'Cú quay xe' của nhiều nghị sĩ Dân chủ

Bước tiến tại Thượng viện Mỹ mở ra triển vọng chính phủ có thể mở cửa trở lại trong vài ngày tới, chấm dứt đợt đóng cửa dài kỷ lục và đầy hỗn loạn.

Trong thỏa thuận đạt được tại Thượng viện Mỹ vào tối 9-11 (giờ địa phương), với sự ủng hộ của một nhóm nghị sĩ Dân chủ "đào tẩu", Đảng Cộng hòa đã có được 60 phiếu thuận trên 40 phiếu chống, phá vỡ sự bế tắc kéo dài nhiều tuần qua. Điều này mở đường cho một cuộc bỏ phiếu dự luật ngân sách giúp Chính phủ Mỹ hoạt động đến ngày 30-1-2026.

Thỏa hiệp để tìm lối thoát

Sau bước đột phá này, các nhà lập pháp có thêm tối đa 30 giờ để tranh luận trước khi tiến hành bỏ phiếu cuối cùng và lần này chỉ cần 50 phiếu ủng hộ để thông qua.

Kịch bản tích cực nhất là dự luật sẽ nhanh chóng được Thượng viện thông qua trong đầu tuần này để chuyển đến cuộc bỏ phiếu tại Hạ viện và sau đó trình lên Tổng thống Donald Trump ký thành luật.

Bước tiến đạt được nhờ một nhóm tám nghị sĩ Dân chủ ôn hòa quyết định từ bỏ các đòi hỏi của đảng và bắt tay với phe Cộng hòa.

Đổi lại, Đảng Cộng hòa đã đồng ý bỏ phiếu vào tháng 12 về việc gia hạn trợ cấp theo đạo luật chăm sóc sức khỏe Affordable Care Act sắp hết hạn - một ưu tiên của Đảng Dân chủ trong cuộc chiến ngân sách lần này.

Ngoài ra, dự luật sẽ khôi phục ngân sách cho chương trình tem phiếu thực phẩm SNAP - chương trình giúp hơn 42 triệu người Mỹ có thu nhập thấp chi trả cho nhu yếu phẩm - và đảo ngược quyết định của ông Trump sa thải hàng ngàn nhân viên liên bang trong tháng qua.

Theo hồ sơ liên bang, ít nhất 300.000 nhân viên chính phủ sẽ mất việc tính đến cuối năm nay do chính sách của ông Trump.

Nghị sĩ Dick Durbin, nhân vật số 2 của Đảng Dân chủ tại Thượng viện, đã bất đồng quan điểm với các thành viên khác trong ban lãnh đạo đảng này, cùng với 7 nghị sĩ Dân chủ khác đồng ý thúc đẩy gói ngân sách.

"Dự luật này không hoàn hảo, nhưng nó thực hiện những bước quan trọng để giảm bớt thiệt hại do việc đóng cửa gây ra", Đài CNN dẫn lời ông Durbin giải thích.

Ông Durbin nhấn mạnh những tổn thất nặng nề thời gian qua khi các nhân viên liên bang phải làm việc không lương và giao thông hàng không hỗn loạn.

"Chờ đợi thêm nữa chỉ kéo dài thêm nỗi đau mà người Mỹ đang phải chịu đựng vì tình trạng đóng cửa chính phủ", nghị sĩ Jeanne Shaheen nêu.

Các nguồn tin của CNN tiết lộ rằng sau hậu trường, các thượng nghị sĩ Dân chủ ủng hộ thỏa thuận mở cho biết lập trường cứng rắn của ông Trump đã buộc họ phải thay đổi lập trường và chấp nhận một sự thỏa hiệp để chấm dứt tình trạng đóng cửa chính phủ vô thời hạn. Họ tin rằng sự nhượng bộ sẽ giúp họ có đủ thời gian để đàm phán một thỏa thuận trong những tuần tới.

"Thảm họa chính trị"

"Sự phản bội" của nhóm 8 nghị sĩ vấp phải sự phản đối dữ dội của các lãnh đạo Dân chủ, cho rằng điều này đồng nghĩa với với việc trao chiến thắng cho ông Trump và quay lưng lại với hàng triệu người Mỹ không đủ khả năng chi trả phí bảo hiểm y tế tăng vọt. Đối với phần lớn Đảng Dân chủ, đây là một sự thất bại bởi họ chỉ nhận được một cuộc bỏ phiếu chứ không phải đảm bảo rằng các khoản trợ cấp y tế sẽ được gia hạn.

Thượng nghị sĩ Bernie Sanders cảnh báo sự thỏa hiệp này có thể gây ra "một thảm họa chính sách và chính trị". "Tôi nghĩ rằng sẽ là một sai lầm khủng khiếp nếu nhượng bộ ông Trump ngay lúc này", ông nhấn mạnh.

Thực tế, cuộc chiến ngân sách của Đảng Dân chủ còn vì nhiều lý do chính trị. Nó sẽ ảnh hưởng đến đánh giá về nhiệm kỳ tổng thống thứ hai của ông Trump và thế đa số của Đảng Cộng hòa tại Quốc hội Mỹ, đồng thời giúp định hình quỹ đạo trở lại của Đảng Dân chủ tại cuộc bầu cử giữa nhiệm kỳ vào năm tới.

Trong ngày 9-10, lãnh đạo phe thiểu số Dân chủ tại Thượng viện Chuck Schumer tuyên bố sẽ kiên quyết phản đối dự luật. Ông cáo buộc Tổng thống Trump "bắt người dân Mỹ làm con tin", trong lúc xây phòng khiêu vũ cả tỉ USD với nhà vệ sinh dát vàng.

Tuy nhiên, tình trạng đóng cửa trong suốt 40 ngày qua đang dần biến thành một cuộc khủng hoảng quốc gia, qua đó làm lung lay lập trường của phe Dân chủ. Họ gần như không có quyền lực nào tại Washington, ngoại trừ đòn bẩy duy nhất là các phiếu bầu tại Thượng viện - nơi cần 60 phiếu bầu cho hầu hết các dự luật.

Thượng nghị sĩ John Hickenlooper cho rằng sự nhượng bộ của nhóm đồng nghiệp Dân chủ không phải "đầu hàng". Khẳng định "không có giải pháp nào là tốt cả", ông Hickenlooper cho rằng ông Trump sẽ tìm mọi cách để ngăn việc gia hạn trợ cấp y tế.

Theo giới phân tích, Chính phủ Mỹ có thể sẽ mở cửa trở lại nhưng sự bế tắc trên chính trường vẫn còn đó. Đạo luật tạm thời chỉ đủ cho chính phủ hoạt động qua kỳ lễ cuối năm và sau đó ngân sách sẽ lại cạn kiệt.