EVN cần lưu ý một điểm nếu muốn tăng giá điện

Chuyên gia cho rằng EVN cần xây dựng một số kịch bản tăng giá điện hợp lý, theo chu kỳ 3 tháng một lần và tham vấn với người dân, doanh nghiệp để xác định "mức chịu đựng".

Chuyên gia cho rằng không sớm thì muộn cũng phải cho EVN hạch toán, tính đúng tính đủ vào giá điện. Ảnh: EVN.

Trong bối cảnh hóa đơn tiền điện đang ở mức cao, việc tăng giá điện sẽ tác động trực tiếp đến người dân. Tuy nhiên, nhu cầu xác định giá điện theo nguyên tắc "tính đúng, tính đủ" nhằm xử lý khoản chi phí 45.000 tỷ đồng của Tập đoàn Điện lực Việt Nam (EVN) là điều không thể tránh khỏi. Các chuyên gia cho rằng đây là một bài toán khó giải.

Cần xác định "mức chịu đựng" của người dân

Tại tọa đàm về phát triển ngành điện của Cổng thông tin Chính phủ ngày 10/9, nguyên Cục trưởng Cục Quản lý giá (Bộ Tài chính) Nguyễn Tiến Thỏa làm rõ bản chất, nguyên nhân "khoản lỗ 45.000 tỷ đồng" của EVN, mà theo ông Thỏa cách gọi đúng phải là chênh lệch dòng tiền âm. Khoản chênh lệch này không phải là lỗ kinh doanh theo nghĩa thông thường, mà là kết quả của việc Nhà nước chưa tính đủ các chi phí vào giá điện cho EVN, nhằm hạn chế tác động quá lớn đến kinh tế vĩ mô và lạm phát. Theo ông Thỏa, để xử lý khoản này, EVN cần được Nhà nước cho phép và người dân đồng thuận. "EVN sẽ phải tính toán hợp lý khoản nào được tính vào giá thì giữ lại, khoản nào pháp luật chưa quy định được tính vào giá thì loại ra", nguyên Cục trưởng Cục Quản lý giá nói. Do vậy, ông Thỏa cho rằng EVN cần xây dựng lộ trình phân bổ hợp lý để khi đưa chi phí này vào giá điện không gây tăng giá đột ngột cho người dân. Theo Nghị định 72, thời gian điều chỉnh giá bán lẻ điện bình quân vẫn được giữ 3 tháng một lần như hiện nay. Tức là, mỗi năm có thể có 4 đợt thay đổi giá. Ông Nguyễn Tiến Thỏa cho rằng việc phân bổ chi phí vào giá bán điện sắp tới vẫn nên tiếp tục thực hiện theo cơ chế, chu kỳ này. "Nếu một năm mới điều chỉnh giá một lần thì tất cả chi phí dồn nén lại, tác động lúc ấy rất khủng khiếp. Kinh nghiệm từ điều hành giá xăng dầu cho thấy điều chỉnh định kỳ đúng thời gian sẽ giúp tránh sốc giá", ông Thỏa góp ý. Cũng tại tọa đàm, ông Hà Đăng Sơn, Giám đốc Trung tâm Nghiên cứu Năng lượng và tăng trưởng xanh, cho rằng việc điều chỉnh giá điện 3 tháng cũng cần phải đồng hành với nhiều cơ chế chính sách hỗ trợ mới giảm nhẹ tác động. Ông Sơn đề xuất Bộ Công Thương báo cáo Chính phủ về cơ chế hỗ trợ này nhằm đảm bảo nguyên tắc thị trường trong cơ chế giá điện, nhưng vẫn hạn chế được tác động bất lợi với người dân, doanh nghiệp. Cùng quan điểm, Ủy viên chuyên trách Ủy ban Kinh tế và Tài chính của Quốc hội Phan Đức Hiếu đề nghị EVN tính toán một số kịch bản cụ thể và tham vấn người dân, doanh nghiệp để xác định "mức chịu đựng, mức phù hợp". Ủy viên chuyên trách Ủy ban Kinh tế và Tài chính của Quốc hội Phan Đức Hiếu. Ảnh: VGP/Nhật Bắc. Đồng thời, lộ trình tăng giá dễ dự đoán để doanh nghiệp và người dân biết quá trình này sẽ diễn ra trong bao lâu, linh hoạt giá điện có thể tăng hoặc giảm nếu tình hình kinh doanh của EVN khả quan hơn. "Quan trọng nhất là tính hợp lý", ông Hiếu nhấn mạnh. Để giải bài toán khó này, các chuyên gia cũng cho rằng nhà điều hành cần có một tổ hợp chính sách hỗ trợ và an sinh xã hội để "che chắn" tác động ở mức hợp lý, bảo đảm người dân vẫn tiếp cận được dịch vụ điện cơ bản. Căn nguyên "khoản lỗ 45.000 tỷ đồng" Tại tọa đàm, Phó cục trưởng Cục Điện lực (Bộ Công Thương) Trịnh Quốc Vũ làm rõ những chi phí hợp lý, hợp lệ của EVN chưa được hạch toán và tính toán đủ vào giá bán lẻ điện. Phó cục trưởng Cục Điện lực (Bộ Công Thương) Trịnh Quốc Vũ. Ảnh: VGP/Nhật Bắc. Theo ông Vũ, khoản thâm hụt 45.000 tỷ đồng xuất phát từ việc giá điện bán lẻ không đủ bù đắp phí đầu vào, trong khi ngành điện còn phải thực hiện các nhiệm vụ chính trị, bảo đảm an sinh xã hội. Cụ thể, về chi phí đầu vào, xung đột địa chính trị giữa Nga và Ukraine khiến thị trường năng lượng sơ cấp của thế giới biến động mạnh, giá tăng rất bất thường. Năm 2022, giá than nhập khẩu - đang chiếm tỷ trọng 40-50% tổng nhu cầu than - tăng 163% so với năm 2021. Cá biệt tháng 4/2022, giá mặt hàng này tăng đến 411%, từ mức 138 USD/tấn lên 705 USD/tấn. Trong khi đó, giá khí giai đoạn này cũng tăng 27,4%. Đến năm 2023, mặt bằng giá nhiên liệu tốt hơn nhưng vẫn cao hơn nhiều so với năm 2021. "Điều này dẫn đến chi phí mua điện của EVN, nhất là từ các nguồn sử dụng năng lượng hóa thạch, gồm than, khí và dầu, đều tăng rất lớn", ông Vũ cho biết. Theo quy định về giá điện thì các chi phí hợp lý, hợp lệ trong cấu thành chi phí giá điện đầu vào của EVN sẽ được tính vào giá bán lẻ điện bình quân để điều chỉnh. Tuy nhiên, trong bối cảnh năm 2022, khi cả nước mới bước ra từ đại dịch Covid-19, nền kinh tế và các lĩnh vực cần có sự ổn định để phục hồi sau đại dịch, nhà điều hành đã quyết định chưa điều chỉnh giá điện. Do đó, trong năm 2022, không có đợt tăng giá điện nào. Sang 2023, giá điện có 2 lần tăng nhưng rất nhỏ giọt và thấp. "Điều này dẫn tới cuối năm 2023, EVN chịu một khoản thâm hụt do chi phí, hay vẫn gọi là lỗ lũy kế khoảng 50.000 tỷ", ông Vũ nói. Khoản lỗ này chưa gồm số lỗ tỷ giá 21.800 tỷ đồng treo lại mà EVN phải trả cho các đơn vị phát điện theo hợp đồng mua bán điện. Về nguyên nhân, ông Vũ giải thích do sự trượt giá giữa Đồng Việt Nam và các ngoại tệ vay từ tổ chức tín dụng quốc tế để đầu tư dự án nguồn điện. Theo cam kết trong hợp đồng, EVN có trách nhiệm thanh toán phần chênh lệch này, khiến tăng áp lực tài chính. "Không sớm thì muộn cũng phải cho doanh nghiệp hạch toán tính đúng tính đủ vào giá điện, bởi vì EVN cũng không thể chịu được mãi", ông Vũ nhìn nhận vấn đề. Vấn đề này cần thiết khi sắp tới Tập đoàn Điện lực Việt Nam đứng trước một nhiệm vụ rất lớn, được Chính phủ giao đầu tư các dự án lớn như nguồn điện hạt nhân Ninh Thuận 1, thủy điện tích năng Bác Ái để điều hòa giữa công suất nguồn, phụ tải, và các nguồn điện gió, nhiệt điện Quảng Trạch... Theo Phó cục trưởng, EVN cần tình hình tài chính lành mạnh để có thể tiếp cận và vay vốn, không những ở các tổ chức tín dụng trong nước mà cả quốc tế. Tri Thức - Znews giới thiệu độc giả Tủ sách kiến thức kinh tế với đa dạng cuốn sách, câu chuyện trong lĩnh vực kinh doanh, kinh tế. Là nguồn tư liệu cho những người quan tâm và muốn nâng cao kiến thức trong lĩnh vực kinh tế. Những cuốn sách, câu chuyện trong Tủ sách không chỉ đơn thuần là những tác phẩm của tri thức mà còn chứa đựng bí quyết, kinh nghiệm quý báu từ các tác giả, nhà quản lý có uy tín và kinh nghiệm lâu năm trong ngành.

Đọc sách không chỉ giúp người đọc tiếp cận những kiến thức mới mà còn giúp mở rộng tầm nhìn và phát triển bản thân. Tủ sách kiến thức kinh tế mong muốn lan tỏa tri thức trong lĩnh vực kinh doanh, đồng thời phát triển văn hóa đọc cho người Việt.