Cởi trói cho tổ chức KHCN công lập

Các tổ chức khoa học và công nghệ (KHCN) công lập sẽ được Nhà nước hỗ trợ kinh phí trên cơ sở hiệu quả hoạt động. Việc chi trả lương viên chức, người lao động cũng theo cơ chế mới để đảm bảo minh bạch, đồng thời, tổ chức KHCN cũng được tham gia thành lập doanh nghiệp thương mại hóa kết quả nghiên cứu.

Hoạt động càng hiệu quả càng được phân bổ nhiều kinh phí

Theo Vụ Tổ chức cán bộ - Bộ KH&CN, dự thảo Nghị định hướng dẫn thi hành Luật Khoa học, Công nghệ và Đổi mới sáng tạo (KHCN&ĐMST) đang đề xuất những điểm mới nhằm khắc phục những tồn tại, vướng mắc liên quan đến cơ chế tự chủ của các tổ chức KHCN công lập thời gian qua.

Năm 2016, Chính phủ đã ban hành Nghị định số 54 quy định cơ chế tự chủ của tổ chức khoa KHCN công lập. Tuy nhiên, việc tự chủ của các đơn vị này gặp nhiều ràng buộc, khó khăn khi triển khai thực tế.

Để tháo gỡ những khó khăn này, dự thảo Nghị định đề xuất giao quyền tự chủ, tự chịu trách nhiệm cho tổ chức KHCN công lập theo một loại, tương đương với đơn vị sự nghiệp công lập tự chủ ở mức cao nhất (tự chủ chi thường xuyên và chi đầu tư) mà không phụ thuộc vào mức độ tự bảo đảm tài chính.

Đại diện Vụ Tổ chức cán bộ cho hay, trước đây, tổ chức KHCN công lập được giao tự chủ theo 4 mức độ, căn cứ khả năng tự bảo đảm tài chính, mức hỗ trợ hoạt động từ ngân sách nhà nước cho đơn vị sự nghiệp công lập giảm dần theo thời gian.

Luật KHCN&ĐMST có quy định mới, Nhà nước hỗ trợ kinh phí hoạt động cho tổ chức KHCN công lập trên cơ sở hiệu quả hoạt động của tổ chức; tổ chức hoạt động hiệu quả ngày càng cao thì Nhà nước tăng thêm kinh phí hỗ trợ theo hiệu quả. Vì vậy, việc phân loại tổ chức KHCN công lập theo 4 mức trước đây không phản ánh đúng hiệu quả hoạt động của tổ chức.

Dự thảo Nghị định cũng cho phép tổ chức KHCN công lập có tổ chức KHCN trực thuộc được quyền quyết định điều phối các nguồn lực của các tổ chức KHCN thuộc và trực thuộc mà không cần cơ quan chủ quản phê duyệt, nhằm tạo cơ chế tập trung nguồn lực cho phát triển tổ chức KHCN công lập.

Thay đổi phương thức tính thu nhập cho người lao động

Một trong những điểm mới của dự thảo Nghị định là xây dựng cơ chế thu nhập cho viên chức và người lao động của tổ chức theo phương thức của các tổ chức KHCN tiên tiến với 4 hợp phần gồm lương cơ bản, thu nhập tự chủ được lấy từ các khoản tự chủ của tổ chức (trong đó thu nhập theo chức danh được xác định trên cơ sở vị trí việc làm, chức danh, nhiệm vụ được giao để bảo đảm thu nhập tương xứng với công việc, năng lực, trình độ và cống hiến). Bên cạnh đó, sẽ có thu nhập tăng thêm từ Quỹ bổ sung thu nhập của tổ chức và thu nhập từ thương mại hóa kết quả nghiên cứu khoa học, phát triển công nghệ cho viên chức, người lao động là tác giả của các kết quả này.

Theo Vụ Tổ chức cán bộ, cơ chế mới về thu nhập của viên chức và người lao động trong tổ chức KHCN khắc phục tình trạng hiện nay, tiền lương và thu nhập tăng thêm của viên chức và người lao động trong tổ chức KHCN công lập được nhận theo nhiều phương thức khác nhau, không công khai trong tổ chức.

Dự thảo Nghị định cũng quy định chi tiết về việc tổ chức KHCN công lập được thành lập, tham gia thành lập doanh nghiệp hoặc tham gia góp vốn vào doanh nghiệp để thương mại hóa kết quả nghiên cứu, phát triển công nghệ và đổi mới sáng tạo. Đây là một cởi trói quan trọng so với trước đây nhằm tăng khả năng thu tài chính, tự chủ của tổ chức KHCN, đồng thời thúc đẩy thương mại hoá sản phẩm nghiên cứu, thúc đẩy ứng dụng KHCN vào cuộc sống.