu duy nhất là mang đến trải nghiệm học tập tốt nhất, đúng nhất cho học sinh".

Có thể thấy, công nghệ chính là "cây cầu" mà iSMART kiến tạo để học sinh được thụ hưởng tối đa. Học sinh là trung tâm, học tập qua các bài giảng số - sản phẩm cốt lõi, và từ đó tiếp cận một hệ sinh thái toàn diện, được đảm bảo bởi những yếu tố then chốt: nội dung học thuật chất lượng, nền tảng công nghệ hiện đại, đa dạng mô hình triển khai và sự kiểm định quốc tế uy tín.