Đề xuất lập cơ quan điều phối phát triển đô thị TP.HCM

TS Đỗ Thiên Anh Tuấn đề xuất lập cơ quan điều phối phát triển đô thị trực thuộc UBND TP.HCM làm nhiệm vụ tích hợp quy hoạch, điều phối đầu tư, quản lý dữ liệu, thúc đẩy hợp tác công - tư.

Đề xuất trên được TS Đỗ Thiên Anh Tuấn, Trường đại học Fulbright Việt Nam đưa ra tại hội thảo quốc tế "Mô hình điều phối - Phát triển tích hợp và cơ chế vận hành cho TP.HCM mới", do Viện Nghiên cứu Kinh tế - Xã hội (thuộc Trường đại học Sài Gòn - RISE) phối hợp Văn phòng đại diện tổ chức Konrad-Adenauer-Stiftung tại Việt Nam (KAS) tổ chức ngày 28.10.

Với quy mô kinh tế, diện tích, dân số sau sáp nhập, ông Tuấn cho rằng TP.HCM cần đặt mục tiêu vươn tầm các đô thị lớn trong khu vực và trên thế giới. Chuyên gia này đề xuất phát triển đô thị TP.HCM theo mô hình trục - cực - vệ tinh.

Cụ thể, 4 trục hành lang gồm: đông - tây, bắc - nam, ven sông Sài Gòn, ven biển. 3 cực phát triển chính gồm cực trung tâm tài chính và dịch vụ, cực công nghiệp và dịch vụ hậu cần phía bắc, cực kinh tế biển phía nam. TP.HCM có thể phát triển theo 8 đô thị vệ tinh gồm: trung tâm quận 1 - Thủ Thiêm, Thủ Đức, Thủ Dầu Một, Dĩ An, Bà Rịa, Vũng Tàu, Phú Mỹ, Cần Giờ.

Vì sao cần cơ quan điều phối phát triển đô thị TP.HCM?

Để kết nối các hành lang, TS Đỗ Thiên Anh Tuấn cho rằng cần thể chế điều phối, đồng thời đề xuất lập cơ quan điều phối phát triển đô thị TP.HCM trực thuộc UBND TP.HCM. Cơ quan này có nhiệm vụ tích hợp quy hoạch, điều phối đầu tư, quản lý dữ liệu, thúc đẩy hợp tác công - tư...

Về lý do đề xuất, ông Tuấn nêu thực tiễn ngành điện - nước không kết hợp với nhau, hạ tầng với viễn thông, cảng biển với công nghiệp không kết hợp với nhau. Chưa kể, phát triển công nghiệp chỉ biết mỗi khu công nghiệp mà không biết công nhân tới đó ở đâu, con em họ học tập, bị bệnh thì chữa ở đâu. Hiện lĩnh vực công nghiệp do Sở Công thương quản lý, nhà ở thì do Sở Xây dựng quản lý, thiếu sự điều phối.

"Các sở ngành vẫn là cơ quan thực thi chính sách của Trung ương và địa phương, nhưng điều phối như thế nào cho hiệu quả, tích cực thì cần có cơ quan riêng", TS Tuấn phân tích thêm.

Muốn thành lập cơ quan này, chuyên gia cho rằng cần phải nâng tầm Nghị quyết 98/2023 của Quốc hội thành luật Đô thị đặc biệt dành cho TP.HCM để nhà đầu tư yên tâm đầu tư trong 10 - 20 năm nữa, nếu các chính sách chỉ thí điểm 5 năm thì doanh nghiệp sẽ đầu tư kiểu dò dẫm.

Về nguồn lực đầu tư, TS Đỗ Thiên Anh Tuấn khuyến nghị TP.HCM lồng ghép vào Nghị quyết 98 để sử dụng các công cụ tài chính hiện đại như: khai thác giá trị đất, phí cải thiện, bán quyền phát triển, trái phiếu xanh, trái phiếu bền vững, quỹ tín thác đầu tư hạ tầng, đối tác công - tư, tài chính khí hậu…

Bài học từ những đô thị lớn trên thế giới

Tại hội thảo, ông Soeren Keil, Đại học Passau (Đức) nêu 2 bài học kinh nghiệm phát triển đô thị tại Berlin (Đức) và Luân Đôn (Anh). Điểm chung của 2 thành phố trên là đều phát triển thành những đô thị hàng đầu thế giới nhưng cũng phải giải quyết nhiều hệ quả như giá nhà khu trung tâm đắt đỏ, gắn kết xã hội, người nhập cư, chi phí cải thiện hạ tầng tăng…

Đơn cử như tại Luân Đôn, đây là đầu tàu của nền kinh tế Anh, nơi tập trung nhiều tiền nhất nhưng lại nhiều người nghèo, người vô gia cư nhất, giá nhà rất cao. Khi người dân chuyển ra ngoại ô thì giá nhà lại tăng tiếp, tức dân đi đến đâu thì giá cao đến đó.

"Ngoại ô thì dễ chịu cho người trung lưu nhưng khu lõi thì có nhiều nhà để trống vì đó là ngôi nhà thứ 2, 3 của người giàu", ông Soeren Keil nói.

Nêu khuyến nghị cho TP.HCM, ông Soeren Keil cho rằng khi thực hiện chính sách giãn dân ra ngoại ô thì phải cung cấp cho họ phương tiện công cộng đi lại. Tại Luân Đôn, chính quyền đầu tư mạng lưới tàu điện ngầm, phương tiện công cộng, xe đi vào thành phố phải trả phí tắc đường.

Mặt khác, vấn đề bất công bằng trong phát triển kinh tế giữa các khu vực cũng cần tính tới khi tích hợp quy hoạch, phát triển phải lường trước nhu cầu trong 5 - 10 năm tới, hậu quả biến đổi khí hậu…

TS Cao Thanh Bình, Trưởng ban Văn hóa - Xã hội HĐND TP.HCM cho rằng từ thực tiễn một số thành phố tầm cỡ quốc tế phát triển rất giàu nhưng tỷ lệ người nghèo khá cao, TP.HCM cần rút ra bài học để phát triển bền vững.

"Trong quá trình phát triển kinh tế, hạ tầng, cơ chế vượt trội thì phải đi song song với phát triển an sinh xã hội", ông Bình nhìn nhận, đồng thời cho rằng cần quan tâm chính sách giáo dục, y tế, xã hội.

Ông Bình cho biết thêm, trong gần 4 tháng qua, TP.HCM đã ban hành hoặc đang đề xuất nhiều chính sách như miễn học phí, miễn phí bảo hiểm y tế, khám sức khỏe định kỳ cho học sinh, hỗ trợ cho học sinh khó khăn, chính sách chăm lo người già, người yếu thế.

Để đưa TP.HCM trở thành đô thị đẳng cấp toàn cầu, ông Bình cho rằng cần trao quyền đủ lớn để TP.HCM tự quyết, tự chịu trách nhiệm và là hình mẫu cả nước về cải cách.