Giờ G trước thềm thượng đỉnh Mỹ - Nga

Cuộc gặp đầu tiên trong nhiệm kỳ 2 của Tổng thống Mỹ Donald Trump với người đồng cấp Nga Vladimir Putin thu hút nhiều sự chú ý, với tâm điểm là vấn đề xung đột Ukraine.

Trang The Kyiv Independent đưa tin Bộ Tài chính Mỹ vừa tạm dỡ các lệnh cấm vận đối với những giao dịch cần thiết của Nga để tổ chức cuộc gặp giữa Tổng thống Nga Vladimir Putin và Tổng thống Mỹ Donald Trump tại bang Alaska (Mỹ) dự kiến vào rạng sáng 16.8 theo giờ VN. Việc tạm dỡ sẽ hết hạn vào ngày 20.8, áp dụng đối với các giao dịch "thông thường và cần thiết" để tham dự hoặc hỗ trợ hội nghị quan trọng này.

Cuộc gặp lịch sử

Một quan chức Nhà Trắng xác nhận hội nghị sẽ diễn ra tại Căn cứ hỗn hợp Elmendorf-Richardson ở TP.Anchorage, bang Alaska. Theo trang Defense One, địa điểm này được lựa chọn vì lý do an ninh, dù đây thường là nơi xuất phát của các máy bay quân sự Mỹ để chặn các máy bay Nga. Dù quy trình cụ thể được giữ kín, các căn cứ quân sự vẫn tuân thủ những quy định nghiêm ngặt để ngăn chặn hoạt động gián điệp trong các chuyến thăm của nguyên thủ quốc gia, bao gồm các biện pháp bảo vệ nguy cơ xâm nhập mạng và ngăn chặn tiếp cận trực tiếp các khu vực có thông tin mật. CNN dẫn các nguồn tin cho hay Nhà Trắng không muốn tiếp đón Tổng thống Nga tại một cơ sở quân sự Mỹ, nhưng do hạn chế lựa chọn nên buộc phải chọn căn cứ trên để gia tăng an ninh cho cuộc gặp.

Chưa rõ kế hoạch cụ thể của phái đoàn Nga, nhưng Tổng thống Putin hiếm khi di chuyển bằng máy bay mà không có tiêm kích hộ tống, kể cả ở trong nước. Theo ông David Nahom, cựu Tư lệnh khu vực Alaska thuộc Bộ Chỉ huy phòng không Bắc Mỹ, nhiều người đang theo dõi xem các máy bay quân sự Nga sẽ đi vào không phận Mỹ và hạ cánh tại căn cứ trên ra sao trong cuộc gặp lịch sử này.

Quan điểm của Mỹ

Tại cuộc họp báo trước thềm hội nghị, trả lời câu hỏi liệu Nga có phải đối diện hậu quả nào nếu Tổng thống Putin không đồng ý chấm dứt xung đột ở Ukraine sau cuộc gặp ở Alaska hay không, Tổng thống Trump trả lời: "Có, họ sẽ phải đối diện". Khi được hỏi liệu những hậu quả đó sẽ là lệnh cấm vận hay thuế quan, ông Trump nói với các phóng viên: "Tôi không cần phải nói. Sẽ có những hậu quả rất nghiêm trọng".

Mặt khác, Tổng thống Trump cho biết mục đích của cuộc gặp ở Alaska là nhằm chuẩn bị cho một cuộc gặp tiếp theo với sự tham dự của Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky. "Nếu cuộc gặp đầu tiên diễn ra tốt đẹp, chúng tôi sẽ có cuộc gặp thứ 2 nhanh chóng. Tôi muốn thực hiện điều đó gần như ngay lập tức, và chúng tôi sẽ có một cuộc gặp thứ 2 nhanh chóng giữa Tổng thống Putin, Tổng thống Zelensky và tôi, nếu họ muốn tôi tham dự", ông Trump nhấn mạnh, nhưng chưa đưa ra thời gian của cuộc gặp thứ 2, theo Reuters. Đài CBS News dẫn một nguồn thạo tin cho rằng Mỹ đang tìm kiếm địa điểm tổ chức hội nghị thượng đỉnh 3 bên với Nga và Ukraine vào cuối tuần tới.

NBC News dẫn một số nguồn tin cho biết Tổng thống Trump không có ý định thảo luận về bất kỳ khả năng phân chia lãnh thổ nào giữa Nga và Ukraine tại cuộc gặp ở Alaska. Trong khi đó, tờ The Telegraph đưa tin Tổng thống Trump đang chuẩn bị đề nghị cung cấp cho Nga quyền tiếp cận khoáng sản đất hiếm và các ưu đãi kinh tế khác nhằm chấm dứt xung đột ở Ukraine.

Những lằn ranh đỏ

Về phía Nga, TASS ngày 14.8 dẫn lại lời Tổng thống Putin phát biểu trong cuộc họp với các quan chức Bộ Ngoại giao Nga hồi tháng 6.2024 rằng ông đã vạch ra những tiền đề để giải quyết xung đột với Ukraine. Những điều này bao gồm việc Ukraine rút quân khỏi Donbass và Novorossiya, không gia nhập NATO, cam kết giữ vị thế phi liên minh, phi hạt nhân. Moscow cũng yêu cầu dỡ bỏ toàn bộ các lệnh trừng phạt do phương Tây áp đặt. Phát ngôn viên Bộ Ngoại giao Nga Alexey Fadeev ngày 13.8 cho biết Moscow giữ nguyên các quan điểm trên. Theo Reuters chiều 14.8 dẫn lời ông Yury Ushakov, Cố vấn cấp cao của Điện Kremlin, Tổng thống Putin và Tổng thống Trump sẽ gặp trực tiếp và chỉ có thêm sự hiện diện của các thông dịch viên, bên cạnh cuộc gặp rộng hơn và buổi ăn sáng làm việc. Theo chương trình đã thống nhất, hai bên sẽ tập trung thảo luận về khủng hoảng Ukraine và "các vấn đề nhạy cảm". Hai nhà lãnh đạo cũng sẽ thảo luận về thương mại, hợp tác kinh tế và sẽ họp báo sau cuộc gặp.

Phát biểu với các quan chức cấp cao Nga vào ngày 14.8, Tổng thống Putin nói rằng Mỹ đang "nỗ lực chân thành" để dừng chiến sự ở Ukraine, đồng thời cho rằng Moscow và Washington có thể đồng ý về một thỏa thuận vũ khí hạt nhân trong nỗ lực rộng lớn hơn nhằm củng cố hòa bình, theo Reuters. Cùng ngày, Nhà Trắng cho hay Tổng thống Trump muốn khám phá mọi phương án để chấm dứt chiến sự ở Ukraine một cách hòa bình.

Trước thềm hội nghị thượng đỉnh Mỹ - Nga, các nhà lãnh đạo châu Âu và Tổng thống Zelensky đã nói chuyện với Tổng thống Trump trong một cuộc gọi do Đức chủ trì, nhằm vạch ra các lằn ranh đỏ. Tổng thống Pháp Emmanuel Macron cho hay Tổng thống Trump đã nói rất rõ rằng Mỹ muốn đạt được lệnh ngừng bắn tại cuộc họp ở Alaska, ngoài ra các lãnh thổ thuộc về Ukraine không thể được đàm phán và chỉ có Tổng thống Ukraine mới có thể đàm phán. Còn Tổng thống Zelensky nói rằng Tổng thống Trump ủng hộ ý tưởng đảm bảo an ninh cho Ukraine trong một giải pháp hậu xung đột.