Hai ngành hàng xuất khẩu tỷ USD 'cầu cứu' Thủ tướng

Hiệp hội Lương thực Việt Nam và Hiệp hội Cà phê - Ca cao Việt Nam cùng kiến nghị Thủ tướng loại gạo và cà phê nhân xuất khẩu ra khỏi nhóm hàng hóa chịu thuế giá trị gia tăng 5%.

Gánh nặng thuế VAT làm giảm hiệu quả xuất khẩu

Trong 6 tháng đầu năm nay, Việt Nam xuất khẩu hơn 4,7 triệu tấn gạo với kim ngạch đạt 2,45 tỷ USD - một nửa chặng đường đầy tích cực nếu so với kỷ lục 9 triệu tấn, trị giá 5,7 tỷ USD của năm 2024. Tuy nhiên, theo Hiệp hội Lương thực Việt Nam (VFA), hiệu lực của Luật Thuế giá trị gia tăng (VAT) từ ngày 1/7/2025 đang tạo ra thách thức lớn cho ngành gạo. Theo quy định mới, mặt hàng gạo xuất khẩu sẽ bị áp mức thuế VAT 5%. Ông Đỗ Hà Nam - Chủ tịch VFA - cho rằng việc áp thuế này làm gia tăng chi phí hoạt động của doanh nghiệp khi phải nộp thuế trước nhưng lại không được các tổ chức tín dụng giải ngân phần thuế trong vốn lưu động. Điều này tạo áp lực tài chính lớn, đặc biệt trong bối cảnh ngành gạo đang bước vào giai đoạn cạnh tranh cao với các đối thủ như Thái Lan, Ấn Độ, Myanmar. Gánh nặng thuế VAT có thể làm giảm hiệu quả xuất khẩu. Ảnh minh họa: IT. Không chỉ gây tốn kém về vốn, quy trình hoàn thuế sau đó cũng nhiều ách tắc. Nhiều doanh nghiệp xuất khẩu phản ánh phải chờ đợi thời gian dài để được hoàn thuế, trong khi phần lớn đối tác trong chuỗi cung ứng đã hoàn thành nghĩa vụ nộp thuế. Đây là một điểm nghẽn khiến hoạt động xuất khẩu bị chậm lại, ảnh hưởng trực tiếp đến hiệu quả kinh doanh và khả năng quay vòng vốn. Ông Hà Nam cho hay: "Nếu không kịp thời tháo gỡ nút thắt về thuế VAT, Việt Nam có thể mất lợi thế cạnh tranh với các nước xuất khẩu gạo khác - những quốc gia hiện không áp dụng loại thuế này hoặc có chính sách hoàn thuế đơn giản, nhanh chóng. Vì vậy, VFA kiến nghị Thủ tướng Chính phủ sớm xem xét đưa gạo xuất khẩu ra khỏi diện chịu thuế VAT". Cà phê nhân sống: Thu thuế rồi lại hoàn thuế Tương tự ngành gạo, ngành cà phê cũng đang chật vật với quy định thuế VAT mới. Trong 6 tháng đầu năm nay, xuất khẩu cà phê đạt gần 1 triệu tấn, kim ngạch lên tới 5,5 tỷ USD - tăng gần 5% về lượng và tới 66% về giá trị so với cùng kỳ năm trước. Đây là mức tăng trưởng ngoạn mục, nhờ giá cà phê quốc tế lên cao và nguồn cung thắt chặt. Trong văn bản gửi Thủ tướng Chính phủ, ông Nguyễn Nam Hải - Chủ tịch Hiệp hội cà phê - ca cao Việt Nam (VICOFA) - cho biết trước năm 2013, cà phê nhân từng thuộc diện chịu thuế VAT 5% theo quy định của Luật Thuế GTGT năm 2008. Tuy nhiên, trong quá trình áp dụng, chính sách này đã bộc lộ nhiều bất cập. Một số đối tượng lợi dụng cơ chế hoàn thuế để gian lận, gây thất thoát ngân sách Nhà nước, đồng thời tạo ra rào cản lớn cho các doanh nghiệp xuất khẩu chân chính. Trước thực trạng đó, năm 2013, Chính phủ đã quyết định loại mặt hàng cà phê nhân ra khỏi danh mục chịu thuế VAT. Thế nhưng, theo quy định mới có hiệu lực từ ngày 1/7/2025, cà phê nhân một lần nữa bị đưa trở lại nhóm hàng hóa chịu thuế VAT 5%. Kiến nghị đưa cà phê nhân sống vào danh mục đối tượng không chịu thuế VAT. Ảnh minh họa: IT. VICOFA cho biết hiện nay, hơn 85% sản lượng cà phê nhân của Việt Nam được xuất khẩu, phần còn lại tiêu thụ nội địa. Điều này đồng nghĩa gần như toàn bộ số thuế VAT phát sinh từ cà phê nhân đều sẽ được hoàn lại cho doanh nghiệp xuất khẩu. Như vậy, khoản thuế này không mang lại nguồn thu đáng kể cho ngân sách, trong khi lại tạo ra gánh nặng về quy trình và chi phí cho cả cơ quan thuế lẫn doanh nghiệp. Để hoàn thuế, cơ quan thuế phải bố trí thêm nhân lực và xử lý nhiều hồ sơ phức tạp. Doanh nghiệp cũng gặp khó khăn do thủ tục hoàn thuế kéo dài, phát sinh chi phí tài chính và làm chậm chu trình kinh doanh. Đặc biệt, quy định về điều kiện hoàn thuế yêu cầu người bán đã kê khai và nộp thuế VAT đầy đủ theo hóa đơn, trong khi doanh nghiệp xuất khẩu - bên đề nghị hoàn thuế - lại phải chờ đợi nhiều tháng để được giải ngân. Điều này khiến dòng tiền bị "đóng băng", tạo rủi ro lớn cho doanh nghiệp trong quá trình mua hàng và vận hành sản xuất - xuất khẩu. Tri Thức - Znews giới thiệu độc giả Tủ sách kiến thức kinh tế với đa dạng cuốn sách, câu chuyện trong lĩnh vực kinh doanh, kinh tế. Là nguồn tư liệu cho những người quan tâm và muốn nâng cao kiến thức trong lĩnh vực kinh tế. Những cuốn sách, câu chuyện trong Tủ sách không chỉ đơn thuần là những tác phẩm của tri thức mà còn chứa đựng bí quyết, kinh nghiệm quý báu từ các tác giả, nhà quản lý có uy tín và kinh nghiệm lâu năm trong ngành.

Đọc sách không chỉ giúp người đọc tiếp cận những kiến thức mới mà còn giúp mở rộng tầm nhìn và phát triển bản thân. Tủ sách kiến thức kinh tế mong muốn lan tỏa tri thức trong lĩnh vực kinh doanh, đồng thời phát triển văn hóa đọc cho người Việt.