Cuộc gặp Trump - Putin liệu có chấm dứt ngay xung đột ở Ukraine?

Ba vòng đàm phán giữa Nga và Ukraine đã diễn ra nhưng không thể đưa hai bên tiến gần hơn tới hòa bình. Tổng thống Mỹ Trump hiện hy vọng có thể tự mình giải quyết tình hình và mang tới một thỏa thuận ngừng bắn.

Cuộc xung đột giữa Nga - Ukraine nổ ra từ tháng 2/2022 vẫn chưa có dấu hiệu hạ nhiệt. Ở miền đông Ukraine, Nga đã mở nhiều cuộc tấn công dữ dội cũng như không kích hàng đêm. Trong khi đó, máy bay không người lái (UAV) của Ukraine cũng thường xuyên tập kích các nhà máy lọc dầu và cơ sở năng lượng của Nga. 

Trong bối cảnh đó, Điện Kremlin xác nhận cuộc gặp giữa Tổng thống Vladimir Putin và người đứng đầu Mỹ Donald Trump đang được lên kế hoạch và sẽ diễn ra vào tuần tới. 

Ba vòng đàm phán giữa Nga và Ukraine đã diễn ra theo yêu cầu của Tổng thống Mỹ Trump trong thời gian từ tháng 5 tới tháng 7 nhưng không thể đưa hai bên tiến gần hơn tới hòa bình. Hiện giờ, ông Trump hy vọng có thể tự mình giải quyết tình hình và một thỏa thuận ngừng bắn sẽ ra đời. Tuy nhiên, khoảng cách giữa Moscow và Kiev quá lớn, đến mức ngay cả các cuộc đàm phán do ông Trump làm trung gian cũng có thể khiến việc thu hẹp bất đồng trở nên khó khăn. 

Trong một bản ghi nhớ do Nga gửi cho phía Ukraine vào tháng 6, Moscow đã nêu rõ những yêu cầu cho một giải pháp cuối cùng để giải quyết xung đột. Những yêu cầu này bao gồm công nhận chủ quyền của Nga với các vùng Crưm, Donetsk, Luhansk, Zaporizhzhia và Kherson cũng như Ukraine đồng ý phi quân sự hóa, trung lập, không liên quan tới quân đội nước ngoài và tổ chức bầu cử mới. 

Nhà phân tích chính trị Nga Tatiana Stonovaya nhận xét: "Phía Nga có thể diễn đạt điều này theo hàng chục cách khác nhau, tạo ấn tượng rằng Moscow sẵn sàng nhượng bộ và nghiêm túc đàm phán. Tuy nhiên, lập trường cốt lõi của họ không thay đổi: Nga muốn Ukraine đầu hàng".  

Sau cuộc gặp giữa Tổng thống Putin và phái viên Mỹ Steve Witkoff, Ngoại trưởng Mỹ Marco Rubio ngày 6/8 cho biết, Washington đã hiểu rõ hơn về điều kiện để Nga sẵn sàng chấm dứt xung đột. "Chúng tôi không biết liệu những điều kiện đó có thay đổi không. Tuy nhiên, tuần trước, ông Putin cho biết, Nga đã công bố các mục tiêu của mình hồi tháng 6 và hiện những mục tiêu đó vẫn giữ nguyên". 

Vì vậy, dù Điện Kremlin đồng ý tổ chức một cuộc gặp giữa ông Putin với ông Trump nhưng vẫn khó có lý do để nghĩ rằng Moscow sẵn sàng nhượng bộ các điều kiện tiên quyết cứng rắn của mình. 

Vậy, tại sao ông Putin lại đồng ý đàm phán vào thời điểm này?

Một khả năng là, Moscow hy vọng việc tham gia đối thoại có thể ngăn chặn các lệnh trừng phạt thứ cấp mà ông Trump đe dọa áp đặt lên các đối tác thương mại của Nga từ ngày 8/8. Điện Kremlin cũng cảm thấy có thể thuyết phục được ông Trump về lợi ích của các điều kiện chấm dứt xung đột do họ đưa ra. 

Khi bắt đầu nhiệm kỳ 2, Tổng thống Trump dường như có xu hướng nghiêng về Nga hơn Ukraine. Ông Trump từng gọi ông Zelensky là "nhà độc tài" và cho rằng nhà lãnh đạo Ukraine phải chịu trách nhiệm về cuộc xung đột với Nga. 

Ông Trump cũng tỏ ra mất kiên nhẫn với người đồng cấp Nga Putin. Hồi tháng 4, lãnh đạo Nhà Trắng tuyên bố: "Ông Putin chỉ đang lợi dụng tôi". Ông Trump từ chối trả lời câu hỏi liệu ông có cảm thấy tổng thống Nga nói dối về việc sẵn sàng hướng tới một lệnh ngừng bắn hay không. 

Cho dù vì mối quan hệ cá nhân hay thế giới quan tương đồng, ông Trump vẫn còn ngần ngại trong việc lên án mạnh mẽ Tổng thống Putin về quyết định mở chiến dịch quân sự đặc biệt ở Ukraine. 

Thông qua đặc phái viên Witkoff, ông Trump đã đề xuất tổ chức cuộc gặp 3 bên với các tổng thống Nga và Ukraine. Tuy nhiên, ông Putin đã bác bỏ đề xuất này và cho rằng điều kiện cho một cuộc gặp như vậy vẫn còn xa vời. 

Hiện nay, một số người ở Ukraine lo ngại, cuộc gặp thượng đỉnh Trump - Putin có thể dẫn đến việc tổng thống Mỹ nhượng bộ các yêu cầu của tổng thống Nga. Nghị sĩ Ukraine Iryna Herashchenko bình luận, việc vắng mặt trên bàn đàm phán sẽ "rất nguy hiểm" cho Kiev.