'Điều tích cực khi hơn 300.000 thí sinh bỏ xét tuyển đại học'

Là một giáo viên dạy cấp ba nhiều năm, tôi không ngạc nhiên khi đọc tin năm nay có tới hơn 311.000 thí sinh – tương đương gần 27% tổng số dự thi – không đăng ký xét tuyển đại học. Ngược lại, tôi thấy đó là tín hiệu tích cực, dù có vẻ trái ngược với tâm lý "phải vào đại học mới thành công" vốn đã ăn sâu nhiều năm qua.

Lý do thì có nhiều, nhưng theo tôi, gốc rễ của vấn đề không nằm ở học phí cao hay thấp – mà là sự mất cân bằng giữa số lượng trường đại học và chất lượng đào tạo. Thêm vào đó, tâm lý chuộng bằng cấp khiến nhiều em học lực chưa đủ vẫn cố vào đại học bằng mọi giá, để rồi lãng phí thời gian, tiền bạc và cả niềm tin của bản thân.

Tôi có học sinh lực học chỉ ở mức trung bình, thậm chí trung bình yếu. Môn học thuộc thì còn được, nhưng đến các môn có tính tư duy như Toán, Lý, Hóa... giảng mãi em vẫn không hiểu. Thế nhưng do điểm học bạ đẹp (vì nhiều lý do), em vẫn được phụ huynh khuyến khích đăng ký đại học bằng phương thức xét tuyển học bạ.

Nói thật, với nền tảng kiến thức như vậy, lên đại học chỉ thêm áp lực. Như em hàng xóm nhà tôi, tốt nghiệp xong đi bán hàng, vì em bảo "học có hiểu gì đâu mà xin được việc đúng ngành". Tôi nghe mà thấy xót xa.

Ngược lại, học phí cao quá cũng không ổn. Những em học giỏi, thật sự có khả năng học tiếp nhưng gia đình khó khăn, lại đứng trước lựa chọn rất đau đầu. Vào đại học là gánh nặng tài chính lớn, mà học xong chưa chắc đã có việc làm đúng ngành, đúng nghề. Vậy nên các em chọn đi làm sớm là lựa chọn rất thực tế.

>> 'Trời sập' khi tôi biết mình trượt đại học

Về phía các trường, năm nay mỗi thí sinh đăng ký trung bình tới 9 nguyện vọng, tổng cộng 7,6 triệu nguyện vọng trên cả nước. Trong khi đó, hơn 300.000 em không nộp nguyện vọng nào. Họ từ chối bước vào vòng xét tuyển, từ chối đóng lệ phí, từ chối cả cơ hội vào đại học, hay nói đúng hơn, từ chối một hành trình mà các em tự thấy không còn phù hợp.

Tôi nghĩ, chúng ta nên chấp nhận một thực tế: không phải ai cũng cần (và nên) vào đại học. Tỷ lệ 40-50% học sinh học tiếp lên đại học đã là nhiều, phần còn lại nên được định hướng vào học nghề, học cao đẳng, hoặc đi làm sớm để tích lũy kinh nghiệm và học tiếp khi sẵn sàng. Cứ đào tạo tràn lan, ai cũng học đại học, để rồi thừa thầy thiếu thợ, cử nhân đi làm công nhân, làm shipper, làm sale, thì đó là sự lãng phí rất lớn, không chỉ của gia đình mà còn của cả xã hội.

Tôi mong rằng những con số như 311.000 thí sinh bỏ xét tuyển không còn bị nhìn nhận là điều tiêu cực, mà nên là tín hiệu tốt để chúng ta nhìn lại hệ thống giáo dục đại học một cách nghiêm túc: từ cơ chế tuyển sinh, học phí, chất lượng đào tạo cho đến việc định hướng nghề nghiệp ngay từ THPT. Bởi học đại học không phải con đường duy nhất, và chắc chắn không phải con đường dành cho tất cả.

Thanh Y