Đội tuyển Việt Nam có được xử thắng Malaysia? Chờ cơ quan 'bí ẩn' quyết định

Ủy ban kỷ luật FIFA được nhắc đến rất nhiều khi ra thông báo xử phạt bóng đá Malaysia vào ngày 26-9. Nhưng quyết định liên quan đến kết quả các trận đấu của Malaysia thời gian qua lại thuộc về một cơ quan khác của FIFA.

Cơ quan nào sẽ xét xử vụ việc?

Án phạt dành cho bóng đá Malaysia được thụ lý bởi một quy trình rất phức tạp của FIFA. Và trong đó, cơ quan nắm quyền chủ đạo ở quyết định cuối cùng sẽ là Tòa án bóng đá FIFA (FIFA Football Tribunal) - một cơ quan độc lập ít ai biết đến.

Khi một vụ vi phạm (doping, giả mạo tài liệu, tham nhũng...) được phát hiện trong hệ thống bóng đá quốc tế, FIFA có một hệ thống tư pháp nội bộ để xử lý. 

Cơ sở xử phạt bao gồm FIFA Statutes (Điều lệ FIFA) và FIFA Disciplinary Code (FDC - Bộ Quy tắc kỷ luật FIFA), phiên bản mới có hiệu lực từ 1-2-2023.

Theo FDC, mọi hiệp hội quốc gia, câu lạc bộ, quan chức, cầu thủ đều chịu sự chi phối của các cơ quan tư pháp của FIFA nếu vi phạm các quy định. Quy trình xử lý thường gồm những bước sau:

1. Phát hiện/Khởi tố: Khi có đơn khiếu nại, phản ánh từ bên thứ ba, báo chí hoặc qua kiểm tra nội bộ, FIFA hoặc cơ quan có thẩm quyền mở một cuộc điều tra sơ bộ.

2. Thu thập chứng cứ/điều tra: FIFA yêu cầu các bên cung cấp tài liệu, lời giải trình, xác minh tính xác thực giấy tờ, thu lời khai, kiểm tra hồ sơ. Việc này do bộ phận pháp lý hoặc Ủy ban điều tra (nếu vi phạm đạo đức) đảm trách.

3. Tiến hành tố tụng tại Ủy ban Kỷ luật (Disciplinary Committee - DC): Nếu đủ yếu tố vi phạm, vụ việc được đưa ra Ủy ban Kỷ luật xét xử. Ủy ban này đánh giá mọi bằng chứng, cho các bên quyền giải trình. Theo điều khoản thẩm quyền trong FDC, DC có quyền xử lý vi phạm đối với hiệp hội, cầu thủ, quan chức, câu lạc bộ…

4. Ra quyết định kỷ luật: DC đưa ra án phạt (cảnh cáo, phạt tiền, đình chỉ tham gia hoạt động bóng đá, cấm thi đấu, xử thua trận...) dựa trên các điều khoản trong FDC.

5. Thông báo quyết định và công bố: Quyết định được gửi cho các bên bị xử lý (hiệp hội, cầu thủ) và được công bố nếu các bên đã được thông báo. Nếu các bên yêu cầu, FIFA phải gửi bản án có giải trình chi tiết.

6. Kháng cáo nội bộ: Bên bị xử lý có quyền kháng cáo lên Ủy ban Kháng cáo (Appeal Committee) trong thời hạn quy định (thường 10 ngày kể từ thông báo quyết định).

7. Chuyển án sang Tòa án trọng tài thể thao (CAS): Nếu sau kháng cáo nội bộ vẫn không đạt, các bên có thể đưa vụ việc đến CAS nếu quy định FDC cho phép. Đây là chuyện thường dành cho các vụ có khía cạnh tranh tụng quốc tế cao.

8. Thi hành án: Khi án trở thành hiệu lực (sau hết thời hạn kháng cáo, hoặc sau xét xử tại Appeal), FIFA và các tổ chức thành viên tiến hành thi hành: cấm thi đấu, phạt tiền, hủy kết quả, vô hiệu hóa tư cách cầu thủ…

9. Trường hợp riêng - chuyển xử về FIFA Football Tribunal (Tòa án bóng đá FIFA): Nếu vấn đề là về tình trạng cầu thủ, giấy đăng ký thi đấu, sau khi Ủy ban Kỷ luật xử xong phần vi phạm, họ có thể chuyển phần xác định tư cách thi đấu sang Tòa án Bóng đá để quyết định xem các cầu thủ có hợp lệ hay không, đồng thời quyết định những bước đi tiếp theo.

Như vậy có thể thấy ít nhất 3 cơ quan sẽ tham gia thụ lý vụ việc của bóng đá Malaysia, gồm: Ủy ban Kỷ luật, Ủy ban Kháng cáo và Tòa án bóng đá FIFA. 

Tiến trình xét xử

Sau khi Ủy ban Kỷ luật thông báo án phạt tạm thời vào ngày 26-9, tiến trình tiếp theo sẽ thuộc về Tòa án bóng đá.

Tòa án bóng đá đời từ năm 2021 để chuyên xử các tranh chấp về đăng ký cầu thủ, hợp đồng quốc tế, tư cách thi đấu... Khi có những vụ việc phức tạp liên quan các vấn đề này, DC sẽ chuyển cho Tòa án bóng đá FIFA.

Ủy ban Đạo đức (Ethics Committee): Xử lý vi phạm về đạo đức, tham nhũng, xung đột lợi ích, các hành vi vi phạm Code of Ethics. Có hai thành phần là “Investigatory Chamber” và “Adjudicatory Chamber” để điều tra và đưa ra phán quyết.

Ban Pháp lý nội bộ, các bộ phận điều tra của FIFA: hỗ trợ thu thập, kiểm tra chứng cứ, xem xét hồ sơ trước khi chuyển vụ để xét xử.

Hội đồng FIFA (FIFA Council): không trực tiếp xét xử, nhưng có quyền ban hành các quy định, điều lệ mới, thông qua phiên bản mới của FDC, Code of Ethics, và giám sát cơ quan tư pháp của FIFA.

Trong vụ bê bối của Malaysia, họ đã nhận phán quyết ban đầu từ FIFA vào ngày 26-9. Phán quyết này bao gồm việc xử phạt FAM số tiền 350.000 franc Thụy Sĩ (440.000 USD) và cấm 7 cầu thủ liên quan thi đấu trong 1 năm vì nhập tịch gian dối. 

Tiếp theo đó, vụ việc tư cách thi đấu của các cầu thủ này được chuyển từ Ủy ban Kỷ luật sang Tòa án bóng đá để xem xét. FAM và các cầu thủ được quyền yêu cầu bản án có giải trình trong vòng 10 ngày kể từ thông báo.

Theo báo The Star của Malaysia, tiến trình tiếp theo trong vụ việc này sẽ là phía FAM nhận bản án giải trình chi tiết trong tuần này; sau đó họ sẽ kháng cáo lên Ủy ban kháng cáo, rồi tùy diễn biến tiếp theo sẽ đưa vụ việc lên Tòa án thể thao (CAS).

Song song đó, Tòa án bóng đá của FIFA sẽ xét xử phần tư cách thi đấu của các cầu thủ nói trên, trong đó bao gồm quyết định có xử thua Malaysia trong những trận đấu mà họ có mặt hay không.

Như vậy có thể thấy, diễn biến xét xử vụ việc của Malaysia là một quy trình rất phức tạp, đòi hỏi sự phối hợp của nhiều cơ quan độc lập, trong đó Tòa án bóng đá FIFA nắm vai trò quan trọng. 

Đây được xem là "cơ quan bí ẩn" của FIFA bởi chỉ mới thành lập được vài năm, và FIFA công khai rất ít thông tin về cơ quan này.

Đội tuyển Việt Nam đã thua Malaysia 0-4 trong trận đấu vòng loại Asian Cup 2027 hôm 10-6. Liệu Việt Nam có được FIFA xử thắng ngược Malaysia 3-0 vì những gian dối của bóng đá Malaysia trong quá trình nhập tịch 7 cầu thủ này, trong đó có những cầu thủ tham dự trận đấu với Việt Nam, phải chờ các cơ quan luật của FIFA ra quyết định cuối cùng.